Râsih of Balıkesir and His Bülgatü’l-Ahbâb Work

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 37, 609 - 622, 31.07.2019

Selim Önler

https://doi.org/10.21550/sosbilder.565096

Öz

The
forms of politeness books, which were specific to the elite groups until the
19th century, have become works that are also accessible to the public with the
technical developments and Westernization movements. One of the works has
written before this period is Bülgatü’l-Ahbâb written by Balıkesirli Râsih. We
do not have enough information about his life despite the deep-rooted family of
Balıkesirli Râsih that also known as Râsih Ahmed Beg, who lived in the 17th and
18th centuries. Except from his repeated voiced ode which named “üstine” is
referred to him, the other works of him are not known well. One of these works
is Bülgatü’l-Ahbâb, a social and political book in which he discusses many
different subjects from manners to historical events. Bülgatü’l-Ahbâb, which
has never studied before, has many copies. In this study, it is aimed to give
information about Râsih and and his work Bülgatü’l-Ahbâb.

Anahtar Kelimeler

Râsih of Balıkesir, Râsih Ahmed Beg, Bülgatü’l-Ahbâb, Ottoman Turkish, manners

BALIKESİRLİ RÂSİH VE BÜLGATÜ’L-AHBÂB ADLI ESERİ

Öz

19.
yüzyıla kadar yüksek zümreye özgü olan adabımuaşeret kitapları, teknik gelişmeler
ve Batılılaşma hareketleriyle beraber halkın da ulaşabildiği eserler haline
gelmiştir. Bu dönemden önce yazılmış eserlerden biri de Balıkesirli Râsih
tarafından yazılan Bülgatü’l-Ahbâb adlı eserdir. 17 ila 18. yüzyıllarda yaşamış
olan, Râsih Ahmed Beg olarak da bilinen Balıkesirli Râsih’in, mensubu olduğu
köklü aileye rağmen, hayatı hakkında henüz fazla bilgiye sahip değiliz.
Kendisine atfedilen üstine redifli gazeli dışında Râsih’in diğer eserleri fazla
bilinmemekle beraber, bunlardan birisi de Bülgatü’l-Ahbâb adlı, görgü
kurallarından tarihsel olaylara kadar pek çok farklı konudan bahsettiği sosyal
ve siyasal eseridir. Bugüne kadar hiç çalışılmamış olan Bülgatü’l-Ahbâb’ın pek
çok nüshası bulunmaktadır. Bu çalışmada Râsih ve Bülgatü’l-Ahbâb hakkında
bilgiler verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Balıkesirli Râsih, Râsih Ahmed Beg, Bülgatü’l-Ahbâb, Osmanlı Türkçesi, adabımuaşeret

Kaynakça

• Akkaya, Hüseyin (2007). “Râsih Bey’in Üstine Redifli Meşhur Gazelinde İkilemelerin Kullanılışı”. Turkish Studies, C. 2, S. 3, s. 25-31.
• Balıkesirli Râsih. Bülgatü’l-Ahbâb. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY01491.
• Bulut, Abdullah (1998). Sofyalı Yusuf Rasih Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Divanı’nın Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. 2.
• Eren, Muhammed (1994). Zağnos Paşa. Balıkesir: Kültür ve Eğitim Vakfı.
• Evliya Çelebi (2005), Evliya Çelebi Seyahatnamesi 9. Kitap. Haz: Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman ve Robert Dankoff, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Güneş Yağcı, Zübeyde (2009). “Bir İsyan ve Etkileri: Balıkesir’de İlyas Paşa İsyanı”. Osmanlı’dan Günümüze Eşkıyalık ve Terör, Samsun: Etüt Yayınları, s. 65-82.
• Kahraman, Bahattin (2003). “Balıkesirli Rasih”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 6, S. 10, s. 61-74.
• Kartallıoğlu, Yavuz (2011). Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Önler, Zafer (2014). “Sesbilgisi ve Yazı İle Olan İlişki”. Türk Dil Bilgisi Toplantıları 2 Ses ve Şekil Bilgisi Sempozyumu.
• ________ (2018). “Osmanlı Dönemi Metinlerinde Sesbilgisi Sorunları”. Semih Tezcan ve Türkoloji Sempozyumu.
• Salim (1315). Tezkire-i Salim. İstanbul: İkdam Matbaası.
• Şahin, Hatice (2006). “Türkçede Şimdiki Zaman Eklerinin Zaman Belirleyicilerle Kullanımı”. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 11, s. 213-221.
• Timurtaş, Faruk Kadri (1977). Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Tunç Yaşar, Fatma (2016). “Âdâb-ı Muâşeret”. İslâm Ansiklopedisi, Ek-1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 34-36.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi 3. Cilt 1. Kısım. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yekbaş, Hakan (2013). Divan Şiirinde Ashab-ı Kehf ve Raşih’in Ashab-ı Kehf Mesnevisi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.