ERGENLERİN BENLİK SAYGISI İLE KARİYER KAYGISI ARASINDAKİ İLİŞKİ: GELECEK BEKLENTİSİNİN ARACI ROLÜ

Yıl 2022, Sayı: 90, 283 - 302, 28.03.2022

Hacer Yıldırım Kurtuluş Emin Kurtuluş Kamile Gamze Yaman

Öz

Bu araştırmada, ergenlerin benlik saygısı ile kariyer kaygısı arasındaki ilişkide gelecek beklentisinin aracı rolü incelenmiştir. Araştırmada genel tarama araştırmalarına giren ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi İstanbul’da devlet lisesine devam eden ve 14-18 yaş aralığında bulunan 306 ergenden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplamak için Benlik Saygısı Ölçeği, Kariyer Kaygısı Ölçeği ve Gelecek Beklentisi Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada ergenlerin benlik saygısı ve kariyer kaygısı düzeyleri arasındaki ilişkide gelecek beklentisi aracı rolü Regresyon Temelli Bootstrapping Tekniğiyle ile analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularında, ergenlerin benlik saygısı ve gelecek beklentisi arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu ve benlik saygısının gelecek beklentisi üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür. Araştırmanın bir diğer bulgusunda, ergenlerin benlik saygısı ve gelecek beklentisi ile kariyer kaygısı arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, benlik saygısı ve gelecek beklentisinin ergenlerin kariyer kaygısı üzerinde anlamlı birer yordayıcılar olduğu görülmüştür. Araştırmanın sonucunda ergenlerin benlik saygısı ve kariyer kaygısı arasında gelecek beklentisinin aracı rolü anlamlı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Benlik saygısı, Gelecek beklentisi, Kariyer, Kariyer Kaygısı

Kaynakça

• Abdullah, M., Duman-Ekin,A. ve Kahraman, M. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde kariyer karar verme öz-yeterliğinin yordayıcıları olarak benlik saygısı ve algılanan sosyal destek. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 594- 619.
• Adams, G. (2000). Adolescent development the essential readings. Blackwell Publishers Ltd. UK: Oxford.
• Akbaş, M. G. ve Okutan, E. (2020). Lise öğrencilerinin kariyer kaygısına yönelik alan araştırması: Antalya ili örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(20), 158-187.
• Albion, M. J. (2000). Career decision-making difficulties of adolescent boys and girls. Australian Journal of Career Development, 9(2), 14-19.
• Arık, N., & Seyhan, B. (2016). Üniversite öğrencilerinin kariyer planlamasında teknoloji bilgisi ve gelecek beklentilerinin rolü. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(7), 2218-2231.
• Bacanlı, F., Akyol, E. Y., Kaynak, S. ve Özhan, M. B. (2018). Ergen-Ebeveyn Kariyer Uyumu Ölçeği'ni Türkçeye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 19(2), 389- 407.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman. Barak, A. (1981). Vocational interests: A cognitive view. Journal of Vocational Behavior, 19(1), 1–14.
• Barak, A. (1981). Vocational interests: A cognitive view. Journal of Vocational Behavior, 19(1), 1–14.
• Branden, N. (1969). The psychology of self-esteem. San Francisco, CA: WH Freeman. Brady-Amoon, P. and Fuertes, J. N. (2011). Self-efficacy, self-rated abilities, adjustment, and academic performance. Journal of Counseling and Development, 89(4), 431-438.
• Burrow, A. L., O’dell, A. C. and Hill, P. L. (2010). Profiles of a developmental asset: Youth purpose as a context for hope and well-being. Journal of Youth and Adolescence, 39(11), 1265-1273.
• Callina, K. S., Johnson, S. K., Buckingham, M. H. and Lerner, R. M. (2014). Hope in context: Developmental profiles of trust, hopeful future expectations, and civic engagement across adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 43(6), 869- 883.
• Catalano, R. F., Berglund, M. L., Ryan, J. A. M., Lonczak, H. S. and Hawkins, J. D. (2004). Positive youth development in the United States: Research findings on evaluations of positive youth development programs. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 591(1), 98-124.
• Cloutier, R. ve Onur, B. (2019). Ergenlik psikolojisinde kuramlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(2), 875-904.
• Coakley, K. M., Groene, S. A., Colavita, P. D., Prasad, T., Stefanidis, D., Lincourt, A. E., Augenstein, V. A., Gersin, K. and Heniford, B. T. (2018). Roux-En-Y gastric bypass following failed fundoplication. Surgical Endoscopy, 32(8), 3517-3524.
• Çokluk, Ö., Yılmaz, K., & Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95-107.
• Creed, P. A. and Patton, W. (2003). Difference in career attitudes and career knowledge for high school students with and without paid work experience. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 3(1), 31-33.
• Çiçek, H. ve Ünlü, G. (2019). Z kuşağının kariyer beklentileri: Lise öğrencileri üzerinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 447-458.
• Doğan, T. (2011). İki boyutlu benlik saygısı: Kendini Sevme/Özyeterlik Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(162), 126-137.
• Doğan, T. ve Eryılmaz, A. (2013). Benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 107- 117.
• Duclos, G. (2016). Benlik saygısı, yaşam için bir pasaport. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dolgin, K. G. (2014). Ergenlik psikolojisi: Gelişim, ilişkiler ve kültür. İstanbul: Kaknüs.
• Dubow, E. F., Arnett, M., Smith, K. and Ippolito, M. F. (2001). Predictors of future expectations of inner-city children: A 9-month prospective study. Journal of Early Adolescence, 21(1), 5–28.
• Duffy, R. D., Douglass, R. P., Autin, K. L., & Allan, B. A. (2014). Examining predictors and outcomes of a career calling among undergraduate students. Journal of Vocational Behavior, 85(3), 309-318.
• Ehtiyar, R. V., Ersoy, A., Akgün, A. ve Karapınar, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin geleceğe yönelik tutum ve olumlu gelecek beklentilerinin psikolojik iyilik halleri üzerindeki etkisi. Mediterranean Journal of Humanities, 7(2), 251-262.
• Egan,S.K.andPerry,D.G.(1998).Doeslowself-regardinvitevictimization? Developmental Psychology, 34(2), 99–309.
• Eisenbarth, C. (2012). Does self-esteem moderate the relations among perceived stress, coping, and depression? College Student Journal, 46(1), 149–157.
• Emler, N. (2001). Self-esteem: The costs and consequences of low self-worth. United Kingdom: York Publishing Services.
• Erikson, E. H. (1968). İdentity: Youth and crisis. New York: Morton.
• Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşu ile olumlu gelecek beklentisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düşünen Adam: Journal of Psychiatry & Neurological Sciences, 24(3), 209–215.
• Fraenkel,J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. New York: McGram-Hill Companies.
• Fuqua, D. R., Seaworth, T. B., & Newman, J. L. (1987). The relationship of career indecision and anxiety: A multivariate examination. Journal of Vocational Behavior, 30(2), 175-186.
• Gardner, D.C. (1981). Career maturity and locus of control: Important variables in career training. College Student Journal, 15(3), 239–246.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A Simple Guide and reference, 17.0 update. Boston: Pearson.
• Gündüz, H. Ç. ve Yılmaz, F. N. (2016). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarını belirle- meye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1008-1022.
• Greenberg, D. R., del Alamo, J. A. and Bhat, R. (1992). A recessed-gate InAlAs/n/sup+/- InP HFET with an InP etch-stop layer. IEEE Electron Device Letters, 13(3), 137-139.
• Harter, S. (1999). Distinguished Contributions in Psychology. The Construction of the Self: A Developmental Perspective. New York, NY: Guilford Press.
• Hayes, J. R. (2013). The complete problem solver. Routledge.
• Holland, J. L. (1985). Making vocational choices: A theory of careers. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• İleri, M. (2019). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin akademik öz yeterliliklerinin gelecek beklentisi üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi),
• Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Jackman, D. M. and MacPhee, D. (2017). Self-esteem and future orientation predict adolescents’ risk engagement. The Journal of Early Adolescence, 37(3), 339- 366.
• Lapan, R. T., Hinkelman, J. M., Adams, A. and Turner, S. (1999). Understanding rural adolescents’ interests, values, and efficacy expectations. Journal of Career Development, 26(2), 107-124.
• Kashdan, T. B. and McKnight, P. E. (2009). Origins of purpose in life: Refining our understanding of a life well lived. Psychological Topics, 18(2), 303–316.
• Kuzgun Y. (2009) Meslek gelişimi ve danışmanlığı: Meslek gelişimini etkileyen etmenler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Lent, R. W., Brown, S. D. and Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance [Monograph]. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79–122.
• Lent,R.W.,Brown,S.D. andHackett,G.(1996).Careerdevelopmentfroma sociocognitive perspective. In D. Brown, & L. Brooks (Eds.), Career choice and development (pp. 373–422). San Francisco: Jossey-Bass.
• Lent, R. W., Brown, S. D. and Hackett, G. (2000). Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis. Journal of Counseling Psychology, 47(1), 36–49.
• Lent, R. W., Brown, S. D. and Hackett, G. (2002). Social cognitive career theory. Career Choice and Development, 4(1), 255-311.
• Libreska, H. (2002). Life perspectives of adolescentsin the context ofsocial and economic changes in Poland. In T. Trempala, & L. E. Malmberg (Eds.), Adolescents' future orientation theory and research (pp.51-65). Frankfurt: Peter Lang.
• Malmberg, L. E. (2002). Adolescents’ future orientation. Theory and research. New York, NY: Lang.
• Mbagaya, C., Othuon, L. and Migunde, Q. (2016). Adolescents self-esteem and its effect on career development. International Journal of Vocational and Technical Education Research, 2(2), 36-44.
• McWhirter, E. H. and McWhirter, B. T. (2008). Adolescent future expectations of work, education, family, and community development of a new measure. Youth Society, 40(2), 182-202.
• McWhirter, E. H., Hackett, G. and Bandalos, D. L. (1998). A causal model of the educational plans and career expectations of Mexican American high school girls. Journal of Counseling Psychology, 45(2), 166-181.
• Michael, R. (2019). Self-efficacy and future career expectations of at-risk adolescents: The contribution of a tutoring program. Journal of Community Psychology, 47(4), 913-923.
• Moitra, E., Beard, C., Weisberg, R. B. and Keller, M. B. (2011). Occupational impairment and social anxiety disorder in a sample of primary care patients. Journal of Affective Disorders, 130(1), 209-212.
• Niles, S. G. and Harris-Bowlsbey, J. (2013). Career development interventions in the 21st century. Boston, MA: Pearson.
• Nurmi, J. E. (1991). How do adolescents see their future? A review of the development of future orientation and planning. Developmental Review, 11(1), 1-59.
• Oettingen, G. and Mayer, D. (2002). The motivating function of thinking about the future: Expectations versus fantasies. Journal of Personality and Social Psychology, 83(5), 1198–1212.
• Orth, U., Robins, R. W. and Widaman, K. F. (2012). Life-span development ofself-esteem and its effects on important life outcomes. Journal of Personality and Social Psychology, 102(6), 1271-1288.
• Patton, W., Bartrum, D. A. and Creed, P. A. (2004). Gender differences for optimism, self- esteem, expectations and goals in predicting career planning and exploration in adolescents. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 4(2), 193-209.
• Peou, C. and Zinn, J. (2015). Cambodian youth managing expectations and uncertainties of the life course – a typology of biographical management. Journal of Youth Studies, 18(6), 726-742.
• Pisarik, C. T., Rowell, P. C. and Thompson, L. K. (2017). A phenomenological study of career anxiety among college students. National Career Development Association, 65(4), 339-362.
• Rogers, M. E., Creed, P.A. and Glendon,A. I. (2008). The role of personality in adolescent career planning and exploration: A social cognitive perspective. Journal of Vocational Behavior, 73(1), 132-142.
• Rosenberg, M. (1965). Rosenberg self-esteem scale (RSE). Acceptance and Commitment Therapy. Measures Package, 61(52), 18-32.
• Sánchez-Sandoval, Y. and Verdugo, L. (2016). Desarrollo y validación de la Escala de Expectativas de Futuro en laAdolescencia (EEFA). Anales de Psicología/Annals of Psychology, 32(2), 545-554.
• Saupe, L. B., Gößmann, K., Catani, C. and Neuner, F. (2019).Adolescent life perspectives after war: Evaluation and adaptation of the Future Expectation Scale in Uganda. Frontiers in Psychology, 10(1), 1527-1536.
• Schmid, K. L., Phelps, E. and Lerner, R. M. (2011). Constructing positive futures: Modeling the relationship between adolescents’ hopeful future expectations and intentional self-regulation in predicting positive youth development. Journal of Adolescence, 34(6), 1127–1135.
• Seginer, R. (2003). Adolescent future orientation: An integrated cultural and ecological perspective. Online Readings in Psychology and Culture, 6(1), 1-13.
• Seginer, R. (2008). Future orientation in times of threat and challenge: How resilient adolescents construct their future. International Journal of Behavioral Medicine, 32(4), 272–282.
• Skorikov, V. B., & Vondracek, F. W. (2007). Positive career orientation as an inhibitor of adolescent problem behaviour. Journal of Adolescence, 30(1), 131-146.
• Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, 16(3), 282–298.
• Staf, J., Messersmith, E. E., & Schulenberg, J. E. (2009). Adolescent and the world of work. In R. M. Lerner, & L. Sternberg (Eds.), Handbook of adolescent pschology (pp. 270-314). New Jersey: John Wiley &Sons.
• Steinberg, L. (2013) Ergenlik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tafarodi, R. W. and Swan, W. B. (2001). Two-dimensional self-esteem: Theory and measurement. Personality and Individual Differences, 31(5), 653-673.
• Taş, M. A. ve Özmen, M. (2019). Meslek seçiminde aile desteği ve kariyer uyum yetenekleri ilişkisi: Olumlu gelecek beklentisinin aracılık rolü. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 736-761.
• Thompson, R. and Neilson, E. C. (2014). Early parenting: The roles of maltreatment, trauma symptoms, and future expectations. Journal of Adolescence, 37(7), 1099-1108.
• Toker, B. ve Kalıpçı, M. B. (2021). Benlik saygısı, olumlu gelecek beklentisi ve geleceğe yönelik tutumun mutluluk üzerindeki etkisi: meslek yüksekokulu öğrencileri üzerinde bir uygulama. Yükseköğretim Dergisi, 11(2), 473-484.
• Torun, Y., Çakar, H. ve Budak, S. (2021). Üniversite öğrencilerinin temel benlik değerlendirmeleri ile kariyer stresleri arasındaki ilişkide girişimcilik niyetinin aracılık rolü: Bir vakıf üniversitesi örneği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 53, 1-25.
• Trzesniewski, K. H., Donnellan, M.B., Moffitt,T. E.,Robins,R.W., Poulton,R. andCaspi, A. (2006). Low self-esteem during adolescence predicts poor health, criminal behavior, and limited economic prospects during adulthood. Developmental Psychology, 42(2), 381-390.
• Tuncer,M.(2011).ErgenGelecekBeklentileriÖlçeği’ninTürkçe’yeuyarlanması. Electronic Turkish Studies, 6(3), 1275-1286.
• Santrock, J. W. (2012). Ergenlik. Nobel Akademik Yayıncılık
• Schumacker, R., & Tomek, S. (2013). Understanding statistics using Springer.
• Uluçay, T., Özpolat, A. R., İşgör, İ. Y. ve Taşkesen, O. (2014). Lise öğrencilerinin gelecek beklentileri üzerine bir araştırma. Education Sciences, 9(2), 234-247.
• Verdugo, L., Freire, T. and Sánchez-Sandoval, Y. (2018). Understanding the connections between self-perceptions and future expectations: A study with Spanish and Portuguese early adolescents. Revista de Psicodidáctica, 23(1), 39-47.
• Vignoli, E. (2015). Career indecision and career exploration among older French dolescents: The specific role of general trait anxiety and future school and career anxiety. Journal of Vocational Behavior, 89, 182-191.
• Yılmaz, F. N. ve Gündüz, H. Ç. (2018). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1585-1602.