THE EFFECTS OF DESERTIFICATION ON SOCIETY FROM A SOCIOLOGICAL PERSPECTIVE

Yıl 2024, Sayı: 47, 47 - 75, 30.05.2024

Bilal Kılınç

https://doi.org/10.59572/sosder.1386934

Öz

With the increasing world population, there are noticeable changes in nature, climate, culture, and behavior globally. The universe consists of a whole ecosystem, and living organisms are a part of this system. A disruption in the ecosystem affects the living organisms in it. Likewise, destruction occurring within the ecosystem affects the whole ecosystem. In the research, the Human Exceptional Paradigm (IRP), which sees Man as a being that dominates nature, and the New Ecological Paradigm (NEP), which argues that man and nature are a whole living organism, were discussed by Catton and Dunlap. In addition, within the scope of the Eco-Marxist Perspective, which is a criticism of capitalism, the theory that criticizes the understanding that nature is exploited and the exploitation of labor for capital, which is the effect of capitalism, is examined. The destruction of nature that has occurred in recent years is called man-made risk. In light of these changes, global climate change, which has been on the world agenda for the last 10 years, has irreversible effects on all living things. This study aims to address desertification, drought, and sinkhole formations, which are derivatives of global climate change, within the framework of a sociological perspective.Mixed methods were applied in the research, and 53 participants were interviewed with semi-structured questionnaires from quantitative research methods and 11 with in-depth interview methods from qualitative research techniques. According to the research findings, Konya-Karapınar is at great risk from desertification and sinkhole formations. In addition to the geological structure of the region and the problematic annual rainfall, human activities increase desertification and sinkhole formations. Irrigated agriculture in and around Karapınar, acting with the Human Exceptional Paradigm, has increased the number of droughts and sinkhole formations in the region. Excessive use of groundwater through drilling has increased the severity of the drought in our country The most important deficiency that causes this is the lack of a regional agricultural policy suitable for geographical conditions.

Anahtar Kelimeler

Climate Change, Desertification, Drought, Sinkhole, Environmental Sociology

SOSYOLOJİK BAKIŞLA ÇÖLLEŞMENİN TOPLUMA YANSIYAN ETKİLERİ

Öz

Artan dünya nüfusuyla birlikte küresel olarak doğada, iklimde, kültürde ve davranışlarda hissedilir derecede değişiklikler meydana gelmektedir. Evren bir ekosistemler bütününden oluşmakta, canlılar ise bu sistemin bir parçasını oluşturmaktadır. Ekosistemde meydana gelen bir aksaklık, içinde bulunan canlıları da etkilemektedir. Aynı şekilde içeride meydana gelen bir tahribat tüm ekosistemi de etkilemektedir. Araştırmada, Catton ve Dunlap tarafından ortaya atılan İnsanı doğaya hükmeden bir varlık olarak gören İnsan İstisnai Paradigma (İİP) ile insan ve doğanın bir bütün canlı organizma olduğunu savunan Yeni Ekolojik Paradigma (YEP) ele alınmıştır. Ayrıca araştırmada kapitalizmin eleştirisi olan Eko-Marksist Perspektif kapsamında kapitalizmin etkisi olan sermaye için emeğin sömürüldüğü gibi doğanın da sömürüldüğü anlayışını eleştiren kuram incelenmiştir. Son yıllarda meydana gelen doğa tahribatı insan eliyle üretilmiş risk olarak adlandırılmaktadır. Bu değişiklikler ışığında son 10 yılda dünya gündeminde yerini koruyan küresel iklim değişikliği tüm canlılar üzerinde geri dönüşü olmayan etkiler bırakmaktadır. Bu çalışma küresel iklim değişikliğinin türevleri olan çölleşme, kuraklık ve obruk oluşumlarının sosyolojik perspektif çerçevesinde ele almayı hedeflemiştir. Araştırma da karma metot uygulanmış olup nicel araştırma metotlarından yarı yapılandırılmış anket ile 53 katılımcıyla görüşülmüş ve nitel araştırma yöntemlerinden ise derinlemesine mülakat yöntemiyle 11 kişi ile görüşülmüştür. Araştırmada elde edilen bulgulara göre Konya-Karapınar, çölleşme ve obruk oluşumları ile büyük bir risk altındadır. Bölgenin jeolojik yapısı ve yıllık yağış miktarı bakımından fakir olmasına ek olarak insan faaliyetleri çölleşme ve obruk oluşumlarını artırmaktadır. Karapınar ve çevresinde sulu tarım yapılması İİP ile hareket edilmesi bölgede kuraklığı ve obruk oluşumlarının sayısını artırmıştır. Yeraltı sularının, sondaj ile aşırı kullanılması ülkemizde kuraklığın şiddetini artırmıştır. Bunlara neden olan en önemli eksiklik ise coğrafi koşullara uygun bölgesel tarım politikasının olmamasıdır.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, Çölleşme, Kuraklık, Obruk, Çevre Sosyolojisi

Kaynakça

• Aküzüm, T., Çakmak, B., & Gökalp, Z. (2010). Türkiye’de su kaynakları yönetiminin değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, (1): 67-74.
• Aksay, C. S., Ketenoğlu, O., & Latif, K. U. R. T. (2005). Küresel Isınma ve İklim Değişikliği. Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Dergisi, 1(25): 29-42.
• Bilik, M. B. (2023). Kuraklık Nedeniyle Bozulan Sosyal İlişkiler ve Göç: Van Edremit Dilkaya Köyü Örneği. Afet ve Risk Dergisi, 6(3): 1111-1128.
• Butler, J. (2019). The inorganic body in the early Marx. Radical Philosophy, 2(6): 1-17.
• Catton Jr, W. R., & Dunlap, R. E. (1978). Environmental sociology: A new paradigm. The american sociologist, 41-49.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Fifth Edition. Los Angeles: SAGE.
• Çem, (2013). Çölleşme ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi 2013-2030. Online: https://www.tarimorman.gov.tr/CEM/Belgeler/collesme%20belgeleri%20arsiv/Sayfa04/%C3%87%C3%96LLE%C5%9EME_16X23.pdf Erişim: 25.09.2023.
• ÇMUSEP (2019). Çölleşmeyle Mücadele Ulusal Stratejisi ve Eylem Planı 2019-2030, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Dunlap, R. E., & York, R. (2012). The globalization of environmental concern. Comparative Environmental Politics: Theory, Practice, and Prospects, 89-112.
• DPT (2000). İklim Değişikliği Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• DSİ (2004). Toprak su Kaynakları. Online: https://www.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/754 Erişim: 12.03.2024.
• IPCC. (1996b). Climate Change 1995, Impacts, Adaptations and Mitigation of Climate Change: Scientific-Technical Analyses. Contribution of Working Group II to the Second Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Watson R, T., et al., eds., WMO/UNEP. Cambridge University Press, New York.
• Kızmaz, Z. (2021). İklim Değişikliğinin Kırsal Alandaki Etkisi ve Alternatif Arayışlar: Sosyolojik Bir Yaklaşım. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1): 431-453.
• Konak, N., (2010). Çevre Sosyolojisi: Kavramsal ve Teorik Gelişmeler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24: 271-283.
• Kovel, Joel, (2005). “Doğanın Düşmanı-Kapitalizmin Sonu mu, Dünyanın sonu mu?”, Çeviren: Gürol Koca İstanbul.
• Metis Yayınları. UNCCD, (1995). The United Nations Convention to Combat Desertification in those Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification, Particularly in Africa, text with Annexes, UNEP, Geneva, 1995.
• Mıles, M. B., Huberman, A. M., & Saldaña, J. (2014). Qualitative data analysis: A methods sourcebook. 3rd. ed: Thousand Oaks, CA: Sage.
• O’Connor, James (1998). Capitalism, Nature, Socialism: A Theoretical Introduction, Capitalism, Nature, Socialism, 1(1): 11-38.
• UNCCD (2021). United Nations Convention to Combat Desertification. About the Convention. Online: https://www.unccd.int/convention/about-convention Erişim: 02.10.2023.
• Tuna, M. (2006). Türkiye’de Çevrecilik- Türkiye’de Çevreye İlişkin Toplumsal Eğilimler, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Türkeş, M. (1994). Artan sera etkisinin Türkiye üzerindeki etkileri. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 321: 71.
• Türkeş, M., (2008). Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler, İklim Değişikliği ve Çevre, 1, 26-37.