A Genocide Novel: Hocalı’nın Kurdeleli Anahtarı

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 45, 463 - 485, 31.07.2023

Volkan Çil

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1229174

Öz

Genocide was recognized as a separate crime in 1951. With the acceptance of this concept as an independent crime, debates such as which crime is genocide and which events in history can be described as genocide have emerged. Even today, there are heated debates over the concept of genocide and the effects of these debates are seen on the international level. In line with this study, it is aimed to reveal how the Khojaly Massacre is handled in the Turkish novel, the focus of genocide discussions, through a sample novel. In this direction, firstly, how the concept of genocide emerged and the definition and scope of the concept of genocide are mentioned. Then, the relationship between Turks and Armenians was mentioned, and the process before the massacre in Khojaly was discussed and the massacre in Khojaly was explained. In the continuation of the study, a determination, criticism, analysis has been made and a hermeneutic method has been adopted by taking the novel of Hocalı’nın Kurdeleli Anahtarı as an example of how the genocide is handled and processed in the Turkish novel. As a result of the interpretation of the findings, it has been determined that the novel Hocalı’nın Kurdeleli Anahtarı tells the events that are accepted as the crime of genocide.

Anahtar Kelimeler

Khojaly, genocide, massacre, escape, rape

BİR SOYKIRIM ROMANI: HOCALI’NIN KURDELELİ ANAHTARI

Öz

Soykırım, 1951 yılında müstakil bir suç olarak kabul edilmiştir. Bu kavramın müstakil bir suç olarak kabul edilmesiyle ise hangi suç soykırımdır, tarihte yaşanan hangi hadiseler soykırım olarak nitelendirilebilir gibi tartışmalar ortaya çıkmıştır. Günümüzde dahi soykırım kavramı üzerinden hararetli tartışmalar yapılmakta ve uluslararası düzeyde bu tartışmaların etkileri görülmektedir. Bu çalışma doğrultusunda da soykırım tartışmaları odağında Hocalı Katliamı’nın Türk romanında nasıl ele alındığını örnek bir roman üzerinden ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ilk olarak soykırım kavramının nasıl ortaya çıktığına soykırım kavramının tanımına ve kapsamına değinilmiş, daha sonra Türkler ve Ermeniler arasındaki ilişkiye değinilerek Hocalı’da yaşanan katliama gelinmeden önceki süreç ele alınmış ve Hocalı’da yaşanan katliam anlatılmıştır. Çalışmanın devamında ise Türk romanında soykırımın nasıl ele alındığı ve işlendiği Hocalı’nın Kurdeleli Anahtarı romanı örnek alınarak bir tespit, tenkit, tahlil yapılmış ve hermeneutik bir yöntem benimsenmiştir. Yapılan tespitlerin yorumlanması neticesinde de Hocalı’nın Kurdeleli Anahtarı romanının soykırım suçu olarak kabul edilen olayları anlattığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hocalı, soykırım, katliam, kaçış, tecavüz

Kaynakça

• Anayurt, Ö. (2008). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarında işkence kavramı. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 421-459.
• Aslan, Ş. (2010). Karabağ ve Hocalı’da Ermeni mezaliminin Türk basınında yankıları (1991-1992). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayıllıoğlu, U. (2006). Uluslararası Ceza Mahkemesinin yargılama yetkisine giren suçlar (Soykırım suçu, insanlığa karşı suçlar, saldırı suçu, dar anlamda savaş suçu). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Belge, M. (2013). Edebiyatta Ermeniler. İletişim Yayınları.
• Berberer, H. M. (2007). Soykırım suçu. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adana: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Coşkun, A. (2003). Din ve kimlik. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, (24), 5-23.
• Dündar, D. (2019). Orta Çağ ve Erken Modern Avrupa’da işkence. (Yayımlanmamış doktora tezi). Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eyvazlı, E. (2019). Hocalı Katliamı’na giden süreç ve Türk basınında Hocalı Katliamı. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 8(2), 152-173.
• Gökçek, F. (2006). Osmanlı kapısında büyümek. İletişim Yayınları.
• Guliyev, Z. & Guliyeva, D. (2015). Hocalı’nın kurdeleli anahtarı. Cinus Yayınları.
• Gümüş, N. (2009). Osmanlı’da birlikte yaşama tecrübesi: Ermeniler örneği. Milel ve Nihal, 6(2), 165-198.
• Karacan, O. (2015). Olguda seçicilik: tecavüzün tanımlanması. Ankara Barosu Dergisi, (4), 109-118.
• Kavak, H. Z. (2014, Şubat). 22. yıl dönümünde Hocalı Katliamı. https://ihh.org.tr/yayin/detay/22yil-donumunde-hocali-katliami
• Kaya, G. & Güçlü, N. (2021, Ekim 19). Don kaç veya savaş tepkisi: tehlike karşısında insanlar ve diğer hayvanlar nasıl tepki veriyor?. https://evrimagaci.org/don-kac-veya-savas-tepkisi-tehlike-karsisinda-insanlar-ve-diger-hayvanlar-nasil-tepki-veriyor-11091
• Kılıç, Y. F. (2020). Savaş suçları kapsamındaki cinsel şiddet fiilleri. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özçelik, İ. (2017). Karabağ’daki Hocalı soykırımının tarihi arka planı. Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, (Kafkasya Özel Sayısı), (2), 417-456.
• Özen, Y. (2019). Psikolojik travmanın insanlık kadar eski tarihi. The Journal of Social Science, 3(5), 362-375.
• Özkaraman, D. (2010). Hocalı soykırımı: nedenleri, fikri altyapısı ve sonuçları. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul: Genelkurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü.
• Öztürk, A. (2011). Türk-Ermeni ilişkilerinde dil. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, (1), 81-87.
• Sınar Uğurlu, A. (2020). Tarihî gerçeklik açısından Karanfil romanı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(39), 1301-1319.
• Smith, A. (1988). The ethnic origins of nations. Blackwell Publishing.
• Solak, Ö. (2008). Romanda öteki ötekinin romanı (Osmanlı romanında yabancılar ve azınlıklar (1896-1914)). Tablet Yayınları.
• Tavukçu, O. K. (2013). Türk dili ve kültürünün Ermeniler üzerindeki etkileri. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(17), 145-168.
• Türkkan, Z. (2011). Kimliğin oluşumunda ve korunmasında dinin rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uluada, M. (2006). Geçmişten günümüze Ermeni meselesi ve sözde soykırımın uluslararası kriterler açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, A. (2018). İslam hukukunda cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen hetk-i ırz (tecavüz) suçunun cezası ve Kur’an ceza ilkeleri açısından değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (47), 225-261.
• Yıldız, S. (2007). Kimlik ve ulusal kimlik kavramlarının toplumsal niteliği. Milli Folklor, (74), 9-16.
• URL-1. Soykırım. (2020, Haziran 10). https://tr.wikipedia.org/wiki/Soyk%C4%B1r%C4%B1m
• URL-2. Türkçe Sözlük. (2022, Mayıs 2). https://sozluk.gov.tr/
• URL-3. Azerbaycan’ın zaferinin ardından bölgedeki yeni gerçeklikler. (2020, Aralık 2). https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/azerbaycanin-zaferinin-ardindan-bolgedeki-yeni-gerceklikler/2062822#
• URL-4. Xocalı soyqırımının 15 illiyi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin bəyanatı. (2022, Mayıs 2). https://web.archive.org/web/20150315000145/http://meclis.gov.az/?/az/statement/view/25/
• URL-5. Karabağ Savaşı ve Hocalı Katliamı. (2022, Mayıs 2). https://satemer.sakarya.edu.tr/tr/icerik/19789/101538/karabag-savasi-ve-hocali-katliami
• URL-6. Katliam. (2022, Mayıs 2). https://tr.wikipedia.org/wiki/Katliam