İŞ YERLERİNDE UYGULANAN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN ÇALIŞAN PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ: BİR ÜNİVERSİTE ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Sayı: 90, 35 - 57, 28.03.2022

Aslı Avcı İnal Ebru Senemtaşı Ünal Pınar Baykan

Öz

İşyerlerinde; iş sağlığı ve güvenliği (İSG) hizmetlerinin uygulanması ve sürekli gözden geçirmeler yapılarak iyileştirme faaliyetlerinin yürütülmesi önemli görülmektedir.
Her türlü iyileştirme faaliyetinin planlama ve uygulama aşamalarına çalışanların dâhil
edilmesi İSG hizmetlerinin uygulama sürecinin başarılı olmasına katkıda bulunacaktır.
Bu çerçevede çalışmada bir devlet üniversitesinde sunulan İSG hizmetlerinin uygulanma
durumunun değerlendirilmesine yönelik çalışanların görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini gönüllü 191 sürekli işçi oluşturmaktadır. Araştırmada
veri toplama aracı olarak “İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri değerlendirme” anketi kullanılmıştır. Anket formunda alan yazın ve İSG mevzuatı dikkate alınarak “Yönetimsel
Tedbirler ve İş Birliği, Çalışma Ortamı Gözetimi, Çalışan Eğitimleri, Farkındalık” olmak
üzere 4 ayrı başlık oluşturulmuştur. Hazırlanan anket demografik bilgi formunda bulunan
maddeler hariç 5’li Likert ve 33 maddeden oluşmaktadır. Verilerin analizi betimsel ve
kestirimsel analiz yöntemleri ile “IBM SPSS 25” yazılımı kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada katılımcıların İSG eğitimi alma, iş kazası geçirme, işe giriş muayenesi yaptırma
ve işin tehlike derecesini bilme durumları incelendiğinde %96,9’unun İSG eğitimi aldığı,
ayrıca %92,1’inin ise iş kazası geçirmediği görülmüştür. Ayrıca analiz sonucunda sürekli
işçilerin büyük bir çoğunluğu işyerlerinde İSG hizmetlerinin uygulanmasına dair olumlu
görüş bildirmişlerdir. Bu olumlu görüşlerin sonucunda, iş yerlerinde çalışanların İSG
hizmetlerinin yürütülmesi sürecine dâhil edilmesi, çalışanlarda güvenlik kültürünün gelişmesine katkı sağlayacağı ve işyerine olan güveni artıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İSG hizmetleri, Çalışma ortamı gözetimi, Yönetimsel tedbirler, Sürekli işçi.

Kaynakça

• Alli, B. O. (2008). Fundamental principles of occupational health and safety (Second edition). Geneva: International Labour Organization.
• Alpagut, G. (2014). 6331 Sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununun genel esasları. Journal of Istanbul University Law Faculty, 72(2), 31-45.
• Bayram, M. (2019). İş sağlığı ve güvenliği koordinasyon hizmetlerinin önleyici İSG faa- liyetleri üzerinde etkisi: Sakarya üniversitesi örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(2), 595-612.
• Choudhry, R. M., Fang, D. ve Mohamed, S. (2007). The nature of safety culture: A survey of the state-of-the-art. Safety Science, 45, 993–1012.
• Cooper, D. (1998). Improving safety culture: A practical guide. Chichester: Wiley.
• Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (2013, 15 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı: 28648). Web: https://www.mevzuat.gov. tr/mevzuat?MevzuatNo=18371&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden 25 Mart 2021 tarihinde alınmıştır.
• Çavuş, Ö. H. (2015). 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu kapsamında ofis işyerlerinde risk değerlendirmesi. Çalışma İlişkileri Dergisi, 6(2), 1-14.
• Dursun, S. (2011). Güvenlik kültürünün güvenlik performansı üzerine etkisine yönelik bir uygulama. (Yayımlanmamış doktora tezi), Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fraenkel,J. R. ve Wallen, N. E. (2006). How to desing and evaluate research in education. New York: McGaw-Hill International Edition.
• Güler, M. (2011). İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin iş kazalarının önlenmesine etkisi: İETT örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gyekye, S.A. ve Salminen, S.(2009). Educationalstatus and organizationalsafety climate: Does educational attainment ınfluence workers’perceptions of workplace safety? Safety Science, 47, 20–28.
• Hair, J. F., Black, W. C., Tatham, R. L. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürülüğü. (2021). Kamu üniversitelerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulama rehberi. Ankara: İSGGM
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2012, 20 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 28339). Web: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6331.pdf adresinden 20 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. (24. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Muniz, B. F., Peon, J. M. M. ve Ordas, C. J. V. (2007). Safety culture: Analysis of The causal relationships between its key dimensions. Journal of Safety Research, 38, 627–641.
• Nurdoğan, A. K. (2018). Uluslararası Çalışma Örgütünün (UÇÖ-ILO) yüzüncü yıl dönü- mü ve Türkiye ilişkileri. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakül- tesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 3(4), 78-95.
• Özkan, T. ve Lajunen, T. (2003). Güvenlik kültürü ve iklimi. Pivolka, 2(10), 3-4. Pallant, J. (2005). SPSS survival manual. A step by step guıde to data analysis using spss for wındows. Australia: Australian Copyright
• Shang, K. C. ve Lu, C. S. (2009). Effects of safety climate on perceptions of safety performance in container terminal operations. Transport Reviews, 29(1), 1–19.
• Süzek, S. (2005). İşçilerin iş sağlığı ve güvenliği konusunda hakları ve yükümlülükleri. Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, (6), 608-622.
• Türk Standartları Enstitüsü. (2008). TS EN ISO 9001: 2008 kalite yönetim sistemleri – şartlar. Ankara: Bakanlıklar.
• Wyganowska, M. ve Tobór-Osadnik, K. (2018). Working environment and observance of occupational health and safety regulations–case study. Earth and Environmental Science IOP Publishing, 174(1), 12-16.