İZMİR’DEKİ İSTANBULLU YAŞAM TARZI GÖÇMENLERİNİN “İZMİR İMAJI”

Yıl 2022, Sayı: 44, 249 - 273, 29.11.2022

Bahar Kaba İlkay Südaş

Öz

İzmir son yıllarda, özellikle İstanbul olmak üzere, büyük kentlerden ekonomik temelli olmayan, yaşam tarzı göçü olarak adlandırabileceğimiz bir göç akışının hedefidir. Eğitim ve gelir düzeyi ülke ortalamasının üzerinde kentli bir nüfus kitlesi, diğer büyük kentlerden İzmir’e doğru hareket etmektedir. Bu makale, göç sürecinde yerlerin imajının önemini göz önüne alarak, İstanbul’dan İzmir’e yerleşen yaşam tarzı göçmenlerinin İzmir’e atfettikleri anlamlara odaklanmakta ve yeni bir yaşam yeri olarak İzmir’in nasıl temsil edildiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, İstanbul’dan İzmir’e göç etmiş, kartopu ve amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilmiş 196 kişiye çağrışım burcu anlam ölçeği uygulanmıştır. Bulgular, İstanbullu yaşam tarzı göçmenlerinin zihninde İzmir’in ağırlıklı olarak “alternatif yaşam tarzı” (hem kıyı ve rekreasyonel olanaklar hem de sosyo-politik ve özgün kültürel değerler bağlamında) ve “yüksek yaşam kalitesi” sunan bir kent olarak yer ettiğini göstermiştir. İzmir, denizi, ılıman iklimi ve sayfiye ilçeleriyle sürekli olarak tatildeymiş hissi; özgün yeme-içme kültürü, özgürlük, samimi insan ilişkileri, özgürlükçü ve modern bir yaşam biçimi gibi özellikleriyle algılanmakta, aynı zamanda sağladığı sükünet, rahatlık, ulaşım kolaylığı ile de daha yaşanabilir bir yer olarak görülmektedir. Olumsuz çağırışımların payı oldukça azdır. Cinsiyet, İzmir’de yaşma süresi, emeklilik ve ikamet edilen yer (merkez ya da çevre) değişkenleri açısından yapılan karşılaştırmada, bazı farklar gözlense de bulgularımız, ilgili literatürle de paralel bir biçimde, İzmir’in grup farklılıklarını aşan, yaygın ve güçlü bir olumlu imaja sahip olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşam tarzı göçmenleri, yer imajı, çağrışımlar, İstanbul, İzmir

“The Image of Izmir” among Lifestyle Migrants from Istanbul to Izmir

Öz

Izmir, the Aegean coastal metropole of Turkey, has been a significant destination for Turkish lifestyle migrants from other big cities of Turkey, especially from Istanbul. An urban, highly educated, and relatively wealthier part of Turkish society has become the actor of this very recent and specific type of internal migration in Turkey. Considering the important role of the image of places in migration decisions, this article focuses on the mental representation of Izmir among lifestyle migrants from Istanbul. We aim at revealing how the city of Izmir is perceived as a new location of residence. The very first five connotations of Izmir were asked to 196 participants who were selected by snowball and purposive sampling. 889 words related to Izmir city were collected. They were categorized thematically and visually presented as a constellation of connotations. The findings indicated that İzmir is perceived as a place that predominantly offers an "alternative lifestyle" (in terms of both recreational facilities and socio-political and cultural values), and a "high quality of life". It is a place that gives the sense of a never-ending vacation with its attractions such as the sea, mild climate, and summer houses; a more relaxed and modern lifestyle with its original cuisine, liberal urban atmosphere, warm social relationships, and a more liveable place with tranquillity, comfort, and accessibility. The share of negative connotations is quite low. Categories were compared based on gender, duration of residence, retirement, and location of residence. Although slight differences are observed between sub-groups, in parallel with the related literature on the image of Izmir, the city has a strong positive image that transcends group differences.

Anahtar Kelimeler

lifestyle migrants, place image, connotations, İstanbul, İzmir

Kaynakça

• Åkerlund, U., & Sandberg, L. (2015). Stories of lifestyle mobility: representing self and place in the search for the ‘good life’, Social & Cultural Geography, 16(3), 351-370. https://doi.org/10.1080/14649365.2014.987806.
• Aydoğan, D. (2017). Küreselleşme, bunalım ve Türk sineması’nda İstanbul imgesi. International Congress of Management, Economy and Policy, Proceedings Book. İstanbul: ICOMEP.
• Bahar, H.İ., Laçiner, S., Bal, İ., & Özcan, M. (2009). Older migrants to the Mediterranean: the turkish example. Population Space and Place 15(6), 509-522. https://doi.org/10.1002/psp.528.
• Balkır, C., & Südaş, İ. (2014). Guests and Hosts: European Retirees in Coastal Turkey. Insight Turkey, 16(4), 123-142.
• Balkır, C., & Kırkulak-Uludağ, B. (2014). Antalya’da yaşayan yerleşik yabancı emekli göçmenlerin yerel ekonomiye etkisi. İçinde M. Tuna (Ed.) Türkiye ve yeni uluslararası göçler. Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Bilgin, N. (1999). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Bilgin, N. (2011). Sosyal düşüncede kent kimliği, İdealkent 3, 20-47. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/idealkent/issue/36633/417042.
• Bilgin, N., & Uğurlar, P. (2010). İzmir ve İzmirlilere ilişkin algı ve temsiller. İçinde İzmirli olmak sempozyum bildirileri, 22-24 Ekim 2009, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Elden, S. (2009). Space I. In R. Kitchin & N. J. Thrift (Eds.) International encyclopedia of human geography, UK: Elsevier.
• Genç, F., Keyder, Ç., Keyman, E. F., & Köse, B.A. (2021). Kentlerin Türkiye’si imkanlar, sınırlar ve çatışmalar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Göregenli, M. (2009). Kemeraltı. İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayını.
• Göregenli, M., Südaş, İ. (2009). Türkiye’nin Modernleşme Macerasında Üniversite Öğrencilerinin Avrupa Temsilleri. Paper presented at the Ege Unıversıty 12th International Cultural Studıes Symposıum: Redefining Modernism & Postmodernism 29 April- 1 May 2009. İzmir.
• Göregenli, M. (2013). Çevre psikolojisi: insan mekân ilişkileri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Göregenli, M., Karakuş, P., Umuroğlu, İ., Ömüriş, E. (2013). Selçuk kent belleği: dün, bugün ve geleceğin zihinsel temsilleri. İzmir: Selçuk Belediyesi Yayınları.
• Göregenli, M., P. Karakuş, & E. Ömüriş. (2008). İzmirli çocukların beğenileri, yaşamları ve İzmir’e ilişkin düşünceleri. İzmir Ticaret Odası Kamuoyu Araştırma Ofisi. Araştırma Raporu. İzmir
• Göregenli, M., E. Ömüriş, & P. Karakuş. (2008). Kurvaziyer gemilerle İzmir’e gelen yolcuların İzmir’e ilişkin algı ve değerlendirmeleri, alışveriş deneyimleri, mekânsal hareketlikleri. İzmir Ticaret Odası Kamuoyu Araştırma Ofisi. Araştırma Raporu. İzmir
• Gökten, C., & Südaş, İ. (2014). The image of Australia: a case study on the mental maps of Turkish immigrants in Sydney. Journal of Geography and Geology 6 (2). 10.5539/jgg.v6n2p82.
• Gültekin, E. (2019). İzmir’de Yaşayan İstanbullu Öğrenciler: Kent Kimliği Açısından Bir Karşılaştırma. Yayımlanmamış Lisans Tezi. (Danışman: İlkay Südaş) Ege Üniversitesi Coğrafya Bölümü. İzmir.
• Işık, Ş. (2009). Türkiye’de eğitim amaçlı göçler, Coğrafi Bilimler Dergisi 7 (1), 27-37. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000092.
• Kaba, B. (2017). Kapalı yerleşmelerde insan ve yer ilişkileri: Mavişehir (İzmir) Örneği (Yüksek lisans tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Karadağ, A., & Koçman, A.(2010). İzmirlilik bilinci üzerine bir alan araştırması. İçinde İzmirli Olmak Sempozyum Bildirileri, 22-24 Ekim 2009, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Karakuş, P. (2007). İzmir kültürpark’ının İzmirlililer açısından anlamı ve kültürpark hakkındaki temsiller (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Karadağ, A., & Turut, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin kentsel çevre algısı üzerine bir araştırma: İzmir örneği, Coğrafi Bilimler Dergisi 11 (1), 31-51. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000141
• Kaya, İ. (2014). Coğrafi düşüncede mekân tartışmaları, Posseible Düşünme Dergisi 2, 1-13.
• Kurmuş, F. (2018). Büyük kentlerden sahil kasabalarına yaşam tarzı göçü: Bodrum örneği üzerine niteliksel bir çalışma (Yüksek lisans tezi). İstanbul T.C. Maltepe Üniversitesi. İstanbul.
• Lalli, M. (1992). Urban-related identity: theory, measurement and empirical findings, Journal of Environmental Psychology 12, 285-303. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80078-7.
• Moles, A. (1992). Belirsizin Bilimleri: İnsan bilimleri için yeni bir epistemoloji. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Nudralı, F. Ö. 2007. The experiences of British citizens in Didim a coastal town in Turkey: A case of lifestyle migration. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara
• Ömüriş, E. (2007). Bir kamusal alan örneği olarak Konak Meydanı’nın mekân kullanımı açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ege üniversitesi. İzmir.
• Özgür, M. Ö. (2021). Türk beşerî coğrafyasında ihmal edilmiş bir paradigma: hümanist coğrafya. Ege Coğrafya Dergisi 30(1), 205-224. https://doi.org/10.51800/ecd.892187.
• Özgüç, N., Tümertekin, E. (2014). Coğrafya: Geçmiş, kavramlar, coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Pekmezci, G., & Südaş, İ. (2021). İzmir’de tek yaşayan kadınların mekânsal tercihleri, İzmir: İzmir Büyük Şehir Belediyesi.
• Relph, E. (1976). Place and placelessness, London: Pion Limited.
• Sürgevil, O., & Sürgevil, S. (2010). Farklı nesiller ve İzmirli algısı. İçinde İzmirli Olmak Sempozyum Bildirileri, 22-24 Ekim 2009, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Südaş, İ. (2020). Bilişsel haritalar: tanımı, türleri ve analizi. İçinde N. Özgen & S. Coşkun (Der.) Davranışsal Coğrafya. Ankara: Pegem Akademi.
• Südaş, İ. (2019). Şehirden Kopuş Mu?: Değişen İzmir’de Köylere Göç. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Südaş, İ. (2018). "Place Attachment and Urban-related Identıty among the Turkısh Community in The Hague and Aachen" Urban Futures Lecture Series. Utrecht University. 23/10/2018. Utrecht
• Südaş, İ. (2017). Şehirli nüfusun İzmir çevresine göçü (Yayımlanmamış araştırma raporu. Ege Üniversitesi Araştırma Fon Saymanlığı Proje No: 13EDB14. İzmir.
• Tekeli, İ. (2020). İzmir için kamu alanı ve kent düzeyinde bir komünite oluşturma stratejisi. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Tekeli, İ. (2011). İzmir’in farklılığı üzerinde düşünenin değişik yolları, kent, kentli hakları, kentleşme ve kentsel dönüşüm yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Timor, A. N. (2006). Çocukların Coğrafyası: Genel Bir Bakış. N. Özgüç ve A.N.Timor (Editörler) içinde: Prof. Dr. Erol Tümertekin’e 80. Yıl Armağanı: İnsan ve Mekan. 79-98. Çantay Kitabevi. İstanbul
• Torkington, K. (2012). Place and lifestyle migration: the discursive construction of ‘global’ place-identity. Mobilities, 7(1), 71-92. https://doi.org/10.1080/17450101.2012.631812.
• Tolman, E. C. (1948). Cognitive maps in rats and men. Psychological Review, 55(4), 189-208. https://doi.org/10.1037/h0061626.
• Tolun, B. (1980). Davranışlara yönelik coğrafya: Aglo-saksonların behavioral geographysi ve sosyo-ekonomik deneyimleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi 23, 257-278.
• Tuan, Y. F. (1975). Place: An experiential perspective. Geographical Review 65 (2), 151-165. https://doi.org/10.2307/213970.
• Tuan, Y. F. (1979). Space and place: Humanistic perspective. University of Minnesota. In S. Gale and G. Olsson (eds.) Philosophy in Geography. Holland: D. Reidel Publishing Company.
• Yıldırım, D., & Haspolat, E. (2010). Değişen İzmir’i anlamak, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Zekiroğlu, C. (2020). Lifestyle migrants in Datça (Yüksek lisans tezi), Sabancı University, İstanbul.