THE USE OF AN INTERPRETIVE SCHEME IN EXAMINING TWO TURKISH TRANSLATIONS OF DOYLE’S “SPECKLED BAND”

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 38, 443 - 476, 31.01.2020

Ahmet Süner İlgın Aktener

https://doi.org/10.21550/sosbilder.559440

Öz

This
paper descriptively examines two Turkish translations – one published before
Sherlock Holmes was popularized in visual media in the 2000s and one thereafter
– of a Sherlock Holmes story entitled “The Adventure of the Speckled Band” by
Arthur Conan Doyle to establish how the two translators handled certain aspects
of the story deemed important for a literary interpretation. In determining
these important aspects, it develops and uses an “interpretive scheme” inspired
by Damrosch’s (2003) ruminations on “world literature.” The interpretive scheme
contains three aspectual categories, i.e., “referential,” “genre-related” and
“stylistic” aspects. The aim of this examination is twofold: first, it seeks to
find out whether there are differences between the interpretations of these
important aspects in the two translations and if so, whether these differences
may be a result of the popularization of Sherlock Holmes. Second, it aims to
explore the educational implications of translators’ choices in translating the
aforementioned aspects, discussing how the use of an interpretive scheme in the
analysis of translations may be helpful in choosing texts for the teaching of
English literature to a Turkish-speaking audience.

Anahtar Kelimeler

English literature, literary interpretation, literary translation, Sherlock Holmes, interpretive scheme

Doyle’un “Speckled Band” İsimli Öyküsünün İki Türkçe Çevirisinin Bir Yorumlama Şemasıyla İncelenmesi

Öz

Bu makale, Arthur Conan Doyle tarafından
yazılmış “The Adventure of the Speckled Band” isimli bir Sherlock Holmes
öyküsünün, karakterin, 2000’li yıllarda görsel medyada popülerleşmesinden önce
ve sonra basılmış iki Türkçe çevirisini, çevirmenlerin öyküdeki edebi yorumlama
açısından önemli olan belli başlı özellikleri nasıl ele aldıklarını belirlemek
amacıyla betimleyici olarak incelemektedir. Bu önemli özellikleri belirlemek
için, Damrosch’un (2003) “dünya edebiyatı” ile ilgili görüşlerinden
esinlenilmiş ve “göndergesel,” “türsel” ve “biçimsel” özellikler olmak üzere üç
kategoriden oluşan bir “yorumlama şeması” kullanılmıştır. Bu incelemenin iki
amacı vardır: birinci olarak, inceleme iki çeviride önemli özelliklerin
yorumlanmaları arasında farklar olup olmadığını ve eğer varsa, bu farkların
Sherlock Holmes’ün popülerleşmesinin bir sonucu olup olmadığını belirlemeyi
amaçlamaktadır. İkinci olarak, inceleme yukarıda belirtilen önemli özellikleri
ele alırken çevirmenlerin yaptıkları tercihlerin eğitsel etkilerini araştırmayı
ve Türkçe konuşan bir okuyucu kitlesine İngiliz edebiyatının öğretilmesi
amacıyla metin seçme sürecinde çeviri metinlerin çözümlenmesinde bir yorumlama
şemasının kullanılmasının nasıl faydalı olabileceğini tartışmayı
amaçlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

edebi çeviri, edebi yorumlama, İngiliz edebiyatı, Sherlock Holmes, yorumlama şeması

Kaynakça

• Damrosch, David (2003). What is World Literature. Princeton: Princeton University Press.
• Doyle, Arthur Conan (1892). Adventures of Sherlock Holmes. New York: Harper & Brothers. http://www.gutenberg.org/files/48320/48320-h/48320-h.htm#viii (Accessed: 30.04.2019).
• _______ (1992). Sherlock Holmes Ölüm Döşeğinde. Trans: Saffet Günersel, İstanbul: Metis.
• _______ (2013). Sherlock Holmes’un Maceraları. Trans: Berrak Göçer and Kaya Genç, İstanbul: Everest.
• Drabble, Margaret (2000). The Oxford Companion to English Literature. Oxford and New York: Oxford University Press.
• Favor, Lesli J. (2000). “The Foreign and the Female in Arthur Conan Doyle: Beneath the Candy Coating”. English Literature in Transition, Vol. 43, Iss. 4, p. 398-409.
• Frank, Lawrence (1996). “Dreaming the Medusa: Imperialism, Primitivism, and Sexuality in Arthur Conan Doyle’s The Sign of Four”. Signs, Vol. 22, Iss. 1, p. 52-85.
• Genette, Gerard (1997). Paratexts: Thresholds of Interpretation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Günersel, Saffet (1992). “Sir Arthur Conan Doyle (1859-1934)”. Sherlock Holmes Ölüm Döşeğinde. Author: Arthur Conan Doyle, İstanbul: Metis Yayınları, p. 7-9.
• Hodgson, John A. (1992). “The Recoil of “The Speckled Band”: Detective Story and Detective Discourse”. Poetics Today, Vol. 13, Iss. 2, p. 309-324.
• Jakobson, Roman (2000). “On Linguistic Aspects of Translation”. The Translation Studies Reader. Ed: Lawrence Venuti, London and New York: Routledge, p. 113-118.
• Jones, Darryl (Ed.) (2016). “Introduction”. Gothic Tales. Author: Arthur Conan Doyle, Oxford: Oxford University Press, p. ix-xxxiii.
• Munday, Jeremy (2001). Introducing Translation Studies. London and New York: Routledge.
• Seago, Karen (2014). “Red Herrings and Other Misdirection in Translation”. The Voices of Suspense and Their Translation in Thrillers, Approaches to Translation Studies, 39. Ed: Susanne M. Cadera, Amsterdam and New York: Rodopi, p. 207-220.
• Sutherland, John (2014). “Sherlock Holmes, The World's Most Famous Literary Detective” The British Library. https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/arthur-conan-doyle-the-creator-of-sherlock-holmes-the-worlds-most-famous-literary-detective (Accessed: 11.08.2019).
• Tahir Gürçağlar, Şehnaz (2008a). The Politics and Poetics of Translation in Turkey, 1923-1960. Amsterdam and New York: Rodopi.
• _______ (2008b). “Sherlock Holmes in the Interculture: Pseudotranslation and Anonymity in Turkish Literature”. Beyond Descriptive Translation Studies Investigations in Homage to Gideon Toury. Eds: Anthony Pym, Miriam Shlesinger and Daniel Simeoni, Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins, p. 133-151.
• Toury, Gideon (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.