OVERVIEW OF HONOR IN TURKEY: SOCIOLOGICAL AND LEGAL ANALYSIS

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 204 - 236, 30.12.2021

Sümeyye Demircioğlu

https://doi.org/10.37991/sosdus.872094

Cited By: 1

Öz

Honor; It is one of the abstract concepts that has been discussed for centuries, interpreted by everyone and every society, and loaded various values. In the context of modernity criticism, it can be stated that the concept of honor has been transformed into a concept containing negative meanings. In this sense, in this study; what is the honor, the honor society of Turkey to special content in the negative sense of why the weld, which was received dealt with issues such as the work done on the holistic concept of honor is taken as the first. In addition, the reasons behind the mention of honor together with murders, to what extent the conceptualization of "honor killing" is acceptable, and the applications of legal regulations at this point in cases where honor is committed on the grounds of murder are mentioned. This study includes an analysis of the culture and literature through the concept of honor. As a result of the research, the concept of honor reproduced by the patriarchal system and modernity; It has been found that there are positive and negative aspects for men and women, honor killings are not peculiar to eastern societies, and religion cannot justify honor killings.

Anahtar Kelimeler

Honor, Perception, Society, Law, Murder

TÜRKİYE’DE NAMUS OLGUSUNA BAKIŞ: SOSYOLOJİK VE HUKUKİ ANALİZ

Öz

Namus; yüzyıllardır tartışılan, herkesin ve her toplumun kendince yorumladığı, çeşitli değerler yüklediği soyut kavramlardan biridir. Modernite eleştirisi bağlamında namus kavramının olumsuz anlamlar içeren bir kavram haline getirildiği ifade edilebilir. Bu anlamda, bu çalışmada; namusun ne olduğu, namusun Türkiye toplumu özelinde olumsuz anlam muhteva etmesinin neden kaynakladığı, namus kavramına dair yapılan çalışmaların bütüncül açıdan ele alınıp alınmadığı gibi konular ilk olarak ele alınmıştır. Ayrıca namusun cinayetlerle birlikte anılmasının arkasında yatan nedenler, “namus cinayeti” kavramsallaştırmasının ne derece kabul edilebilir olduğu, namusun cinayet gerekçesi ile işlendiği durumlarda hukuki düzenlemelerin bu noktadaki uygulamalarına değinilmiştir. Bu çalışma, namus kavramı üzerinden kültür ve literatür analizini içermektedir. Araştırma sonucunda ataerkil sistemin ve modernliğin yeniden ürettiği namus mefhumunun; erkek ve kadın için olumlu ve olumsuz yanlarının olduğu, namus cinayetlerinin yalnızca doğu toplumlarına özgü olmadığı, dinin namus cinayetlerine gerekçe olamayacağına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Namus, Algı, Toplum, Hukuk, Cinayet

Kaynakça

• 765 sayılı Mülga TCK. (2020, Aralık 8). https://ceza-bb.adalet.gov.tr/mevzuat/765.htm adresinden alınmıştır
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2014). Türkiye Boşanma Nedenleri Araştırması. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.: Ankara.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2013). 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve İstanbul Sözleşmes. Ankara.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı; Hacettepe Üniversitesi . (2015). Türkiye'de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması . Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Akbaba, Z. B. (2008). Töre, Namus ve Töre Saikiyle Adam Öldürme. TBB Dergisi(75).
• Akkaş, İ. v. (2016). Kadına Yönelik Şiddet. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergis, 6(1).
• Akkoç, N. (2003). Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Namus Adına İşlenen Cinayetleri Önleme ve Bu Konuda Toplumsal Duyarlılık Geliştirme. Atay, Uluğ, & Atak (Dü.), Sosyolojik ve Hukuksal Boyutlarıyla Töre ve Namus Cinayetleri Uluslararası Sempozyumu, Bildiriler. içinde Diyarbakır.
• Amman, M. T. (2012). Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet- Sosyal Bilimsel Yaklaşımlar. Dini ve Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet (Cilt 2). içinde İstanbul: Ensar Yayınları.
• Atay, T. (2019). Çin İşi Japon İşi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ateş, A. (2017). Yusuf Suresi Bağlamında Müfessirlerin İffete Yaklaşımları. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi , 285-320.
• Aydın, F. (2003). Nâmûs/Nomos Cebrâil mi Tevrat Mı?“Bed’ü’l-vahy”Hadisindeki Nâmûs Kavramı Üzerine . Divan, 53-85.
• Aydın, F. (2006). Namus. TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt 32, s. 381-382). içinde Türk Diyanet Vakfı.
• Aylin, N. (2015). “Kadın Bedeni ve Toplumsal İzdüşümleri: Sosyolojik Bir Bakış”. F. Z. Aydın, & D. Alptekin içinde, Kadın Bedeni ve İstismarı. İstanbul: Opsiyon Yayınları.
• Bağlı, M., & Özensel, E. (2011). Türkiye'de Töre ve Namus Cinayetleri . İstanbul : Destek Yayınları.
• Berktay, F. (2015). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• BM Nüfus Fonu ve Nüfus Bilim Derneği. (2005). Türkiye'de Namus Cinayetlerinin Dinamikleri . Ankara : BM Nüfus Fonu ve Nüfus Bilim Derneği.
• CEDAW Sivil Toplum Yürütme Kurulu, TCK Kadın Platformu . (2010). Türkiye’nin Kadına Karşı Ayrımcılığı Önleme Komitesi'ne Sunduğu Altıncı Periyodik Rapor İçin STK Gölge Raporu. Ankara.
• Connell, R. W. (2017). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çetin, İ. (2014). Gelenek ve Modernite Arasında Son Dönem Kadın Cinayetleri . Sosyoloji Dergisi.
• Çiğdem, R. (2017). Namus Cinayetlerinin Türk ve İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(2).
• Demircioğlu, S. (2019). Günümüz Türkiyesi'nde " Ev Hanımları" ve Sorunları . Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Doğan, R. (2016). Namus, Töre ve Eril Şiddet. İstanbul: Ütopya Yayınevi.
• Doğan, R. (2016). Yargıtay Kararlarında Töre saikiyle öldürme suçu. Barolar Birliği Derneği(126).
• Ecevitoğlu, P. (2012). Namus Töre ve İktidar Kadının Çıplak Hayat Olarak Kuruluşu. Ankara : Dipnot Yayınları.
• Engels, F. (2019). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. (M. Tüzel, Dü., & K. Somer, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Gültekin, M. (2013). Aile Niçin Dağılıyor: Aile Politikaları ve İstanbul Sözleşmesi. Bursa: Aile Akademisi Derneği Yayınları.
• Güneri, E. S., & Şen, S. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Kadına Yönelik Namus Algısı Araştırması. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27(4).
• Gürsoy, E. (2009). Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namus Anlayışı ile İlgili Tutumları (Ankara Örneklemi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Hamzaoğlu, M., & Konuralp, E. (2009). Türkiye’de Kadına Karşı Şiddetin Sembolik ve Doğrudan Biçimleri: Namus Olgusu ve Namus Cinayetleri. Adli Tıp Bülteni, 24(3).
• Hamzaoğlu, M., & Konuralp, E. (2018). Türk Hukuk Sisteminin Namusla İmtihanı:Ulusal Mevzuat ve Uluslararası Düzenlemeler Açısından Namus Cinayetleri. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi.
• İnci, Ü. (2013). Basında Yer Alan Namus Cinayetlerinin Sosyolojik Analizi. Tarih Kültür ve Sanat Arastırmaları Dergisi.
• Jafri, A. (2008). Honour Killing, Dilemma, Ritual, Understanding. New York: Oxford University Press.
• Kieckhefer, R. (2004). Ortaçağda Büyü. (Z. Biliz, Dü.) İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Kırbaş Canikoğlu, S. (2015). Kadınlara Yönelik Şiddetin ve Ev içi Şiddetin Önlenmesine Dair Ulusal ve Uluslararası Mevzuat (İstanbul Sözleşmesi ve 6284 sayılı kanun). Ankara Barosu Dergisi.
• Kolburan, Ş. G. (2017). Kadın Cinayetleri Konusunda Nedensel Bir Araştırma: Sahip Olma Güdüsü. Adli Tıp Bülteni.
• Köknel, Ö. (1996). Bireysel ve Toplumsal Şiddet. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Köroğlu, K. (2014). Kanun ve kültür: Töre kavramının hukuki ve sosyolojik bir analizi. Türkiye adalet akademisi dergisİ(16), 405-440.
• Liz Erçevik, A., İlkkaracan, P., & Kıymaz Bahçeci, Ş. (2020). Müslüman Toplumlarda Cinsel Haklar. Oxford Islamic Studies Online. içinde
• Mackinnon, C. A. (2015). Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru. İstanbul: Metis Yayınları.
• Matthews-Griecon, S. F. (2008). Eski Rejim Döneminde Beden ve Cinsellik. J.-J. C. Alain Corbin içinde, Bedenin Tarihi I (S. Ören, Çev., s. 139-188). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğ. (2020, Aralık 8). 5237 Sayılı TCK. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf adresinden alınmıştır
• Odabaş, S. (2013). İnternette Erkeklik, Cinsel Sağlık Politikası ve Ticareti. Doğu Batı Dergisi.
• Özgür, E. (2020, Aralık 31). İstanbul Sözleşmesi Hakkındaki Efsaneler ve Gerçekler. Teyitdosya: https://teyit.org/istanbul-sozlesmesi-hakkindaki-efsaneler-ve-gercekler adresinden alınmıştır
• Öztürk, N. (2012). Bir Beden Problemi Olarak Namus Kavramı ve Kadın Bedeni. Karaman : Karamanoğlu Mehmetbey Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Russell, B. (2014). Evlilik ve Ahlak. (E. Gürol, Çev.) İstanbul: Cem Yayınevi.
• Şanlı, B. (2017). Üniversite Birinci ve Son Sınıf Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namus Anlayışı ile İlgili Tutumları. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Mersin.
• Şenel, D. (2014). Namus Olgusu ve Kadın Üzerindeki Psikolojik Etkileri . İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Şimşek, S. (2001). The Disembedded Custom: Intrafamily Murders For Sexual Honor in Turkish Metropolises. U.Ü Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• T.C. BAŞBAKANLIK Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü. (2006). Töre ve namus cinayetleri ile kadınlara ve çocuklara yönelik şiddetin sebeplerinin araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan TBMM araştırma komisyonu raporu. Ankara: Can Ofset Matbaa.
• Tahincioğlu, A. N. (2011). Namusun Halleri. İstanbul: Postiga Yayınları.
• TBMM. (2008). Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan (10/148, 182, 187, 284, 285) Esas Numaralı Meclis Araştırması Komisyon Raporu . Ankara.
• TBMM. (tarih yok). Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi. (10/148) Esas Numaralı Meclis Araştırması Önergesi.
• Tezcan, M. (2003). Türkiye’de Töre (Namus) Cinayetleri (Sosyo-Kültürel Antropolojik Yaklaşım). Ankara: Naturel Yayıncılık.
• Triphati, A., & Yadav, S. (2004). “For The Sake of Honour: But Whose Honour? “Honour“For The Sake of Honour: But Whose Honour? “Honour. Asia Pacific Journal on Human Rights and the Law.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020, Aralık 9). Ölüm İstatistikleri. Tüik web sitesi: https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068 adresinden alınmıştır
• Vural, P. I., & Körpe, G. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Kadınlık-Erkeklik ve Kadına İlişkin Namus Ölçeği Tutumu. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3.
• Yıldırım, S. (2018). Türkiye'de Son 10 yılda İşlenen Kadın Cinayetleri Üzerine: Sebep, Sonuç ve Öneriler. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6).
• Yıldız Tahincioğlu, N. (2010). Namus Olgusunun Bir Biyopolitik Olarak Düşünülebilriği: Şanlıurfa. Akdeniz İletişim Dergisi.