The Poetry Journal Titled Gül-deste-i Şuʽarâ and the Poets of Bursa According to the Journal

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 35, 587 - 619, 31.07.2018

İsmail Avcı

https://doi.org/10.21550/sosbilder.408367

Öz

In this study, the
poetry journal titled Gül-deste-i Şuʽarâ, published in 1287 (1870-71) in Bursa,
was examined. The journal consists of 32 pages and contains 81 poems of 77 poets.
The most significant aspect of Gül-deste-i Şuʽarâ is that it provides
collective examples of the poems written by the poets of Bursa. The poems of 52
poets of Bursa are documented in the journal. As this journal was compiled with
an aim to provide a financial resource for the reconstruction of a mosque that
was demolished during an earthquake in Demircilerbaşı, Bursa, the journal
differs from other poetry journals in terms of the purpose of compilation. The
journal was classified and examined based on the table in MESTAP (Project on
Systematic Classification of the Journals). The poems were checked from the
divans of the poets, if any, or otherwise, they were checked from biographical
sources and the sources of the poems, if any, were specified in the “Comments”
section. The most significant contribution of poetry journals to the history of
literature is that such journals play a crucial role in identifying new poets
and poems. Based on the examination of Gül-deste-i Şuʽarâ, a female poet named
Râziye Kadın, who did not seem to be found in the sources, has been identified.
In addition, 12 poems, which were not found in the sources and written by
Eşref, Hakkî, Hisâlî, ʽİşretî, Muhibbî, Râʼî, Reʼyî, Rifʽatî, Saʽîd, and Sırrî,
have been identified.

Anahtar Kelimeler

Gül-deste-i Şuʽarâ, poetry journal, poets of Bursa

GÜL-DESTE-İ ŞUʽARÂ ADLI ŞİİR MECMUASI VE MECMUAYA GÖRE BURSA ŞAİRLERİ

Öz

Bu çalışmada 1287 (1870-71) yılında Bursa’da yayımlanmış
olan Gül-deste-i Şuʽarâ adlı şiir mecmuası incelenmiştir. 32 sayfalık bu
mecmuada 77 şairin 81 şiiri mevcuttur. Gül-deste-i Şuʽarâ’nın en belirgin yanı
Bursalı şairlerin şiirlerinden topluca örnekler sunuyor olmasıdır. Mecmuada 52
Bursalı şairin şiiri kayıtlıdır. Bursa’da Demircilerbaşı’nda deprem nedeniyle
yıkılan bir caminin yeniden inşasına maddi kaynak sağlayabilmek için tertip
edilmiş olan eser bu tertibi bakımından diğer şiir mecmualarından
ayrılmaktadır. Mecmua MESTAP’taki (Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi)
tabloya göre tasnif edilip incelenmiştir. Şiirler eğer şairin divanı varsa
oradan, yoksa şairden söz eden biyografik kaynaklardan kontrol edilmiş ve
bulunabildiyse “Açıklamalar” kısmında şiirin bulunduğu yer gösterilmiştir. Şiir
mecmualarının edebiyat tarihi için en önemli yanı yeni şairlerin ve şiirlerin
tespit edilmesine vesile olmalarıdır. Gül-deste-i Şuʽarâ’nın incelenmesi
neticesinde görülebildiği kadarıyla kaynaklarda yer almayan Râziye Kadın adlı 1
şairenin varlığı tespit dilmiştir. Bundan başka Eşref, Hakkî, Hisâlî, ʽİşretî,
Muhibbî, Râʼî, Reʼyî, Rifʽatî, Saʽîd ve Sırrî’ye ait, kaynaklarda yer almayan
12 şiir tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gül-deste-i Şuʽarâ, şiir mecmuası, Bursalı şairler

Kaynakça

• Ak, Coşkun (1987). Muhibbî Dîvânı -İzahlı Metin- Kanûnî Sultan Süleyman. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ak, Coşkun (2000). Bağdatlı Rûhî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divan’ından Seçmeler. Bursa: Gaye Kitabevi.
• Ak, Coşkun (2001). Şair Padişahlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Akkuş, Metin (1993). Nefʽî Dîvânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aksoyak, İ. Hakkı (2017). Müşterek Şiirler Divanı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Akyüz, Kenan vd. (1997). Fuzûlî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Arslan, Mehmet (2005). Bursalı İffet Divanı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri, Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyografileri. Bursa: Asa Kitabevi.
• Avcı, İsmail (2016). “Balıkesirli Mehmed Gazâlî’nin ‘Türk Kadın Şairleri’ Başlıklı Yazı Dizisi Üzerine”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 19, S. 36, s. 31-80.
• Aynur, Hatice vd. (2012). Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII: Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• Batur, Atilla (2010). Müverrih Sürûrî Külliyatı 1, Divan, Ankara: Divan Kitap.
• Beyâni Mustafa bin Carullah (1997). Tezkiretü’ş-Şuarâ. haz. İbrahim Kutluk. Ankara: TTK Yayınları.
• Bilkan, Ali Fuat (2011). Nabi Divanı. C. 2, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmanlı Müellifleri. C. II. haz. Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Canım, Rıdvan (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yayınları.
• Ceyhan, Âdem (2006). On Altıncı Asır Osmanlı Âlimlerinden Azmi Pir Mehmed Bey ve Divanı. Manisa.
• Cönk. Milli Ktp. Yazmaları. Nu. 06 Mil Yz Cönk 163, vr. 110a-110b.
• Cunbur, Müjgân (2011). Osmânlı Dönemi Türk Kadın Şâirleri. Ankara: Türk Kadınları Kültür Derneği Yayınları.
• Çaldak, Süleyman (2014). “Veysî”. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=2843 [Erişim: 29.11.2017].
• Çavuşoğlu, Mehmed (1977). Yahyâ Bey, Dîvan, Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Çetin, İsmail (1993). Derzi-zâde Ulvî (Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Divanını Tenkidli Metni). Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Çetinkaya, Ülkü (2014). “Âzerî”. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1937 [Erişim: 07.02.2018].
• Demirbağ, Ömer (1999). Koca Râgıb Paşa ve Dîvân-ı Râgıb, Doktora Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Demirel, H. Gamze (2005). 18. Yüzyıl Şairlerinden Belîğ Mehmed Emîn Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Tahlil). C. 2. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Dirican, Elif (2007). Sehmî Divanı, İnceleme, Metin Dizin. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Donuk, Suat (2016). Türk Edebiyatında Vefeyâtnâme ve İsmail Belîğ’in Güldeste-i Riyâz-ı İrfân’ı. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Erdem, Melike (1994). Bursalı Tâlib ve Divanı, Tenkidli Metin ve İnceleme, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Erdoğan, Mustafa (2017). Bursalı Rahmî Dîvânı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55910,bursali-rahmi-divanipdf.pdf?0 [Erişim: 10.02.2018].
• Eroğlu, Süleyman (2008). “Türk Edebiyatında Miyâhiyye Türüne Bir Örnek: Hâsib Efendi'nin Miyâhiyyesi”. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 15, s. 429-39.
• Ersöz, Gülden Esra (2007). Ni’metî Divanı. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Gıynaş, Kamil Ali (2014). “Üç Nazire Mecmuasından Hareketle Muhibbî’nin Dîvânında Bulunmayan Şiirleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 7, S. 29, s. 399-440.
• Gül-deste-i Şuʽarâ (1287). Bursa: Hudavendigâr Matbaası.
• Gülhan, Abdülkerim (1989). Nâzikî Dîvânı, Karşılaştırmalı Metin. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Uludağ Üniversitesi.
• Gürbüz, Mehmet (2012). “Şiir Mecmûaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. haz. Hatice Aynur vd.. İstanbul: Turkuaz Yayınları, s. 97-113.
• Gürbüz, Mehmet (2013). “Osmanlı Şiirinin Hazineleri: Mecmualar ve Cönkler Çalıştayı”. Turkish Studies, VIII/1, s. 2947-9.
• İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (1999). Son Asır Türk Şairleri. C. I. haz. Müjgân Cunbur. Ankara: AKM Yayınları.
• İnal, İbnü’l-Emîn Mahmud Kemal (2000). Son Asır Türk Şairleri. C. II. haz. M. Kayahan Özgül. Ankara: AKM Yayınları.
• İnal, İbnü’l-Emîn Mahmud Kemal (2000). Son Asır Türk Şairleri. C. III. haz. Hidayet Özcan. Ankara: AKM Yayınları.
• İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yayınları.
• İpekten, Haluk (1990). Nailî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kânûnî Sultan Süleyman (2014). Muhibbî Dîvânı, Kendi Hattıyla (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım). haz. Orhan Yavuz. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Kânûnî Sultan Süleyman (2016). Muhibbî Dîvânı. C. 2. haz. Kemal Yavuz, Orhan Yavuz. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Kasır, Hasan (1990). Sabrî Mehmed Şerîf Dîvânı (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin). Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Kayabaşı, Bekir (1997). Kâf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l-Eş’âr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Kepecioğlu, Kâmil (2010). Bursa Kütüğü. 4 C., haz. Hüseyin Algül vd., Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi.
• Kılıç, Atabey (2012). “Mecmûa Tasnifine Dair”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, haz. Hatice Aynur vd. İstanbul: Turkuaz Yayınları, s. 75-96.
• Kınalı-zade Hasan Çelebi (1989). Tezkiretü’ş-Şuarâ. C. 2. haz. İbrahim Kutluk. Ankara: TTK Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2012). “Şiir Mecmûalarının Önemi ve ‘Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi’ (MESTAP)”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, İstanbul: Turkuaz Yayınları, s. 409-31.
• Kurnaz, Cemâl (2000). “Giritli Sırrı Paşa, Hayatı, Eserleri, Şiirleri”. İlmî Araştırmalar, S. 9, s. 133-60.
• Kutlar, Fatma S. (2002). “Bursa Şairlerinin Vefeyatnamesi”. Türkoloji Dergisi, C. XV/1, s. 269-98.
• Küçük, Sabahattin (1994). Bâkî Dîvânı, Tenkitli Basım. Ankara: TDK Yayınları.
• Okatan, Halil İbrahim (1995). Kafzâde Fâʼizî, Hayatı, Eserleri, Sanatı-Tenkitli Divan Metni. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Okuyucu, Cihan (1994). Cinânî, Hayâtı, Eserleri, Dîvânının Tenkidli Metni. Ankara: TDK Yayınları.
• Özcan, Abdülkadir (1989). Şakaik-ı Nuʽmâniye ve Zeyilleri, Hadaiku'l-Hakaik Fî Tekmileti'ş-Şakaik, Nevʽîzâde Atâî. C. 2. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Riyâzî Muhammed Efendi (2017). Riyâzü’ş-Şuara. haz. Namık Açıkgöz. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/54137,540229-riyazu39s-suarapdfpdf.pdf?0 [Erişim: 11.02.2018].
• Sarıkaya, Orhan (2007). Tezkirecilik Geeneği İçerisinde Fatîn Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Tanrıbuyurdu, Gülçin (2006). Eşref Paşa Dîvânı (İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Nesre Çeviri). Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
• Tarlan, Ali Nihat (1992). Ahmet Paşa Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihat (1992). Hayâlî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Uğur, Ahmet (2016). “Râʼî”. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=7777, [Erişim: 26.02.2018].
• Urğun (Doğan), Serap (2010). Eşref Paşa Divânı. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Uz, Özkan (2009). Sabrî Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Üst, Sibel (edt.) (2013). Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8/1, Ankara.
• Üzgör, Tahir (1991). Fehîm-i Kadîm, Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: AKM Yayınları.
• Veysî, “Tevbe-nâme”. Milli Ktp., Nu. 06 Mil Yz A 4689/3, vr. 80a-81a; Nu. 06 Mil Yz A 490/5, vr. 56a-57a.
• www.mecmualar.tr.gg [Erişim: 27.02.2018].
• www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=arama_sonuc&detayli_arama=1&M_AD=reyi&M_ESERLERI=&M_DOGUM_YERI=&M_DOGUM=&M_OLUM=&M_MESLEK=&M_YAZAR= [Erişim: 20.02.2018].
• Yavuz, Orhan vd. (2014). Muhibbî Dîvânı, Bölge Yazma Eserler Nüshası. Konya: Palet Yayınları.
• Yekbaş, Hakan (2014). “Saʽîd”. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=2744 [Erişim: 13.02.2018]
• Yıldırım, Arzu (2006). Üsküdarlı Hakkı Bey Dîvânı, İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Yorulmaz, Hüseyin (1989). Koca Râgıb Paşa ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Yurtsever, M. Murat (1990). İsmâil Hakkî Dîvânı (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.