Evolution of Consumption into Display, A Bibliometric Perspective on “Consumer Society”

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 49, 825 - 839, 31.07.2025

Seda Muti Tabanlı , Melda Medine Sunay

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1621090

Öz

The changing lifestyles with globalization have paved the way for the formation of new modern communities called consumer societies. The evolution of consumption into ostentation and status rather than meeting a basic need has created a new understanding of consumption in societies. In this study, the concept of “consumer society”, which has been a frequently discussed topic recently, especially in social sciences due to the depletion of resources, has been investigated. It is aimed to create a systematic literature research map specifically for the studies carried out on the concept of consumer society. In this direction, 679 studies reached in the Web of Science database on consumer society were analyzed within the framework of systematic literature under certain criteria. Studies on consumer society up to November 2024 were evaluated. A summary of a systematic literature study is presented in order to create the infrastructure for future studies.

Anahtar Kelimeler

consumer society , consumption , consumerism , bibliometric analysis

TÜKETİMİN GÖSTERİŞE EVRİLMESİ, “TÜKETİM TOPLUMU” ÜZERİNE BİBLİYOMETRİK BİR BAKIŞ

Öz

Küreselleşmeyle birlikte değişen yaşam tarzları, tüketim topluluğu olarak adlandırılan yeni modern toplulukların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Tüketimin temel bir ihtiyacı karşılamasından ziyade gösterişe, statüye evrilmesi, toplumlarda yeni bir tüketim anlayışını oluşturmuştur. Bu çalışmada son zamanlarda özellikle sosyal bilimlerde kaynakların tükenmesi nedeniyle sıkça tartışılan bir konu olan “tüketim toplumu” kavramı araştırılmıştır. Tüketim toplumu kavramına yönelik gerçekleştirilen çalışmalar özelinde bibliyometrik bir literatür araştırmasının haritasını ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu doğrultuda Web of Science veri tabanında tüketim toplumu ile ilgili ulaşılan 679 çalışma belirli kıstaslar altında sistematik literatür çerçevesinde analiz edilmiştir. Tüketim toplumu ile ilgili Kasım 2024 tarihine kadar olan çalışmalar değerlendirilmiştir. Gelecekte yapılacak olan çalışmalar için alt yapının oluşturulması amacıyla sistemli bir literatür çalışmasının özeti sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

tüketim toplumu , tüketim , tüketicilik , bibliyometrik analiz

Etik Beyan

Makale araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanmıştır. Yapılan bu çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir. Yazarlar çalışmaya ortak katkı sağlamış ve yazarlar arasında herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Aaker, J. L. (1997). Dimensions of brand personality. Journal of Marketing Research, 34(3), 347-356.
• Aydın, A. E., Marangoz, M., Fırat, A. (2015). Tüketim kültürü çalışmaları üzerine bir literatür taraması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 23-40.
• Baudrillard, J. (2010). Tüketim toplumu: Söylenceleri yapıları. Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J., Deliceçaylı, H., Keskin, F. (1997). Tüketim toplumu. Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2000). Küreselleşme - Toplumsal sonuçları. Ayrıntı Yayınları.
• Bourdieu, P. & Passeron, J. C. (1990). Reproduction in education, society and culture. Sage.
• Braun, O. L. & Wicklund, R. A. (1989). Psychological antecedents of conspicuous consumption. Journal of Economic Psychology, 10(2), 161-187.
• Csikszentmihalyi, M. (2000). The costs and benefits of consuming. Journal of Consumer Research, 27(2), 267-272.
• Çelik, S., Özkan Tektaş, Ö., Kavak, B. (2022). Hizmet hatası ve telafisi sürecinde üçüncü taraf (diğer) müşterileri konu alan çalışmaların sistematik literatür taraması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 14(1), 261-306.
• Dhiman, N. & Kumar, A. (2023). What we know and don’t know about consumer happiness: Three-decade review, synthesis, and research propositions. Journal of Interactive Marketing, 58(2-3), 115-135.
• Dirik, D., Eryılmaz, İ., Erhan, T. (2023). Post-truth kavramı üzerine yapılan çalışmaların VOSviewer ile bibliyometrik analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 4(2), 164-188.
• Eckhardt, G. M., Belk, R. W., Wilson, J. A. (2015). The rise of inconspicuous consumption. Journal of Marketing Management, 31(7-8), 807-826.
• Ellegaard, O., & Wallin, J. A. (2015). The bibliometric analysis of scholarly production: How great is the impact?. Scientometrics, (105), 1809-1831.
• Erdemsoy, E. (2023). Jean Baudrillard - Tüketim toplumu. Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-6.
• Featherstone, M. (1983). Consumer culture: An introduction. Theory, Culture & Society, 1(3), 4-9.
• Giner-Sorolla, R. (2001). Guilty pleasures and grim necessities: Affective attitudes in dilemmas of self-control. Journal of Personality and Social Psychology, 80(2), 206-221.
• Griskevicius, V. & Kenrick, D. T. (2013). Fundamental motives: How evolutionary needs influence consumer behavior. Journal of Consumer Psychology, 23(3), 372-386.
• Grotts, A.S. & Widner Johnson, T. (2013). Millennial consumers’ status consumption of handbags. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 17(3), 280-293.
• Güleç, M. M. & Tabanlı, S. M. (2018). Y kuşağı tüketicilerinin retro ürün algılarının demografik değişkenler açısından araştırılması. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 5(25), 2055-2064.
• Hafız, M. (2021). Phaidon’da hastalık ve şifa: Platon’un hastalığı ve sokratik terapi. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 20(2), 386-422.
• Isenhour, C. (2017). When “gestures of change” demand policy support: Social change and the structural underpinnings of consumer culture in the United States. Social Change and the Coming of Post-Consumer Society içinde (127-144. ss.), Routledge.
• İlter, E. (2019). Tüketim kültürünün tarihsel gelişim süreci ve bireysel, toplumsal ve kültürel etkilerinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 461-476.
• James, W. (2007). The principles of psychology. Cosimo, Inc.
• Jameson, F. (1983). Postmodernism and consumer society. H. Foster (Ed.), The Anti-Aesthetic içinde (111-125. ss.), Bay Press.
• Kamineni, R. (2005). Influence of materialism, gender and nationality on consumer brand perceptions. Journal of Targeting, Measurement and Analysis for Marketing, 14(1), 25-32.
• Kesari, B. & Atulkar, S. (2016). Satisfaction of mall shoppers: A study on perceived utilitarian and hedonic shopping values. Journal of Retailing and Consumer Services, (31), 22-31.
• Lawani, S. M. (1981). Bibliometrics: Its theoretical foundations, methods and applications. Libri, 31(1), 294-315. Levy, M. (1959) Symbols for sale. Harvard Business Review, (37), 117-124.
• Löwıth, K. (1999). Max Weber ve Karl Marx. (Çev: N. Yılmaz), Doruk Yayınları.
• McCracken, G. (1988). Culture and consumption: New approaches to the symbolic character of consumer goods. Indiana University Press.
• O’Shaughnessy, J. & Jackson O’Shaughnessy, N. (2002). Marketing, the consumer society and hedonism. European Journal of Marketing, 36(5/6), 524-547.
• O’cass, A. & McEwen, H. (2004). Exploring consumer status and conspicuous consumption. Journal of Consumer Behaviour: An International Research Review, 4(1), 25-39.
• Orçan, M. (2004). Osmanlı’dan günümüze modern Türk tüketim kültürü. Kadim Yayınları.
• Patsiaouras, G. & Fitchett, J. A. (2012). The evolution of conspicuous consumption. Journal of Historical Research in Marketing, 4(1), 154-176.
• Ricciardone, C. T. (2019). What is the meaning of Socrates’ last words? A multifaceted approach. Ancient Philosophy, (39), 1-27.
• Roach, B., Goodwin, N., Nelson, J. (2019). Consumption and the consumer society. A GDAE Teaching Module on Social and Environmental Issues in Economics. https://www.bu.edu/eci/files/2019/10/Consumption_and_Consumer_Society.pdf
• Schor, J. & Holt, D. B. (2011). The consumer society reader. The New Press.
• Senemoğlu, O. (2017). Tüketim, tüketim toplumu ve tüketim kültürü: Karşılaştırmalı bir analiz. İnsan ve İnsan, 4(12), 66-86.
• Sharda, N. & Bhat, A. K. (2018), Austerity to materialism and brand consciousness: Luxury consumption in India. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 22(2), 223-239.
• Soloman, M. R. (1983). The role of products as social stimuli. Journal of Consumer Research, 10(3), 319-329.
• Sunay, M. M. & Tabanlı, S. M. (2023). Reklamlarda ünlü kullanımının kompulsif satın almaya etkisinin materyalist bağlamda değerlendirilmesi. Academic Review of Humanities and Social Sciences, 6(2), 106-130.
• Trigg, A. B. (2001). Veblen, Bourdieu, and conspicuous consumption. Journal of Economic Issues, 35(1), 99-115.
• Veblen, T. (1899). The theory of the leisure class. B. W. Huebsch.
• Williams, R. H. (1982). Dream worlds: Mass consumption in late nineteenth century France. Univ of California Press.