ARKEOLOJİDE AÇMA DOKÜMANTASYONU İÇİN YENİ BİR ÖNERİ: IPAD/IPHONE LİDAR SENSÖRÜ - PRİENE ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 48, 21 - 39, 31.01.2025

Buğra Kuru

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1584029

Öz

Saha arkeolojisinin en önemli aşamalarından birisi olan açma dokümantasyonu, fotoğraf ve çizimlerle yürütülmektedir. Açma ve/veya tabaka çizimleri, dikkatli yapılması gerektiğinden ve ölçüm işlemleri ile paralel yürütüldüğünden, hali hazırda kısıtlı sürelerle gerçekleştirilen kazıların çalışma programlarının önemli bir zamanını kapsamaktadır. Ayrıca bu işlemde yer alan insan faktörü, çizimlerin objektif olma gereksiniminin çoğu zaman karşılanamamasına sebep olmaktadır. Bu makalede, açma dokümantasyonu sürecinin, iPad Pro ve iPhone model tablet ve telefonlarda bulunan mobil LİDAR sensörünün kullanılmasıyla, yukarıda sayılan sorunlara nasıl bir çözüm oluşturabileceği, Priene kazı çalışmaları örneğinde tartışılacaktır. Makalede ayrıca, bu cihazların açma dokümantasyonunda nasıl kullanılacağı adım adım anlatılmış ve bu yöntemi kullanmak isteyen kazı ekipleri için öneriler hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

açma dokümantasyonu, saha arkeolojisi, LİDAR, mobil LİDAR

Etik Beyan

Makale araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanmıştır. Yapılan bu çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bursa Uludağ Üniversitesi BAP Birimi

Proje Numarası

SGA-2023-1228

A New Suggestion for Trench Documentation in Archaeology: Ipad/Iphone LIDAR Sensor - Priene Example

Öz

Trench documentation, one of the most important phases of field archaeology, is carried out through photographs and drawings. Since the trench and layer drawings need to be done carefully and are carried out with measuring, this process takes a significant amount of time in excavations, which are often carried out for limited periods. In addition, the human factor involved in this process means that the requirement for objectivity is often not met. In this paper, we will discuss the problems of the trench documentation process with the use of mobile LIDAR sensors on iPad Pro and iPhone tablets and phones, using Priene excavations as an example. The paper also describes step-by-step how to use these devices in trench documentation and provides recommendations for excavation teams who wish to use this method.

Anahtar Kelimeler

trench documentation, field archaeology, LIDAR, mobile LIDAR

Etik Beyan

Makale araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanmıştır. Yapılan bu çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bursa Uludağ Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

SGA-2023-1228

Kaynakça

• Alataş, F. (2022). Priene kenti Doğu Nekropol Şapeli. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alby, A. (2015). Point cloud vs drawing on archaeology. Int. Arch. Photogramm. Remote Sens. Spatial Inf. Sci., XL-5/W7, 7-11.
• Apple Basın Bülteni. (2024, Kasım 12). https://www.apple.com/tr/newsroom/2020/03/apple-unveils-new-ipad-pro-with-lidar-scanner-and-trackpad-support-in-ipados/
• Cohen-Smith, H. J., Bickler, S. H., Jones, B. J., Larsen, B. (2022). New tech for old jobs: Handheld LiDAR for feature recording (AINZ). Archaeology in New Zealand, June 2022, 1-27.
• Dörtbudak, E. B. & Akça, Ş. (2024). Comparing photogrammetry and smartphone LIDAR for 3D documentation: Kızılkoyun Necropolis case study, Advanced LiDAR, 4(1), 19-27.
• Gant, S. & Reily, P (2017). Different expressions of the same mode: a recent dialogue between archaeological and contemporary drawing practices. Journal of Visual Art Practice, 17(1), 100-120.
• Güngör, M. (2022). Yersel lazer tarayıcıların arkeolojik alanlardaki kullanımın incelenmesi. Türkiye Lidar Dergisi, 4(2), 85-90.
• Huvila, I. (2009), My stratigraphy, your stratigraphy, stratigraphic documentation as record and information. SKAS, 4(2009), 15-21.
• Kimball, J. J. L. (2016). 3d delineation: A modernisation of drawing methodology for field archaeology. Archaeopress Publishing Ltd.
• Luetzenburg, G., Kroon, A., Bjørk, A. A. (2021). Evaluation of the Apple iPhone 12 Pro LiDAR for an Application in Geosciences. Sci Rep, 11, 22221.
• Morgan, C. & Wright, H. (2018). Pencils and pixels: Drawing and digital media in archaeological field recording. JFieldA 43(2), 136-151.
• Paukkonen, N. (2023). Towards a mobile 3D documentation solution. Video-based photogrammetry and iPhone 12 pro as fieldwork documentation tools. Journal of Computer Applications in Archaeology, 6(1), 143-154.
• Rumscheid, F. (2002). Küçük Asya’nın Pompeisi Priene rehberi. Ege Yayınları.
• Schede, M. (1964). Die Ruinen von Priene. Walter de Gruyter & CO.
• Spreafico, A., Chiabrandoi F., Lose, L. T., Tonolo F. G. (2021). The iPad Pro Built-in Lidar Sensor: 3D rapid mapping test and quality assesment. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XLIII-B1, 63-69.
• Valdes, L., Martinez, I. M., Pujana, I. (1996). ARCHEOGRAF: Agility for the documentation of archeological excavations. ACalc, 7(2), 887-899.
• Wickstead, H. (2008). Drawing archaeology. L. Duff, P. Sawdon (Ed.), Drawing: The Purpose içinde (1-7. ss.). Intellect Press.
• Wiegand, T. & Schrader, H. (1904). Priene: Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen in den Jahren 1895-1898. Georg Reimer.
• Yurtsever, A. (2023). Taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının yeni nesil LiDAR sensörlü tablet bilgisayar ile belgelenmesi. Geomatik, 8(2), 200-207.
• Zeybek, M. (2024). Akıllı telefon iPhone LİDAR tarayıcısının altyapı çalışmalarında uygulanabilirliği. Türkiye Lidar Dergisi, 6(1), 1-9.