A Study on the Turkish Used by Bursa Pomaks, One of The Bi-Language People

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 42, 281 - 307, 31.01.2022

Hatice Şahin , Şükrü Baştürk , Gülay Durmaz

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1004479

Öz

The Balkans are the region where different ethnic elements live together. In the wake of the 19th century, there were political and cultural turbulences and new states were attempted to be established. Due to the turmoil, the Turkish and Muslim peoples living here had to migrate to safer regions. One of these migrating peoples were the Pomaks, and they migrated to Turkey from different regions starting with the 1877-1878 Ottoman-Russian War. The settlement sites where Pomaks live in Bursa are Osmangazi Demirtaş, a part of Nilüfer Görükle, Kestel Şevketiye Village, Gürsu center, Mudanya Dereköy, Gemlik center and Şahinyurdu Village, İnegöl Kıranköy, Town of Cerrah, Orhaniye Yenisölöz, and Balabanlar, the central District of Karacabey. Together with the ongoing immigrations, Bursa became a city with a rich cultural and dialect diversity where local people and immigrants lived together. The Pomaks who have come to Anatolia and Bursa are bilingual peoples who speak both Pomak and Turkish. This study will attempt to reveal general morphology and phonetic knowledge of the Bursa Pomak dialect.

Anahtar Kelimeler

Turkey Turkish dialects, Bursa immigrant dialect, Pomaks

İKİ DİLLİ HALKLARDAN BURSA POMAKLARININ KULLANDIĞI TÜRKÇE ÜZERİNE

Öz

Balkan toprakları, farklı etnik unsurların bir arada yaşadığı bir bölgedir. 19. yüzyıldan sonra buralarda siyasi, kültürel çalkantılar yaşanmış ve yeni devletler kurulmaya çalışılmıştır. Karışıklıklara bağlı olarak da buralarda yaşayan Türk ve Müslüman halklar güvenli bölgelere doğru göç etmek zorunda kalmıştır. Bu göç eden halklardan biri de Pomaklar olup Pomakların Balkanların değişik bölgelerinden Türkiye’ye göçleri 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’yla başlamıştır. Bursa’da Pomakların yaşadıkları yerleşim yerleri, Osmangazi Demirtaş, Nilüfer Görükle’nin bir bölümü, Kestel Şevketiye köyü, Gürsu merkezi, Mudanya Dereköy, Gemlik merkezi ve Şahinyurdu köyü, İnegöl Kıranköy, Cerrah beldesi, Orhaniye Yenisölöz, Karacabey merkez Balabanlar Mahallesi’dir. Yaşanan göçlerle birlikte Bursa; yerli halkların, göçmenlerin bir arada yaşadığı zengin bir kültür ve ağız çeşitliliğine sahip şehir olmuştur. Anadolu topraklarına ve Bursa’ya gelen Pomaklar hem Pomakça hem de Türkçe konuşan iki dilli halklardandır. Bu çalışmada Bursa Pomak ağzının genel şekil bilgisi ve ses bilgisi ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi ağızları, Bursa göçmen ağzı, Pomaklar

Kaynakça

• Alp, İ. (2008). Pomak Türkleri (Kumanlar-Kıpçaklar). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınları.
• Genç, H. (2020, Kasım 26). Mavi gözlü sarışın Türkler: Pomaklar. http://timeoutbursa.blogspot.com/2012/04/mavi-gozlu-sarsn-turkler-pomaklar.html
• Günşen, A. (2015). Türk kültür coğrafyası olarak Balkanlar ve bir Balkan topluluğu olarak Pomakların kimlik algılamalarında Türklük izleri. Yeni Türkiye Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı, V(70), 5657-5669.
• İslâm Ansiklopedisi (1997). Pomaklar. 9, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Memişoğlu, H. (1999). Balkanlarda Pomak Türkleri. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Özkan, M. (2001). Türkçenin ses ve yazım özellikleri. Filiz Kitabevi.
• Poyraz, E. (2019). Pomakçadaki Türkçe unsurlar. Tehlikedeki Diller Dergisi / Journal of Endangered Languages, (15), 167-183.
• Sağır, M. (2002). Anadolu ağızlarında ses olayları. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Sofuoğlu, E. (2015). Kuman Peçenek bakiyesi: Pomaklar. Yeni Türkiye Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı, V(70), 5648-5656.
• Şahin, H. (2012). Bursa yerli ağızlarında birincil uzun ünlüler üzerine. Diyalektolog Ağız Araştırmaları Dergisi, (5), 1-5.
• Todorova, M. (2006). Balkanları tahayyül etmek. (Çev: D. Şendil), İletişim Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı tarihi 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yılmaz, E. (2021). Pomakların dili üzerine bir inceleme. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 7(14), 95-106.
• Zelengora, G. (2017). Türkiye’deki Pomaklar. (Çev: Z. Zafer), Türk Tarih Kurumu Yayınları.