HALİT ZİYA UŞAKLIGİL’İN SANATA DAİR’İNDE TERCÜME ÜZERİNE FİKİRLERİ

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 42, 225 - 256, 31.01.2022

Nurtaç Ergün Atbaşı , Koray Üstün

https://doi.org/10.21550/sosbilder.993280

Cited By: 1

Öz

Halit Ziya Uşaklıgil, küçük yaşlarında Batı edebiyatlarından Türkçeye edebi eserleri tercüme etmeye başlar ve hayatının sonuna kadar bunu sürdürür. Tercüme hakkında çok sayıda yazı da kaleme alır. Yazılarının toplandığı Sanata Dair’deki tercüme üzerine yazdıkları değerlendirildiğinde onun hem tercümenin nasıl olması gerektiği ile ilgilendiği hem Türkçeye yapılan tercümeleri değerlendirdiği hem de Türkçede yürütülen tercüme faaliyetlerinin durumuna dair çıkarımlarda bulunduğu görülür. Halit Ziya, tercüme meselesine yer verdiği yazılarında soruları, tespitleri, eleştirileri, takdirleri, önerileriyle eleştirel bir yaklaşıma sahiptir. Dilin, kültürün, edebiyatın gelişiminde kritik bir yere sahip olan tercüme faaliyetleri üzerinde, bir zirve şahsiyet tarafından, dikkatle durulması Türk dilinin ve edebiyatının gelişiminde tercümenin rolüne ışık tutmaktadır. Halit Ziya’nın ömrü boyunca süren çeviri faaliyetleri ile ilgisi sanatını beslediği gibi bu alandaki tecrübesinden hareketle paylaştığı fikirleriyle Türkçedeki çeviri faaliyetleri için bir kazançtır. Aynı zamanda verdiği bilgilerle de Türkiye’deki çeviri tarihine de önemli katkılar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halit Ziya Uşaklıgil, Sanata Dair, modern Türk edebiyatı, Batı edebiyatı, tercüme

Halit Ziya Uşaklıgil’s Ideas about Translation in Sanata Dair [On Art]

Öz

Halit Ziya Uşaklıgil have begun translating into Turkish from various Western languages at a young age, and continued doing so until the end of his life. He has also penned a large number of articles about translation. A reading of Sanata Dair [On Art], a collection of his articles, shows that he was interested in how a translation should be done, evaluated specific translations into Turkish, and made observations about the general state of translations into Turkish. Halit Ziya adopted a critical approach in his articles on the issue of translation, offering questions, insights, criticism, praise, and recommendations. That a giant of Turkish literature paid close attention to translation activity, which is critical for the development of language, culture, and literature, sheds light on the role played by translation in the development of Turkish language and literature. Halit Ziya’s lifelong interest in translation nourished his art, and his ideas based on personal experience in the field constitute an important contribution to translations into Turkish. Moreover, he makes an important contribution to the history of translation in Turkey with the information he reports.

Anahtar Kelimeler

Halit Ziya Uşaklıgil, Sanata Dair, modern Turkish literature, Western literature, translation

Kaynakça

• Bay, Ö. (2013). Fransız edebiyatından yapılan ilk edebi çeviriler üzerine analitik bir uygulama (1860-1900). (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bulut, S. (2107). Türk tiyatrosunda uyarlama (1860-1923). Gece Kitaplığı Yayınları.
• Ercilasun, B. (1998). Servet-i Fünun’da edebi tenkit. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ercilasun, B. (2013a). Servet-i Fünun dergisi etrafında Halit Ziya’da tenkit. İkinci Meşrutiyet Devrinde Tenkit içinde (269-282. ss.), Dergâh Yayınları.
• Ercilasun, B. (2013b). Servet-i Fünun, “Diyorlar ki” ve Halit Ziya. İkinci Meşrutiyet Devrinde Tenkit içinde (283-294. ss.), Dergâh Yayınları.
• Gariper, C. (2006). Halit Ziya’nın Rus edebiyatı hakkındaki değerlendirmeleri ve Rus edebiyatından yaptığı tercümeler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (34), 59-70.
• Uşaklıgil, H. Z. (2014). Sanata dair. (Haz. S. Ayhan, L. A. Çanaklı), Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2008). Kırk yıl. (Haz. N. Ö. Akın), Özgür Yayınları.
• Huyugüzel, Ö. F. (2010). Halit Ziya Uşaklıgil. Akçağ Yayınları.
• Kaplan, M. (1950). Halit Ziya. İslâm Ansiklopedisi içinde (143-147. ss.), V/I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kerman, Z. (1985). Halit Ziya Uşaklıgil ve Türk dili. Türk Dili, XLIX(399), 125-133.
• Kerman, Z. (2012). Uşaklıgil, Halit Ziya. İslam Ansiklopedisi içinde (227-229. ss.), 42, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2011). Uyanış devirlerinde tercümenin rolü. Türkiye İş Bankası Yayınları.