LAFIZ-MANA AÇISINDAN KUR’ÂN

Yıl 2022, Sayı: 89, 401 - 419, 03.03.2022

Zehra Yılmaz İshak Özgel

Öz

Bu çalışmada Kur’ân’ın lafız-mana aidiyeti hakkında gelen görüşler incelenmiştir.
Gerek geleneksel telakkide ve gerekse çağdaş dönemde Kur’ân’ın hem manası hem de
lafızları itibariyle Allah’a ait olduğu Müslümanların kâhir ekseriyeti tarafından kabul
edilmiştir. Bununla beraber bazı Ulûmu’l-Kur’ân eserlerinde bu konuda üç farklı görüş nakledilmiştir.
Bu eserlerde geleneksel kabulden farklı olarak Kur’ân lafızlarını Hz.
Peygamber’e ve Cebrail’e atfeden iki görüş daha zikredilmiştir. Bu görüşleri eserlerinde
nakleden müellifler, bu görüşlerin kim veya kimler tarafından benimsendiğine dair bir
açıklama yapmamışlardır. Bu makalede çeşitli kaynaklar incelenmek suretiyle bu görüşleri
benimseyenlerin kimler olduğu ve bu kanaatlerini hangi argümanlarla savundukları
ortaya konulmuştur. İncelemeler neticesinde Kur’ân lafızlarını Hz. Peygamber’e veyahut
da Cebrail’e atfeden yaklaşımların gelenekte kabul görmediği, Kur’ân’ın lafızlarının da
manaları ile beraber Allah’a ait olduğunun kabul edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Allah, Kur’ân, Lafız, Mana, Hz. Peygamber, Cebrail.

Kaynakça

• Abdürrâzık, Mustafa, ed-Din ve’l-Vahy vel’-İslam, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l- Arabiyye, Kahire, 1364/1945.
• Akdağ, Sara. Bâtınîlik’te Nübüvvet Anlayışı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, 2019.
• Ateş, Avnullah Enes, “Mustafa Öztürk’ün Kur’ân Vahyinin İnzâliyle İlgili İddiasının Değerlendirilmesi”, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bilecik, 2021, s. 79-110.
• Ateş, Süleyman, “Kuran Allah'ın vahyi meleğin sözüdür”, 11 Ağustos 2006, Web: https:// www.gazetevatan.com/yazarlar/suleyman-ates/kuran-allahin-vahyi-melegin-so- zudur-84114 adresinden 04 Aralık 2021’de alınmıştır. _____,“Meleğin vahyi Peygamberimizin kalbine yazılmıştır”, 30 Eylül 2007, Web: htt- ps://www.gazetevatan.com/yazarlar/suleyman-ates/melegin-vahyi-peygamberi- mizin-kalbine-yazilmistir139402 adresinden 04 Aralık 2021’de alınmıştır.
• ed-Derveze, Muhammed İzzet b. Abdilhâdî b. Dervîş, el-Kur’ânu’l-Mecîd, Mektebetü’l- Asriyye, Beyrut, trs.
• ed-Deylemî, Muhammed b.Hasan, “Beyânü Mezhebi’l-Bâtıniyye ve Butlânuhu”, İstanbul, 2009.
• Dündar, Mazhar. İlâhî Hitâbın Karakteristiği, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2019.
• ed-Draz, Muhammed Abdullah, en-Nebeu’l-Azîm, Kuveyt: Dâru’l-Kalem, 1970. Elmalılı, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul, 1971.
• Erdoğan, İsmail, “‘el-Bulga Fi'l-Hikme’ Adlı Eseri Bağlamında Muhyiddin İbn Arabî’nin Vahiy Anlayışı”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Elazığ, 2010, C.15, S.2.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, Fedâihu'l-Bâtıniyye, Thk. Abdurrahmân Bedevi, Dâru’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, Kuveyt, trs.
• İbn Sina, Ebû Ali Huseyn b. Abdillah, Etki Ve Edilginin Kısımları. Çev. Hüseyin Aydın, Enver Uysal, Hidayet Peker, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Bursa, 2000, C.9, S.9.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed el-Arabî et-Tâî el-Hâtimî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, I. Baskı, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut/Lübnan, 1420/1999.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin Muhammed b. Alî b. Muhammed el-Arabî Et-Tâî El-Hâtimî, el- Bulga Fi’l Hikmeh (Hikmette Son Nokta), Trc. Vahdettin İnce, İstanbul: Kitsan Yayınları, trs.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm el-Harrânî, Der’u Teâruzi’l-Akl ve’n-Nakl, Thk. Muhammed Reşâd Salîm, II. Baskı, Riyad, 1991/1411.
• İlhan, Avni, “Bâtıniyye”, DİA, İstanbul 1992.
• İzutsu, Toshihiko, Kur'an'da Allah ve İnsan, Çev. Süleyman Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1975.
• Işık, Aydın, “Felasifenin Vahiy Anlayışına Bir Eleştiri: Gazali Örneği”, TBY Akademi: Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2011, C.1, S.1, s. 111-136.
• Kılıç, Recep, “Vahiy: Mahiyeti, İmkânı ve Doğrulanması Üzerine”, Milel ve Nihal, Ankara, 2011, C.8, S.1, s. 21-47.
• Kutluer, İlhan, “İttisal” DİA, İstanbul, 2001.
• el-Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd (ö. 333/944), Te’vilâtu Ehli’s-Sünne, Thk. Mecdi Baslum, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2005.
• Öztürk, Mustafa, “Kur’an Kıraatlarının Tarihi Serancamına Genel Bir Bakış”, ÇÜİFD, Adana, 2003. _____, Kur’ân, Vahiy, Nüzul, , III. Baskı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018. _____, “Kur’an vahyinin inzal keyfiyetine dair görüş tercihim”, 14 Aralık 2018, Web: https://www.karar.com/yazarlar/mustafa-ozturk/kuran-vahyinin-inzal-keyfiyeti- ne-dair-gorus-tercihim-8675 adresinden 02 Aralık 2021 tarihinde alınmıştır. _____,“Vahiy”, 9 Nisan 2019, Web: https://www.youtube.com/watch?v=6Ix4J0szZpg adresinden 02 Aralık 2021 tarihinde alınmıştır.
• Peker, Hidâyet, “Farabi Ve İbn Sina’da Vahyin Kavramsal Muhtevası”, UÜİFD, C.XVII, S.1, Bursa, 2008, s. 157-175.
• es-Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân B. Ebî Bekr B. Muhammed El- Hudayrî (ö. 911/1505), el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, (I-IV), Thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, el-Hey’etü’l-Mısriyyeti’l-âmme li’l-Kütüb, y.y, 1974/1394.
• Şensoy, Sedat, “Nazmü’l-Kur’ân” DİA, İstanbul, 2006.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “İ‘câzü’l-Kur’ân”, DİA, İstanbul, 2000.
• ez-Zerkeşî Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî el-Mısrî el-Minhâcî (ö. 794/1392), el-Burhân Fî Ulûmi’l-Kur’ân, Thk. Muhammed Ebu'l- Fadl İbrahim, I. Baskı, Dâru İhyâ’il-Kütübi’l-Arabiyye, Beyrut, 1376/1957.
• ez-Zürkânî, Muhammed Abdülazîm, Menâhilu’l-‘İrfân, III. Baskı, Matbaatu Îsâ el-Bâbî el-Halebî, y.y, trs.