Compassionate Mind Program and Its Effects on Self-Compassion, Coping Strategies, and Post-Traumatic Growth in Earthquake Survivors

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 49, 783 - 801, 31.07.2025

Bahar Akoğlu

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1621196

Öz

The aim of this study is to examine the effects of the compassionate mind program on self-compassion, coping strategies, and post-traumatic growth levels of individuals who have experienced an earthquake. For this purpose, the study sample consists of 60 individuals aged between 25 and 45 who were directly affected by the earthquakes centered in Kahramanmaraş on February 6, 2023. The data were collected using the Sociodemographic Information Form, the Self-Compassion Scale-Short Form, the Post-Traumatic Growth Inventory, and the Ways of Coping Questionnaire, Eight sessions, each lasting 90 minutes, were conducted as part of the study. The findings revealed a significant increase in the levels of post-traumatic growth and self-compassion in the experimental group. The findings indicate that there was a substantial increase in post-traumatic growth and self-compassion levels in the experimental group. The coping strategies scores of the experimental group showed improvement in certain coping strategies; however, no significant difference was found between the experimental and control groups in the subdimensions of seeking social support and accepting responsibility. The results indicate that the experimental group showed a positive improvement in self-compassion and post-traumatic growth levels, as well as progress in specific subdimensions of coping strategies.

Anahtar Kelimeler

earthquake , compassionate mind , self-compassion , post-traumatic growth , coping strategies

ŞEFKATLİ ZİHİN PROGRAMI İLE DEPREM YAŞAMIŞ BİREYLERDE ÖZ ŞEFKAT, BAŞ ETME YOLLARI VE TRAVMA SONRASI BÜYÜME

Öz

Bu çalışmanın amacı şefkatli zihin programının deprem yaşamış bireylerin öz-şefkat düzeyleri ile baş etme yolları ve travma sonrası büyüme düzeylerine etkisini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın örneklemi 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerden doğrudan etkilenen 25-45 yaş aralığındaki 60 kişiden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Sosyodemografik Bilgi Formu, Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu, Travma Sonrası Büyüme Envanteri ve Baş Etme Yolları Ölçeği ile toplanmıştır. Çalışmada her biri 90 dakika süren sekiz oturum gerçekleştirilmiştir. Bulgular, deney grubunun travma sonrası büyüme ve öz-şefkat düzeylerinde anlamlı bir artış olduğunu göstermiştir. Deney grubunun baş etme yolları puanlarında belli baş etme stratejilerinde gelişim kaydedilmiş; fakat sosyal destek arayışı ve sorumluluğu kabul etme alt boyutlarında deney ve kontrol grupları arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Sonuçlar, deney grubunun öz şefkat düzeyleri, travma sonrası büyüme düzeylerinde olumlu yönde bir gelişim olduğunu, başa çıkma yollarında ise belli alt boyutlarda ilerleme kaydedildiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

deprem , şefkatli zihin , öz şefkat , travma sonrası büyüme , baş etme yolları

Etik Beyan

Makale araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanmıştır. Bu araştırma için gerekli etik kurul izni, İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Araştırma Etik Kurulunun 21.11.2024 tarihinde gerçekleştirdiği toplantıda 09 numaralı karar ile alınmıştır.

Kaynakça

• Abraído‐Lanza, A. F., Guier, C., Colón, R. M. (1998). Psychological thriving among Latinas with chronic illness. Journal of Social Issues, 54(2), 405-424.
• Acierno, R., Ruggiero, K. J., Kilpatrick, D. G., Resnick, H. S., Galea, S. (2006). Risk and protective factors for psychopathology among older versus younger adults after the 2004 Florida hurricanes. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 14(12), 1051-1059.
• Aker, A. T., Üzer, P. N., Şentürk, P. G. (2011). Koruyucu psikiyatri açısından ruhsal travma. Türkiye Klinikleri Psikiyatri - Özel Konular, 4(4), 32-35.
• Allen, A. B. & Leary, M. R. (2010). Self‐Compassion, stress, and coping. Social and Personality Psychology Compass, 4(2), 107-118.
• American Psychiatric Association, D. S. M. T. F., American Psychiatric Association, D. S. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (Vol. 5, No. 5). American Psychiatric Association.
• Amini, R., Biglari, F., Khodaveisi, M., Tapak, L. (2021). Effect of education based on the health belief model on earthquake preparedness in women. International Journal of Disaster Risk Reduction, (52), 101954.
• Atalay, Z. (2019). Şefkat. İnkılap Kitapevi.
• Atalay Z., Çöldür, M., İşleyici, B., Bayram, B. (2023). Deprem sonrası: Travmaya duyarlı mindfullness, şefkat ve kabul - Ruh sağlığı uzmanı el kitabı. Mindfulness Enstitüsü.
• Bacanlı, F. & Çarkıt, E. (2020). Öz şefkatin cinsiyete göre incelenmesi: Meta analiz çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 21(2), 1-15.
• Basharpoor, S., Mowlaie, M., Sarafrazi, L. (2021). The relationships of distress tolerance, self-compassion to posttraumatic growth, the mediating role of cognitive fusion. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 30(1), 70-81.
• Bryman, A. (2016). Social research methods. Oxford University Press.
• Bozhüyük, A., Özcan, S., Kurdak, H., Akpınar, E., Saatçı, E., Bozdemir, N. (2012). Sağlıklı yaşam biçimi ve aile hekimliği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 6(1), 13-21.
• Calhoun, L. G. (1999). Facilitating posttraumatic growth: A clinician’s guide. Lawerence Erlbaum.
• Cook, T. D. & Campbell, D. T. (1979). Quasi-Experimentation: Design & analysis issues for field settings. Houghton Mifflin.
• Demir, Ö. & Aydemir, N. (2024). Sağlık inanç modeline dayalı depreme hazırlık inançları ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 11(3), 554-578.
• Deniz, M. E. & Sümer, A. S. (2010). Farklı özanlayış düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinde depresyon, anksiyete ve stresin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(158), 115-127.
• Dursun, P. & Söylemez, İ. (2020). Travma sonrası büyüme: Gözden geçirilmiş son model ile kapsamlı bir değerlendirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 31(1), 57-68.
• Felleman, B. I., Stewart, D. G., Simpson, T. L., Heppner, P. S., Kearney, D. J. (2016). Predictors of depression and PTSD treatment response among veterans participating in mindfulness-based stress reduction. Mindfulness, (7), 886-895.
• Fırat, M. (2022). Deprem ve toplumsal etkileri. Tezkire Dergisi, 31(80), 47-72.
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. SAGE Publications.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., Hyun, H. H. (1996). How to design research in education. Mc Graw-Hill.
• Folkman, S., Lazarus, R. S., Gruen, R. J., DeLongis, A. (1986). Appraisal, coping, health status, and psychological symptoms. Journal of Personality and Social Psychology, 50(3), 571.
• Germer, C. K. (2021). Öz şefkatli farkindalık: tahrip edici duygularla başa çıkabilmek. Diyojen Yayınları.
• Germer, C. K. & Neff, K. (2020). Öz şefkatli farkındalık uygulama rehberi. Diyojen Yayınları.
• Gürkan, B. & Dirik, G. (2009). Üniversite öğrencilerinde intihar düşünce ve davranışları ile ilişkili faktörler: Yaşamı sürdürme nedenleri ve baş etme yolları. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 58-69.
• Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion-focused therapy. British Journal of Clinical Psychology, 53(1), 6-41.
• Gonzalez-Mendez, R. & Díaz, M. (2021). Volunteers’ compassion fatigue, compassion satisfaction, and post-traumatic growth during the SARS-CoV-2 lockdown in Spain: Self-compassion and self-determination as predictors. PLoS One, 16(9), e0256854.
• Gökmen, G. & Deniz, M. E. (2020). Travma sonrası büyümenin yordayıcılari olarak öz-anlayış ve affetme. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 72-93.
• Gümüş Demir, Z. & Demir, V. (2022). Investigation of the effects of art therapy on self-compassion, mood and cognitive functioning levels in the elderly. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(25), 96-120.
• Hanley, A. W., Garland, E. L., Tedeschi, R. G. (2017). Relating dispositional mindfulness, contemplative practice, and positive reappraisal with posttraumatic cognitive coping, stress, and growth. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 9(5), 526.
• Haspolat, A. (2019). Travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyüme: Temel inançlardaki değişim, ruminasyonlar ve bilgece farkındalığın rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kağan, M., Güleç, M., Boysan, M., Çavuş, H. (2012). Travma sonrası büyüme envanterinin Türkçe versiyonunun normal toplumda hiyerarşik faktör yapısı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 11(5), 617-624.
• Karancı, N. A. & Acarturk, C. (2005). Post-traumatic growth among Marmara earthquake survivors involved in disaster preparedness as volunteers. Traumatology, 11(4), 307-323.
• Kaya, A. & Bozkur, B. (2017). Kadercilik eğilimi ile özyeterlik inancı ve savunma mekanizmaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 124-145.
• Kaya, B. & Akoğlu, B. (2024). Yetişkinlerde travma sonrası büyüme ile yaşamda anlam arayışı arasındaki ilişkide umudun aracı rolü. Humanistic Perspective, 6(1), 33-58.
• King, L. A. & Hicks, J. A. (2009). Detecting and constructing meaning in life events. The Journal of Positive Psychology, 4(5), 317-330.
• Kocovski, N. L., Fleming, J. E., Hawley, L. L., Ho, M. H. R., Antony, M. M. (2015). Mechanisms of change in cognitive behavioral group therapy and mindfulness and acceptance-based group therapy for social anxiety disorder. Behavior Research and Therapy, (70), 11-22.
• Labelle, L. E., Lawlor-Savage, L., Campbell, T. S., Faris, P., Carlson, L. E. (2015). Does self-report mindfulness mediate the effect of Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) on spirituality and posttraumatic growth in cancer patients?. The Journal of Positive Psychology, 10(2), 153-166.
• Leary, M. R., Tate, E. B., Adams, C. E., Batts Allen, A., Hancock, J. (2007). Self-compassion and reactions to unpleasant self-relevant events: the implications of treating oneself kindly. Journal of Personality and Social Psychology, 92(5), 887-904.
• Liu, A., Wang, W., Wu, X. (2021). Self-compassion and posttraumatic growth mediate the relations between social support, prosocial behavior, and antisocial behavior among adolescents after the Ya’an earthquake. European Journal of Psychotraumatology, 12(1), 1864949.
• Maheux, A. & Price, M. (2016). The indirect effect of social support on post-trauma psychopathology via self-compassion. Personality and Individual Differences, (88), 102-107.
• Morris, B. A., Shakespeare‐Finch, J., Rieck, M., Newbery, J. (2005). Multidimensional nature of posttraumatic growth in an Australian population. J Trauma Stress, 18(5), 575-585.
• Neff, K. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2(2), 85-101.
• Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.
• Neff, K. & Tirch, D. (2013). Self-compassion and ACT. Mindfulness, Acceptance, and Positive Psychology: The Seven Foundations of Well-being içinde (78-106. ss.), New Harbinger Publications, Inc.
• Neff, K. D. & Faso, D. J. (2015). Self-compassion and well-being in parents of children with autism. Mindfulness, (6), 938-947.
• Neff, K. & Davidson, O. (2016). Self-compassion: Embracing suffering with kindness. Mindfulness in Positive Psychology içinde (37-50. ss.), Routledge.
• Neff, K. D. & Knox, M. C. (2020). Self-compassion. Encyclopedia of Personality and Individual Differences (4663-4670. ss.), Springer International Publishing.
• Newsome, S. (2010). Effects of a mindfulness course on helping professionals in training: Examining levels of perceived stress, mindfulness, and self-compassion. ProQuest.
• Orçan, G. & Karaaziz, M. (2024). Depremi yaşamış yetişkinlerde travma sonrası stres bozukluğu ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide stresle başa çıkma tarzlarının yordayıcı rolü. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(34), 128-143.
• Polat, I., Anuk, D., Özkan, M., Bahadır, G. (2023). Afetler sonrasında ruh sağlığı: Psikolojik etkiler, tedavi yaklaşımları ve baş etme. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 86(4), 393-401.
• Sağkal, A. S. & Türnüklü, A. (2017). Barış eğitimi programının lise öğrencilerinin öznel iyi oluş ve umut düzeyleri üzerindeki etkileri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 69-85.
• Şahin, Ö. (2020). Travma sonrası stres bozukluğu ve depresyon belirti düzeyi ile travma sonrası olumsuz bilişler, peritravmatik sıkıntı düzeyi, duygu düzenleme ve davranışsal kaçınma arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: Arel Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Senol‐Durak, E., Durak, M., Elagöz, F. Ö. (2011). Testing the psychometric properties of the Ways of Coping Questionnaire (WCQ) in Turkish university students and community samples. Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(2), 172-185.
• Sönmez, M. B. (2022). Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. TOTBİD Dergisi, 21(3), 337-343.
• Takahashi, T., Sugiyama, F., Kikai, T., Kawashima, I., Guan, S., Oguchi, M., Uchida, T., Kumano, H. (2019). Changes in depression and anxiety through mindfulness group therapy in Japan: The role of mindfulness and self-compassion as possible mediators. BioPsychoSocial Medicine, (13), 1-10.
• Tedeschi, R. G. & Calhoun, L. G. (1996). The posttraumatic growth ınventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, (9), 455-471.
• Tedeschi, R. G. & Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1-18.
• Tekcan, E. E. (2018). Yetişkinlerde travma sonrası stres belirtileri ile travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide öz-şefkatin düzenleyici rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Teke, E. & Avşaroğlu, S. (2021). Türkiye’de travma sonrası stres ve büyüme konusunda gerçekleştirilmiş olan çalışmaların incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 18(43), 6980-7004.
• Vatan, S. & Dağ, İ. (2009). Problem çözme, umutsuzluk, çaresizlik ve talihsizlik MMPI-2 ile ölçülen psikopatolojinin yordayıcıları olabilir mi?. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(3), 187-197.
• Van den Brink, E. & Koster, F. (2015). Mindfulness-based compassionate living. Routledge.
• Van den Brink, E., Koster, F., Atalay, Z. (2021). Şefkat korkaklara göre değil. İnkilap Kitapevi.
• Van Slyke, J. V. (2013). Post‐traumatic growth. Naval Center for Combat & Operational Stress Control, 1-5.
• Yıldız, M. İ., Başterzi, A. D., Yıldırım, E. A., Yüksel, Ş., Aker, A. T., Semerci, B., Çakıroğlu, S., Yazgan, Y., Sercan, M., Erim, B. R., Küçükparlak, İ., Hacıoğlu Yıldırım, M. (2023). Deprem sonrası erken dönemde koruyucu ve tedavi edici ruh sağlığı hizmeti-türkiye psikiyatri derneği uzman görüşü. Türk Psikiyatri Dergisi, 34(1), 39-49.
• Yıldırım, M. & Sarı, T. (2018). Öz-şefkat ölçeği kısa formunun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2502-2517.
• World Health Organization. (2022). International classification of diseases for mortality and morbidity statistics (11th Revision).