TÜRKİYE’DE DOLAYLI VERGİ VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL SINIR TESTİ YAKLAŞIMI

Yıl 2022, Sayı: 89, 345 - 359, 03.03.2022

Tuğba Gülcemal

Öz

Vergi, kamu harcamalarını finanse etmek için devletin gerçek ve tüzel kişilerden karşılıksız olarak
aldığı parasal değerlerdir. Dolaylı ve dolaysız vergi gelirleri bir ülkenin
farklı dönemlerdeki makroekonomik hedeflerini gerçekleştirmesinde kullanılabilecek etkili araçlardan biridir.
Bu hedefler bazen yüksek ekonomik büyüme olabilirken bazen de
temel makroekonomik göstergeleri iyileştirmek olabilir. Bu çalışmada sadece dolaylı vergilerin ekonomik
büyüme üzerindeki etkisi 1990-2020 yılları arası ARDL eşbütünleşme
sınır testi ve Toda-Yamamoto nedensellik analiziyle araştırılarak elde edilen bulgular ortaya konmuştur.
Dolaylı vergi ve ekonomik büyüme arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu
ve dolaylı verginin 1 birim artması durumunda GSYH'nin 0.70 birim arttığı sonucuna
ulaşılmıştır. Nedensellik analizi sonuçlarına göre dolaylı vergi değişkeninden ekonomik
büyümeye doğru bir nedensellik bulunmamakla birlikte ekonomik büyüme, dolaylı verginin nedenidir.
Çalışmada elde edilen bulgular, vergilendirme kararlarında politika yapıcılara dolaylı verginin
ekonomik büyüme üzerindeki etkisi konusunda bilgi sunmaktadır.
Farklı türlerde alınan vergileri bir arada ele alarak farklı ülkelerin ekonomik büyümeleri
üzerindeki etkisini inceleyen çalışmalar olmasına rağmen, dolaylı verginin ekonomik büyümeye etkisini Türkiye için araştıran çalışma sayısı azdır.

Anahtar Kelimeler

Dolaylı vergi, Vergi geliri, Ekonomik büyüme, (ARDL), Toda- yamamoto nedensellik analizi.

Kaynakça

• Açıkgöz,Ş.(2008).Türkiye’de vergi gelirleri,vergi yapısı ve iktisadi büyüme ilişkisi:1968- 2006. Ekonomik Yaklaşım, 19(68), 91-113.
• Armağan, R. (2007). Türkiye’de gelir ve kurumlar vergisi oranlarında indirimin vergi gelirleri üzerindeki etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(3), 227-252.
• Barro, R. (1990). Governmentspending in a simple model of endogenous growth. Journal of Political Economy, 98(1), 103–117.
• Brahmasrene, T. ve Jiranyakul, K. (2009). Capital mobility in Asia: evidence from bounds testing of cointegration between savings andinvestment. Journal of the Asia Pacific Economy, 14, 262–279. doi:10.1080/13547860902975077
• Campodonico, L.B., Bonfatti, R. ve Pisano, L. (2016). Tax policy and the financing of innovation. Journal of Public Economy, 135, 32–46.
• Ciftci, D. D., Gokmenoglu, K. K. ve Yetkiner, H. (2018). The heterogeneous impact of taxation on economic development: New insights from a panel cointegration approach. Economic Systems, 42, 503-513.
• Ekonomik Göstergeler. (2021). Web:https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2021/12/temelekonomikgostergeler.pdf adresinden 07 Kasım 2021 tarihinde alınmıştır.
• Jones, L. ve Manuelli, R. (1990). A convex model equilibrium growth: theory and policy implications. Journal of Political Economy, 98(5), 1008–1038.
• Jones, L., Manuelli, R. ve Rossi, P. (1993). Optimal taxation in models of endogenous growth. Journal of Political Economy, 101, 485–517.
• Lamotte, O., Porcher, T. ve Schalck, C. (2013). Asymmetric gasoline price responses in France. Applied Economics Letters, 20, 457–461.
• Lee, Y. ve Gordon, R.H. (2005). Tax structure and economic growth. Journal of Public Economics, 89(5), 1027-1043
• Li, J. F. ve Lin, Z. X. (2015). The impact of sales tax on economic growth in the United States: An ARDL bounds testing approach. Applied Economics Letters, 22(15), 1262-1266. DOI: 10.1080/13504851.2015.102393.
• Mamatzakis, E.C. (2005). The dynamic responses of growth to tax structure for Greece. Applied Economics Letters, 12(3), 177-180.
• OECD. (2021). Tax on goods and services (indicator). Web: https://www.oecd.org/tax/ revenue-statistics-turkey.pdf adresinden 29 Haziran 2021 tarihinde alınmıştır.
• Peretto, P. F. (2007). Corporate taxes, growth and welfare in a Schumpeterian economy. Journal of Economic Theory, 137, 353–382.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Rebelo, S. (1991). Long-run policy analysis and long-run growth. Journal of Political Economy, 99, 500–521
• Stallmann, J. I. ve Deller, S. (2010). Impacts of local and state tax and expenditure limits on economic growth. Applied Economics Letters, 17, 645–8. doi:10.1080/1350 4850802297954
• Sun, C., Zhana, Y. ve Du, G. (2020). Can value-added tax incentives of new energy industry increase firm's profitability? Evidence from financial data of China's listed companies. Energy Economics, 86, 1-11.
• Toda, H. Y. ve Yamamoto T. (1995). Statistical Inferences in Vector Autoregressions With Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
• Whalley, J. ve Zhao, X. (2013). The relative importance of the Chinese stimulus package and tax stabilization during the 2008 financial crisis. Applied Economics Letters, 20, 682–6. doi:10.1080/13504851.2012.730128