The Position of Ottoman Family Structure within the Nation System

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 38, 421 - 442, 31.01.2020

Elif Merve Koç

https://doi.org/10.21550/sosbilder.553008

Öz

In the study, firstly, it was discussed the
nation system, which was implemented in the administrative structures of the
communities living in the Ottoman Empire. This administrative system executed
with “ummah” conception based on the basic principles of Islamic states spread
to the family structure of communities. Individuals in the nation system which
is the social order peculiar to the Ottoman Empire were administered on the
axis of their sanctuaries they affiliated. Communities living in Ottoman
territories were mentioned with religious identity; local entities, social
order and social norms were shaped in an autonomous form on the basis of
religion. The Ottoman Empire allowed every nation to execute its own
administrative order. Communities which had different language, religion and
race lived together in the same territories; this provided to them to have the
opportunities of similar social habits and cultural interactions. The study
examined the details such as the view of family organization, marriage and the
number of children of the communities, mentioned as different religion and
sectarian names, is aimed to reveal similarities and differences in social
life. The position of the family, which is the most basic unit of the life of
the society, within the Ottoman nation system is the main subject of the study.

Anahtar Kelimeler

the nation system, the social life of the Ottoman State, the family in the Ottoman, the Ottoman family typology

OSMANLI AİLE YAPISININ MİLLET SİSTEMİ İÇİNDEKİ KONUMU

Öz

Çalışmada ilk olarak Osmanlı Devleti içerisinde
yaşayan toplulukların, idari yapılanmalarında uygulanan millet sistemi ele
alınmıştır. İslam devletlerinin temel esasına dayanan “ümmet” anlayışıyla
yürütülen bu idari sistem; toplulukların aile yapısına da sirayet etmiştir. Osmanlı Devleti’ne özgü sosyal düzen olan millet sisteminde
bireyler. Dâhil oldukları mabetler ekseninde idare olunurdu. Osmanlı
topraklarında yaşayan topluluklar, dini aidiyet ile zikredilir; mahalli
oluşumlar, içtimai düzen ve toplumsal normlar din ekseninde özerk bir formda
şekillenirdi. Osmanlı Devleti, her milletin kendi idari düzenini yürütmesine
izin vermekteydi. Aynı topraklar üzerinde ayrı dil, din ve ırka mensup
topluluklar bir arada yaşamış; bu durum topluluklara benzer sosyal alışkanlıklara
ve kültür etkileşimlerine sahip olma imkânı sağlamıştır. Farklı
din ve mezhep isimleriyle anılan milletlerin aile müessesine bakışı, evlilik ve
çocuk sayıları gibi detayların incelendiği çalışma; sosyal hayattaki benzerlik
ve farklılıkları ortaya koymayı amaçlamıştır. Toplum hayatının en temel
birimi olan ailenin, Osmanlı millet sistemi içerisindeki konumu çalışmanın asıl
konusunu oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

millet sistemi, Osmanlı Devleti toplumsal hayatı, Osmanlı’da aile, Osmanlı aile tipolojisi

Kaynakça

• Adıyeke, Nuri (2014). “Osmanlı Millet Sistemine Dair Tartışmalar ve Siyasal Bir Uzlaşma Modeli Olarak Osmanlı Millet Sistemi”. Yeni Türkiye, S. 60, s. 1-13.
• Ağaoğlu, Ahmet (2013). Üç Medeniyet. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Aksoy, İlhan (2011). “Türklerde Aile ve Çocuk Eğitimi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 4, S. 16, s. 11-19.
• Berber Babalık, Banu (2015). Osmanlı Kuyumculuğunda Ermeniler ve Bir Ermeni Ailesi Örneği: Arslanyanlar. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• Çakır, İbrahim Ethem (2012). “Osmanlı Toplumunda Eş ve Çocuk Sayısı, Statü, Servet: 1671-1678 Sofya Örneği”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 31, s. 41-60.
• Acar, H. İbrahim (2010). “Talak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 39, s. 496-500.
• Düzbakar, Ömer (2008). “Osmanlı Toplumunda Çok Eşlilik: 1670-1698 Yılları Arasında Bursa Örneği”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 23, s. 85-100.
• Ergüney, Özgür Atılım (2007). Günümüzde Türkiye Ermenileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Gürkaynak, Muharrem (2003). “Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi ve Yahudi Milleti”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, C. 9, S. 2, s. 275-290.
• _______ (2012). Devlet-i ‘Aliyye I. Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karataş, Ali İhsan (2006). “Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve Vicdan Hürriyeti”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 15, S.1, s. 267-284.
• Koç Başar, Cansu (2017). “Osmanlı Millet Sisteminden Ulusa Geçiş”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S. 23, s. 195-231.
• Kurtaran, Uğur (2011). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 8, s. 57-71.
• _______ (2009). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Şahin, Gürsoy (2014). “Türk-Ermeni Sosyal İlişkileri ve Bu İlişkilerin Ermeni Edebi Eserlerine Yansımaları”. Yeni Türkiye, C. 60, s.1-20.
• Şentürk, Recep (2006). “Medeniyetler Sosyolojisi: Neden Çok Medeniyetli Bir Dünya Düzeni İçin Yeniden İbni Haldun?”. İslam Araştırmaları Dergisi, S. 16, s. 89-121.
• Atsız, Hüseyin Nihal (1979). Aşıkpaşaoğlu Tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Aydın, Mehmet Akif (1989). “Aile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 2, s. 196-200.
• Aydın, Mehmet (1998). “Hristiyanlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 17, s. 353-358.
• Demirci, Kürşat (2007). “Ortodoksluk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 33, s. 409-414.
• De Tott, Baron (1970). Türkler 18. Yüzyılda. Çev: Mehmet R. Uzmen, İstanbul: Tercüman Yayınları.
• DİA. (2002). “Kocabaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 26, s. 140-141.
• Eliot, Sir Charles (1970). Avrupa’daki Türkiye Cilt: 2. Çev: Adnan Sınar vd., İstanbul: Tercüman Yayınları.
• Fayda, Mustafa (2013). “Zimmi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 44, s. 428-434.
• Gürkan, Salime Leyla (2013). “Yahudilik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 43, s. 187-197.
• İnalcık, Halil (2008). “The Ottoman Survey of İstanbul, 1455”. Çev: Ali Yandık, 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, S. 3, s. 19-27.
• Kınalızade Ali Efendi (1970). Devlet ve Aile Ahlakı. Haz: Ahmet Kahraman, İstanbul: Tercüman Yayınları.
• Kodaman, Bayram (2001). “Üç Ermeni Şarkısı ve Ermenilerin Türklere Bakışı”. Ermeni Meselesi Üzerine Araştırmalar, Haz: Erhan Afyoncu, İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı TATAV Yayınları, s. 103-118.
• Küçük, Cevdet (2015). “Osmanlı İmparatorluğu’nda “Millet Sistemi” ve Tanzimat”. Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Ed: Halil İnalcık ve Mehmet Seyitdanoğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s. 541-555.
• Külekçi, Cahit (2013). “Dinî Münasebetler Çerçevesinde Osmanlı Devleti’nde Toplumsal Çatışma: Rum- Ermeni Toplumu Örneği (XIX. Yüzyıl)”. İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Mecmuası, S. 23, s. 63-90.
• Ortaylı, İlber (2005). “Millet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 30, s. 66-70.
• Öz, Mehmet (2007). “Osmanlılar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 33, s. 532-538.
• Özel, Ahmet (1996). “Gayri Müslim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 13, s. 418-427.
• Sofuoğlu, Ebubekir ve İlke Nur Akvarup (2012). “Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi ve Süryaniler”. Akademik İncelemeler Dergisi, C. 7, S. 1, s. 71-88.
• Şeker, Cihat (2015). “Yahudilikte Evlilik ve Cinsellik Anlayışı / Ahlakı”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, S. 44, s. 247-271.
• Turan, Namık Sinan (2012). “Modernleşme Olgusunun Osmanlı Toplum Yaşamına Yansımaları ve Ta'addüd-i Zevcat (Çokeşlilik) Sorunu”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S. 7, s. 117-152.
• Turan, Osman (1969). Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi. İstanbul: Turan Neşriyat Yurdu.
• Ulu, Cafer (2007). “Türk - Ermeni Sosyo Kültürel Etkileşimi: Dil ve Edebiyat Örneği”. Hoşgörü Toplumunda Ermeniler, Haz: Metin Hülagü vd., C. I, s. 505-518.
• Ülken, Hilmi Ziya (1976). Millet ve Tarih Şuuru. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ünal, Asife (2016). “Yahudi Düğün Gelenekleri”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 2, s. 225-241.