The Effect of Muslim Merchants to Islamization in the Middle Volga

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 39, 1129 - 1153, 31.07.2020

Meltem Akıncı

https://doi.org/10.21550/sosbilder.703593

Cited By: 3

Öz

Volga Bulgarians, which were nationalized in the Central Volga in the 10th century, hosted important trade routes and crossroads in the Eastern European area. One of these routes, the Great Volga trade route, has created an important route where traders of different faiths come together and experience socio-cultural interactions. It is dated to 8 centuries that Muslim traders are actively seen on this road, and it is thanks to the moderate policy implemented by the Khazar Khaganate that they conduct their commercial transactions safely. The Bulgarians, who inherited the commercial, cultural and political accumulation of the Khazar Khaganate, were nationalized in a short time and officially accepted Islam under the leadership of Ilteber Almush in 922. However, the sources underline that Islamization in the Middle Volga field began in the 9th century. Thanks to “Pax Khazarica”, Muslim merchants were colonized in many parts of the Khazar country, especially in the Lower Volga. These Muslim merchants led the Bulgarian tribes under the rule of the Khazars to meet Islam in the early period. Muslim merchants who went to the Middle Volga for trade in the 10th century continued to influence the Bulgarian tribes religiously and culturally.

Anahtar Kelimeler

Volga Bulgarians, Islam, Muslim merchants, Middle Volga, trade

MÜSLÜMAN TÜCCARLARIN ORTA İTİL’DEKİ İSLAMLAŞMAYA ETKİSİ

Öz

X. yüzyılda Orta İtil’de devletleşmiş olan İtil Bulgarları, Doğu Avrupa sahasındaki önemli ticaret güzergâhlarına ve kavşak noktalarına ev sahipliği yapmıştır. Bu güzergâhlardan biri olan Büyük İtil ticaret yolu farklı inançtan tüccarların bir araya geldiği, sosyo-kültürel etkileşimlerin yaşandığı önemli bir güzergâhı oluşturmuştur. Müslüman tüccarların bu yol üzerinde aktif olarak görülmesi VIII. yüzyıla tekabül etmekle birlikte, ticari işlemlerini güvenli bir şekilde yürütmeleri, Hakanlığı’nın uygulamış oldukları ılımlı politika sayesindedir. Hazar Hakanlığı’nın ticari, kültürel ve siyasi birikimini miras olarak üstlenen Bulgarlar kısa sürede devletleşmiş, 922 yılında İlteber Almuş önderliğinde İslamiyet’i resmi olarak kabul etmiştir. Fakat kaynaklar, Orta İtil sahasında İslamlaşmanın IX. yüzyılda başladığının altını çizmektedir. “Pax Khazarica” sayesinde, Aşağı İtil başta olmak üzere Hazar yurdunun birçok noktasında Müslüman tüccarlar kolonileşmiştir. Bu Müslüman tüccarlar, Hazarlara bağlı bulunan Bulgar boylarının erken dönemde İslamiyet ile tanışmasına vesile olmuştur. X. yüzyılda ticaret amaçlı Orta İtil’e giden Müslüman tüccarlar dini ve kültürel olarak Bulgar boylarını etkilemeye devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

İtil Bulgarları, İslamiyet, Müslüman tüccarlar, Orta İtil, ticaret

Kaynakça

• Akıncı, Meltem (2018). İtil Bulgarlarında Ticari Hayat. Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Arnold, Thomas (1913). Preaching of Islam-A History of the Propagation of the Muslim Faith. London.
• Bagautdinov, Rişat ve Fayaz Huzin (2006). “Rannie Bulgarı na sredniy Volge”. İstoriya Tatar s drevneyşih vremen v semi tomah tom II Voljskaya Bulgariya i velikaya step, Otv. red. Fayaz Huzin. Kazan: İzd. Ruhil. s. 116-123.
• Bartol’d, Wilhelm (1963). Soçineniya. T. VI. Moskva.
• Beaudry, Pierre (2010). Harun Al-Rashid and The Khazars.
• Bloch, Marc (2015). Feodal Toplum. Çev: Mehmet Kılıçbay, İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
• Dalkılıç, Mehmet (2012). “Buhara’nın İslamlaşmasında Kuteybe bin Müslim’in Rolü”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 5, S. 23, s. 149-156.
• Darkeviç, Vladislav (1976). Hudojestvennıy metall Vostoka VIII-XIII vv. Moskva.
• Davletşin, Gamirzan (1990). Voljskaya Bulgariya: duhovnaya kul’tura. Kazan: İzd. Tatarskoe knijnoe.
• Eldarov, Murat (2006). İslamiyet’in Hazarlar Arasında Yayılması. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Fahrutdinov, Rıza (1984). Oçerki po istorii Voljkoy Bulgari. Moskva.
• Gening, Vladimir ve Alfred Halikov (1964). Rannie Bolgarı na Volge (Bol’şe-Tarhanskiy mogil’nik). Moskva: İzd. Nauka.
• Grekov, Boris ve Nikolay Kalinin (1948). “Bulgarskoe Gosudarstvo v Domongolskoe Zavoevanie”. Materialı po istorii Tatarii, Kazan, s. 97-185.
• Gubaydullin, Ayrat ve İldar Karimov (2003). Goroda Voljskoy Bulgarii. Kazan: TKİ.
• Halikov, Alfred ve Aleksandr Motsya (1997). Bulgar- Kiev Svyazi Sudbı. Kiev: İzd. İns. Arheologii NAN.
• Halikova, Elena (1986). Musulmanskie nekropoli Voljskoy Bulgari X – naçala XIII vv. Kazan: İzd. Kazan Universiteta.
• Hlebnikova, Tamara (1988). “Kojevennoe delo”. Gorod Bolgar oçerki remeslennoy deyatelnosti, Otv. red: German Alekseyeviç Fedorov-Davıdov, Moskva: İzd. Nauka, s. 244-271.
• Huzin, Fayaz (2001). Bolgarskiy gorod v X- naçale XIII vv.. Kazan: İzd. Master Layn.
• ----------------- (2006). Rannie Bulgarı i Voljskaya Bulgariya (VIII-N. XIII v.). Kazan.
• Hvol’son, Daniel (1869). İzvestiya O Hozarah, Burtasah, Bolgarah, Madyarah, Slavyanah i Russah Abu- Ali Ahmeda Ben Omar İbn Dasta, Neizvestnogo dosele Arabskogo pisatelya naçala X veka, Po Rukopisi Britanskogo Muzeya. Sankt-Peterburg: İzd. İmperatorskoy Akademii Nauk.
• İbn Fadlan Seyahatnamesi (2015). Çev: Ramazan Şeşen, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• İbn Hordadbeh (1986). Kniga putey i stran, Red. akademik: Ziya Buniyatov, Baku.
• İstoriya Tatarstana (2005). Kazan: İzd. İstoriya.
• İzmaylov, İskender (2006). “İslam i Musul’manskaya kul’tura v Voljskoy Bulgarii”. İstoriya Tatar s drevneyşih vremen v semi tomah tom II Voljskaya Bulgariya i velikaya step, Otv. Red.: Fayaz Huzin, Kazan: İzd. Ruhil, s. 549- 556.
• Kalan, Ekrem (2012). Ulus Cuçi (Zolotoya Orda) i stranı vostoka: torgovo-ekonomiçeskie vzaimootnoşeniya vo vtoroy polvine XIII-XIV vv., Kazan.
• Karatay, Osman (2018). “Hazarlar”. Doğu Avrupa Türk Tarihi, Ed: Osman Karatay ve Serkan Acar, İstanbul: Kitabevi Yayınları, s. 335-408.
• Kirpiçnikov, Anatoliy ve Fayaz Huzin (2006). “Velikiy Voljskiy Put”. İstoriya Tatar s drevneyşih vremen v semi tomah tom II Voljskaya Bulgariya i velikaya step, Otv. Red.: Fayaz Huzin, Kazan: İzd. Ruhil, s. 299-315.
• Koç, Dinçer (2010). Rus Kaynaklarına Göre İlk Müslüman Türk Devleti: İtil Bulgar Devleti. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Kokarina, Nina Aleksandrovna (2002). “Buharı Na Volge”. Problemı drevney i Srednevekovoy İstorii srednego Povolj’ya, Materialı Vtorıh Halikovskih Çteniy, Kazan, s. 131- 135.
• Kovalevskiy, Andrey (1956). Kniga Ahmeda İbn Fadlana O Ego Puteşestvii Na Volgu v 921- 922 gg. Harkov: İzd. Harkov Gos. Universiteta.
• Mesudî (2004). Muruc Ez-Zeheb (Altın Bozkırlar). Çev: Ahsen Batur, İstanbul: Selenge Yayınları.
• Muhamediyev, Azgar (2005). Drevnie Monetı Kazan. Kazan.
• Muhammedyarov, Şamil (2017). “İtil Bulgar Devleti’nde İslamiyet”. Tartarica, Çev: İlyas Kemaloğlu, İstanbul, s. 170-173.
• Nikephoros (1990). Short History. Çev: Cyril Mango. Washington.
• Özaydın, Abdülkerim (1997). “Harizm”. Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 16, s. 217-220.
• Puteşestvie İbn Fadlana na Volgu (1939). Per: İ. Kraçkovskogo. Moskva-Leningrad.
• Polnoe sobranie Russkih letopisey. I. II. Lavrentiyevskaya i Troitskaya letopisi (1846). T. 1, İzd. Arheografiçeskogo kommissiyeyu, Sanktpeterburg.
• Pritsak, Omeljan (1978). “The Khazar Kingdom’s Conversion to Judaism”. Harvard Ukrainian Studies, C. 2, S. 3. s. 261-281.
• Rudenko, Konstantin (2002). “Bulgarskiy koctyum vtoroy polovinı X-XIV vv. (Po arheologiçeskim materialam)”. Problemı drevney i srednevekovoy istorii Srednego Povolj’ya, Materialı Vtorıh Halikovskih Çteniy, Kazan, s. 150-152.
• --------------------------- (2012). “Vliyanie İslama na traditsionnuyu kul’turu narodov Volgo-Kam’ya v epohu srednevekov’ya”. Narodı i religii Evrazii, No. 5, s. 113-121.
• --------------------------- (2013). “Mogil’niki Voljskoy Bulgarii i Bulgarskogo ulusa Zolotoy Ordı kak istoçnik po izuçeniyu mirovozzreniya srednevekovogo naseleniya Volgo-Kam’ya: voprosı sistematizatsii”. Mirovozzrenie naseleniya yujnoy sibiri i tsentral’noy azii v istoriçeskoy retrospektive, C. 6, S. 6, Barnaul, s. 72-101.
• Smirnov, Aleksey (1951). Voljskie Bulgarı, Vıp. XIX, Moskva: Trudı GİM.
• Şam, Erman (2016). Abbasi Devleti Döneminde Avrasya’yla Gerçekleştirilen Uluslararası Köle Ticareti (750-945). Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Şeşen, Ramazan (2001). İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Valeyev, Ramil (1995). Voljskaya Bulgariya; Torgovlya i dnejno- vesovıe sistemı IX- n. XIII. vv. Kazan: İzd. Fest.
• Valiullina, Svetlana (1999). “Mejdunarodnaya torgovlya Bilyara po arheologiçeskim materialam”. Mejdunarodnıe svyazi, torgovıe puti i goroda Srednego Povolj’ya IX-XII vv, Kazan, s. 149.
• Yücel, Mualla (2002). “Hazar Hakanlığı”. Türkler Ansiklopedisi, C.2, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 445-463.
• Zhikhov, Boris (2015). “The Khazar Economy: Economic Integration or Disintegration?”. Khazaria in the Ninth and Tent Centuries, East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450, C. 30, Brill Academic Publishers, s. 147-220.