ANADOLU’DA BİR ÇOCUK GELENEĞİ: SÖZDE OYUNCU

Yıl 2013, Sayı: 57, 329 - 346, 29.11.2013

Hüseyin Polat

Öz

Oyun, kavram ve içerik olarak her zaman heyecan uyandırmıştır. Cinsiyete, kültüre;
çocuk, ergen, yetişkin durumlarının hepsinde sözlü ve yazılı kültürlerin başlangıcından
bugüne insanlığın oyun olgusuna ilişkin bir takım değerleri söz konusudur. Gerek bireysel
gerek grup oyunları olsun çocukların oyuna yükledikleri anlam, izleyici yetişkinlerde
de çocukluk anılarından hareketle başka ya da benzer anlamlar ifade edebilmektedir.
Bu çalışmada, Adıyaman, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Malatya ve Gaziantep illerinde
yaşayan 18–74 yaş aralığındaki 44 yetişkinin, çocukluk dönemlerinde kendilerinden küçük
ve/veya becerisi az çocukları oyunlarına kabul etme durumları çeşitli boyutları ile
incelenmiştir. Denekler tarafından, “Balik”, “Aracı”, “Yedek Can”, “Penerek/Peynirekmek”,
“Fasulye”, “Arabozan” olarak adlandırılan bu oyuncular tarafımızca “Sözde
Oyuncu” olarak kavramlaştırılmıştır. Oyunların bütün oyuncuları bağlayıcı sıkı kuralları
olmasına rağmen sözde oyuncular için gerçek oyuncuların üzerinde uzlaştığı daha özel
kurallar söz konusu olmuştur. Sözde oyuncu ile ilgili elde ettiğimiz veriler bu durumun
bir çocuk geleneği olduğunu göstermektedir. Araştırmamızın örneklemini oluşturan 44
yetişkin ile yapılan görüşmede çocukluk yıllarındaki “sözde oyuncu” geleneği hakkında
bilgiler derlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Oyun, Sözde Oyuncu, Sözde Oyuncu Geleneği.

Kaynakça

• ………,(1963).Pedagoji tarihi. II.Cilt, 4.Basım, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. And, M. (2007).Oyun ve bügü-türk kültüründe oyun kavramı, 2.Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öğretim, Ankara: Anı Yayınları. Çoban, B., Nacar, E. (2008). İlköğretim I. kademe eğitsel oyunlar.(Edt.H.Murat Şahin- Figen Şahin), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ergin, M. (1971). Dede Korkut Kitabı. 2.Baskı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Erwin, P. (2000).Çocuklukta ve ergenlikte arkadaşlık.(Çev. Osman Akınhay), İstanbul: Alfa Yayayınları.
• Fernie, D. E.Thenature of children’splay. http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED307967.pdf. Adresinden 26 Eylül 2010’da alınmıştır.
• Jenkıns, I. (2003). Antik devirde çocuk eğitimi. (Çev. Hasan Malay), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Kanad, H. F. (1948). Pedagoji tarihi. I.Cilt, 3.Basım, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Karadağ, E.,Çalışkan, N. (2008). Kuramdan-uygulamaya ilköğretimde drama. 2. Baskı, Ankara: Anı Yayınları.
• Karasar N. (1998).Bilimsel araştırma yöntemleri.8. Baskı, Ankara: Nobel Yayınları. Onur, B. (2005).Türkiye’de çocukluğun tarihi. Ankara: İmge Yayınları.
• Önder, A. (2010).Yaşayarak öğrenme için eğitici drama kuramsal temellerle uygulama teknikleri ve örnekleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Özdoğan, B. (2004). Çocuk ve oyun. Genişletilmiş 4. Baskı, Ankara: Anı Yayınları. Pehlivan, H. (2005). Oyun ve öğrenme.Ankara: Anı Yayınları.
• Play - whatIs play?theimportance of play, elements of children’splay, socialelements of play,http://social.jrank. org/pages/488/Play-Importance-Play.html, adresinden 09 Eylül 2010’daalınmıştır.
• Poyraz, H. (2003).Okul öncesi dönemde oyun ve oyuncak. Ankara: Anı Yayınları.
• Sevinç, M. (2004).Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Şahin, F. T.(2006)“Oyun ve drama”, okul öncesi eğitimde drama teoriden uygulamaya. Ankara: Kök Yayınları.
• TDK, (1988). Türkçe sözlük, II. Cilt, Ankara: TDK Yayınları.
• Uluğ, M. O. (1997). Niçin oyun?. I.Basım, İstanbul: Göçebe Yayınları.
• Yavuzer, H. (2002) Okulçağı çocuğu. 8. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008).Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 7.Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, F. Ü.,Şener, T. (2007).Okul öncesi dönemde yaratıcılık eğitimi .I-II, Ankara: Nobel Yayınları.
• Yörükoğlu, A. (2008).Çocuk ruh sağlığı. 29. Basım, İstanbul: Özgür Yayınları.