YENİ HAYAT EDEBİYATI VE DİN

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 41, 1525 - 1556, 31.07.2021

Neslihan Bodur

https://doi.org/10.21550/sosbilder.930061

Cited By: 1

Öz

19. yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti, Batı’da 16. yüzyıldan itibaren yaşanan değişimi takip edememiş, bu durum geri kalmasına neden olmuştur. Geri kalışını telafi etmek için Batı’daki gelişmeler araştırılarak ancak derinliği anlaşılmadan taklit ile ülkede ıslahatlar yapılmaya başlamış, sırasıyla Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Kânûn-ı Esâsî (Meşrutiyet) ilan edilerek yenilikler resmîleştirilmiştir. Fakat hâlihazırda çelişkiler içindeki Arap ve Fars tesiri altında olan sosyal hayata bir de Batı kültürü etkisi eklenince modernleşmek yerine Türk toplumsal hayatı daha da karışık bir hâl almıştır. Zamanın iktidarı İttihat ve Terakki Partisince II. Meşrutiyet ile siyasette yapılan inkılap, Ömer Seyfettin, Ali Canip, Ziya Gökalp gibi aydınlar tarafından sosyal alana da taşınarak yenileşme tamamlanmak istenmiştir. Bu çalışmada Yeni Hayat müdafi süreli yayınlar incelenerek Yeni Hayat kavramının tanımları, kapsamları, usulü açıklanmıştır. Yeni Hayat kadrosunun yeni yaşam düzeni için yapılacak değişikliklerde görüşlerini destekleyici İslamî öğütlere çokça yer verdiği tespit edilmiş ve yazılarında gözlemlenen bu yöndeki söylemleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

din, edebiyat, II. Meşrutiyet, Yeni Hayat

New Life Literature and Religion

Öz

When it comes to the 19th century The Ottoman Empire could not follow the improvements, that have existed from the 16th century at the West, and they have fallen behind under these circumstances. To compensate for this, the developments of the West have been searched, without caring about its deepness and just by imitations, reforms have been made at the country and Tanzimat, the edict of reform, constitutional monarchy have been declared to make these developments official. However, the social life that has impressed by Arabian and Persian culture, has become more complicated by the influence of Western culture. The Party of Union and Progress, which is the ruling party, wanted the reforms to be done in the social sphere as done in the political sphere by means of the Second Constitutional Era, with Ömer Seyfettin, Ali Canip, Ziya Gökalp and desired to complete the improvements. In this study, the description, the scope, and the method of the notion of New Life have been explained by observing the literature that supports New Life. It is determined that the cadre of the New Life has given place to the Islamic advice a lot for supporting their ideas about the improvements that will be made for the order of new life and the discourses which have been placed in their articles towards this idea have been observed.

Anahtar Kelimeler

religion, literature, Second Constitutional Monarchy, New Life

Kaynakça

• Abdülfeyyaz Tevfik (23 Mayıs 1329). Baba öğüdü 5. Halka Doğru, (7), 51-52.
• Abdülfeyyaz Tevfik (30 Mayıs 1329). Baba öğüdü 6. Halka Doğru, (8), 57-58.
• Ahmet Tevfik (1327). Darülmualliminler-Çiftlik Mektepleri. Yeni Mektep, (9), 261-263.
• Alangu, T. (2020). Ülkücü bir yazarın romanı. Yapı Kredi Yayınları.
• Ali Canip (1328). Kış duası. Genç Kalemler, 3(17-18), 130.
• Ali Canip & Ziya Gökalp (27 Nisan Çarşamba). Yeni lisan. Genç Kalemler, 2(2), 25-29.
• Ali Suad (4 Temmuz 1329). Pek muhterem bir adam. Halka Doğru, (13), 101-103.
• Alp Tekin (27 Şubat 1329). Cirit. Halka Doğru, (47), 373-375.
• Arai, M. (2011). Jön Türk Dönemi Türk Millîyetçiliği. (Çev: Tansel Demirel), İletişim Yayınları.
• Berkes, N. (2017). Türkiye’de çağdaşlaşma. A. Kuyaş (Haz.), Yapı Kredi Yayınları.
• Bursalı Mehmet Tahir (1327). Âşık Paşa. Türk Derneği, (1), 12-19.
• Cevat Turgut (19 Haziran 1330). Turhan Bey. Türk Sözü, (11). 82-86.
• Çalen, M. K. (2016), Yeni Hayat’tan Milli Hayat’a intihardan terkîbe Ziya Gökalp. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16(2), 225-235.
• Eklemezler, S. (2020). Türkiye’de Yeni Hayat’ı biyopolitika ile okumak: II. Meşrutiyet’ten erken Cumhuriyet yıllarına hayat ve iktidar ilişkisi. Folklor / Edebiyat Dergisi, 26(1), 233-236.
• Fani, R. (3 Nisan 1330). Oğlum adam ol. Halka Doğru, (52), 412-413.
• Filizok, R. (2005). Ziya Gökalp. Akçağ Yayınları.
• Gökalp (16 Mayıs 1329). Asker duası. Halka Doğru, (6), 41-42. Gökalp (25 Temmuz 1329). Mektep çocuklarının ilahisi. Halka Doğru, (16), 121.
• Gündüz, A. (16 Şubat 1327). Nine ve oğul. Genç Kalemler, 3(16), 88-92.
• Gündüz, A. (Nisan 1328). Manzume. Yeni Mektep, (13), 408.
• Gündüz, A. (25 Cemâziyelâhir 1332 / 8 Mayıs 1330). Müslümanca dua. İslam Mecmuası, (8), 226-228.
• Gündüz, A. (8 Şaban 1332 / 19 Haziran 1330). Müslüman türküsü. İslam Mecmuası, (11), 342-343.
• İbrahim Alaaddin (1328). Din. Yeni Mektep, (12), 384.
• İmzasız (9 Mayıs 1329). Esnafımız. Halka Doğru, (5), 39-40.
• İmzasız (10 Temmuz 1329). Tembellik en büyük günahtır. Halka Doğru, (15), 113-116.
• İmzasız (15 Ağustos 1329). Çalışmak Müslümanlara farzdır. Halka Doğru, (19), 146-148.
• İmzasız (6 Şubat 1329). İslam ticareti. Halka Doğru, (44), 351-352.
• İmzasız (8 Ağustos 1329). Kızlarımızı okutalım. Halka Doğru, (18), 139- 141.
• Kansu, A. (2011). 1908 Devrimi. (Çev. A. Erbal), İletişim Yayınları.
• Köprülüzade, M. F. (4 Temmuz 1329). Süngü altında. Halka Doğru, (13), 98-101.
• Mehmet Fikri (Nisan 1328). Sağlam vücutlar metin fikirlerin yuvasıdır 2. Yeni Mektep, (12), 361-364.
• Metin, C. (2008). II. Meşrutiyet’te Türkçü ütopya: Yeni Hayat. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, (3), 77-90.
• Mevlevi Hidayetullah (24 Teşrîn-i Evvel 1329). Tembel olma ey Türk oğlu. Halka Doğru, (29-30), 227.
• Nazım (10 Temmuz 1329). Görücü ve Tosun. Halka Doğru, (15), 118-120.
• Odabaşı, İ. A. (2007). Yeni Hayat / Yeni Lisan hareketinin İzmir sözcüsü: Gençlik Dergisi. Müteferrika, (31), 71-93.
• Ortaylı, İ. (2019). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. Kronik Kitap.
• Ömer Seyfettin (11 Nisan 1328). And. Genç Kalemler, 3(19), 166-171.
• Ömer Seyfettin (15 Mayıs 1330). Primo Türk çocuğu. Türk Sözü, (6), 48.
• Ömer Seyfettin (26 Mayıs Perşembe). Pamuk ipliği. Genç Kalemler, 2(4), 64-72.
• Ömer Seyfettin (28 Cemâziyelâhir 1333 / 30 Nisan 1331). Hars, medeniyet, temeddün. İslam Mecmuası, (27), 632-636.
• Ömer Seyfettin (29 Mart 1327). Bahar ve kelebekler. Genç Kalemler, 2(1), 14-20.
• Ömer Seyfettin (29 Mart 1327). Kış hisleri. Genç Kalemler, 2(1), 13.
• Ömer Seyfettin (29 Mart 1327). Yeni lisan. Genç Kalemler, 2(1), 1-7.
• Özsaray, Y. E. (2021). Yeni Hayat’a Ömer Seyfettin hikâyelerinden bakmak. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (22), 466-477.
• Parlatır, İ. & Çetin, N. (2019). Genç Kalemler Dergisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Polat, N. H. (2018). Ömer Seyfettin bütün nesirleri. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Sabri Cemil (1327). Hayata doğru. Yeni Mektep, (10), 296.
• Toprak, Z. (2017). Türkiye’de Yeni Hayat inkılap ve travma 1908-1928. Doğan Kitap.
• Tunaya, T. Z. (2001). Türkiye’de siyasal gelişmeler [1879-1938]. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Türk, H. (2017a). 10 Temmuz Meşrutiyet Bayramı - Türk aydınlarının II. Meşrutiyet’in ilanı hakkında duygu ve düşünceleri. Boğaziçi Yayınları.
• Türk, H. (2017b). Ziya Gökalp ve Yeni Hayat. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(30), 463-474.
• Türkdoğan, O. (2015). Ziya Gökalp ve sosyolojik düşünce sistemi. Çizgi Kitabevi.
• Ülken, H. Z. (2019). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ziya Gökalp (30 Rebîülevvel 1332 / 13 Şubat 1229). Fıkıh ve içtimaiyat. İslam Mecmuası, (2), 40-44.
• Ziya Gökalp (10 Rebîülahir 1333 /16 Şubat 1330). Yasaya doğru III. İslam Mecmuası, (22), 552.
• Ziya Gökalp (14 Cemâziyelâhir 1333 / 16 Nisan 1331). Çocuk duaları. İslam Mecmuası, (26), 621.
• Ziya Gökalp (7 Recep 1333 / 19 Mayıs 1331). İlahi. İslam Mecmuası, (29), 670.
• Ziya Gökalp (10 Ağustos Çarşamba). Yeni Hayat ve yeni kıymetler. Genç Kalemler, 2(8), 138-141.
• Ziya Gökalp (1 Teşrîn-i Sânî 1917). Aile ahlakı: 4 “konak”tan “yuva”ya. Yeni Mecmua, (17), 321-324.
• Ziya Gökalp (10 Kânun-ı Sânî 1918). Türkçülük nedir 2. Yeni Mecmua, (27), 1-3.
• Ziya Gökalp (10 Rebîülahir 1333 / 16 Şubat 1330). Yasaya doğru III. İslam Mecmuası, (22), 552.
• Ziya Gökalp (14 Cemâziyelahir 1333 / 16 Nisan 1331). Çocuk duaları. İslam Mecmuası, (26), 621.
• Ziya Gökalp (16 Rebîülevvel 1332 / 30 Kânun-ı Sânî 1329). İslam terbiyesinin mahiyeti. İslam Mecmuası, (1), 14-16.
• Ziya Gökalp (1941). Yeni Hayat. İkbal Kitabevi.
• Ziya Gökalp (1960). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Sergengeçti Neşriyat.
• Ziya Gökalp (24 Kânun-ı Sânî 1918). Türkçülük nedir 3. Yeni Mecmua, (29), 41-44.
• Ziya Gökalp (7 Recep 1333 / 19 Mayıs 1331). İlahi. İslam Mecmuası, (29), 670.
• Ziya Gökalp (8 Ağustos 1918). İçtihat ve mücahede. Yeni Mecmua, (56), 62-64.