Reflection of The Spatial Memory in Poetry: The Case of Skopje

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 44, 279 - 291, 31.01.2023

Alev Sınar Uğurlu

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1077474

Öz

Rumelia has been home for Turks for over five centuries. No small amount of blood was shed during both the conquest of Rumelia and her loss. Thus, Rumelia has become a material for literature, with her precious experiences and stories. In prose and in verse many works were written about the Turkish presence in Rumelia. The reign of Turks in that area and the sorrows of Balkans Turks during the tragedy of the loss of Rumelia have become subject for these works. Skopje had been under Turkish rule for five hundred and twenty years. It was an important stronghold; its name is etched into collective memory. This city has been an inspiration for poems as well as being for novels and travel writings. In this study, it is aimed to determine how Skopje is depicted in Modern Turkish poetry in terms of setting - memory relation.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Skopje, poetry, setting, memory

MEKÂNSAL BELLEĞİN ŞİİRE YANSIMASI: ÜSKÜP ÖRNEĞİ

Öz

Türk milletinin beş yüzyıllık mazisiyle bağlı olduğu, bedel ödeyerek vatan edindiği ve yine ağır bedeller ödeyerek çekilmek zorunda kaldığı Rumeli, tarihî yaşanmışlıkları en değerli malzeme olarak gören edebiyatta yansımasını bulmuştur. Gerek nazımda gerek nesirde Balkanlar’daki Türk varlığını işleyen pek çok eser verilmiştir. Bu eserlerde hem bu topraklardaki Türk hâkimiyeti hem de Balkan Türklerinin yaşadıkları facialar işlenmiştir. Bu geniş coğrafya içinde Balkanlar’daki en önemli serhat şehirlerinden olan ve 520 yıl boyunca Türk hâkimiyeti altında kalan Üsküp adı en fazla anılan, kişisel ve toplumsal belleklere kaydedilmiş şehirlerden biridir. Bu uç şehri romanlara, gezi kitaplarına yansıdığı gibi şiirlerde de işlenmiştir. Bu çalışmada Yeni Türk şiirine Üsküp’ün mekân bellek ilişkisi içinde nasıl yansıdığı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Üsküp, şiir, mekân, bellek

Kaynakça

• Adıyaman, H. (2014). Yavuz Bülent Bakiler’in şiirlerinde Türk dünyası. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 3(5), 52-61.
• Atasoy, A. E. (2013). 15. yüzyıldan bugüne Rumeli motifli Türk şiiri antolojisi. Nilüfer Belediyesi Matsis Matbaa Hizmetleri.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Anı Yayıncılık.
• Bakiler, Y. B. (2012). Üsküp’ten Kosova’ya. Yakın Plan Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (1974). Kendi gök kubbemiz. İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Birinci, N. (2000). Edebiyat üzerine incelemeler. Kitabevi Yayınları.
• Çakır, Ö. (2007). Balkan Harbi’nin Türk şiirindeki akisleri. EKEV Akademi Dergisi, (33), 215-228.
• Deliorman, A. (1975). Yugoslavya’da Müslüman Türk’e büyük darbe. Boğaziçi Yayınları.
• Duman, H. H. (2005). Balkanlara veda. Duyap Yayınları.
• Güneş, M. (2011). Rumeli’nin kaybının Türk şiirindeki akisleri. Türkbilig, (21), 136-206.
• Hasdedeoğlu, O. (2018). Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde Balkan coğrafyası ve gündelik yaşam. Z. Gölen, A. Temizer (Ed.), Osmanlı Dönemi Balkanlarda Gündelik Hayat içinde (227-276. ss.), Gece Kitaplığı.
• Işıksalan, S. N. (2018). Yahya Kemal’in Ahmet Agâh’lı yılları ve Üsküp. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 1-24.
• İnbaşı, M. (2012). Üsküp. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (377-381. ss.), 42, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. Karakuş, E. (2018). Yahya Kemal ve Üsküp. İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Koçak, A. (2015). Savaşın gölgesinde yazılan hikâyeler: Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde savaşın yansımaları. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 13(18), 637-656.
• Leontiç, M. (2011). Necati Zekeriya’nın şiirlerinde çocuk sevgisi. Baltam Türklük Bilgisi Dergisi, (14), 129-139.
• Nureski, D. (2016). Osmanlı’dan günümüze Makedonya’daki Türk kültürü ve Makedonya’nın Türk kültür tarihindeki yeri ve önemi. Avrasya Etütleri, 50(2), 351-388.
• Şen, C. (1997). 1897 Osmanlı Yunan Muharebesi’nin Türk edebiyatındaki akisleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tanpınar, A. H. (1982). Yahya Kemal. Dergâh Yayınları.
• Tarım, R. (2013). Çocukluk ve şiir. Özgür Yayınları.
• Tufan, M. (1996). Makedonya Türk edebiyatına damgasını vuran şair. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (1), 130-133.
• Ulgen, E. (1993). 1897 Türk Yunan Savaşı’nın Türk şiirindeki akisleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• https://www.pictame.com/tag/konstantinkavafis
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ca4951ad66678.56588141