TÜRK SİYASAL KÜLTÜRÜ KAPSAMINDA BİR SİSTEM ARAYIŞI: CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ

Yıl 2021, Sayı: 88, 523 - 540, 26.12.2021

Sinem Şahnagil

Öz

Toplumu oluşturan bireylerin hayat biçimlerini maddi ve manevi olarak etkileyen,
geçmişten günümüze toplumun üyeleri tarafından öğrenilerek paylaşılan kültür, içinde
yaşadığı toplumda gelişmekte, toplumsal çoğunluğun temel olarak benimsediği yaşam
şekillerinden meydana gelmektedir. Her toplumun kendisine özgü bir kültüre sahip olması,
siyasal uygulamaların da yine aynı şekilde o topluma özgü özellikler kazanmasını sağlamaktadır.
Bu uygulamaların başında hükümet sistemi gelmektedir. Bir ülkenin
sahip olduğu hükümet sistemi o ülkenin siyasal dinamiklerine, siyasal yapı ve kurumlarına,
bireylerin siyasal tutum ve eğilimlerine, demokratik olgunluğuna kadar uzanan
geniş yapısal faktörlerle yani bu unsurların tamamını kapsayan siyasal kültürle yakından
ilişkilidir. Çalışmanın amacı, siyasal kültür ile hükümet sistemi arasındaki ilişkinin boyutlarını
ortaya koyarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni Türk siyasal kültürünün
dinamikleri çerçevesinde ele almaktır. Bu kapsamda çalışmada, hükümet sistemi tercihi
yapılırken ilgili ülkenin siyasal kültürünün dikkate alınması gerektiği kabulünden yola
çıkılarak, Türk siyasal kültürünü oluşturan temel unsurlar incelenmiş, Cumhurbaşkanlığı
Hükümet Sistemi’nin söz konusu kültür ile uyumu noktasında avantaj ve dezavantajları
ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Siyasal Kültür, Türk Siyasal Kültürü, Hükümet Sistemi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi.

Kaynakça

• Akıncı, B. (2017). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin olası demokratik ve ekonomik etkileri. Türkiye Çalışmaları, 12(24), 1-16.
• Almond, G. A. ve Verba, S. (1963). The civic culture; political attitudes and democracy in five nations. Princeton (New Jersey): Princeton University Press.
• Amerika Birleşik Devletleri Anayasası (1787). U.S. Senate: Constitution of the United States.
• Aydın, R. (2016). Türk siyasal kültürü açısından hükümet sistemleri (parlamenter sistem ve başkanlık sistemi)’nin değerlendirilmesi. Akademik Hassasiyetler, 3(6), 13- 41.
• Aydın, A. ve Belli, A. (2015). Cumhurbaşkanlığı ve meşruiyet tartışmaları Türkiye seçim sistemindeki değişim cumhurbaşkanlığı seçimi ve medya. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Burke, P. (2006). Kültür tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çalışkan, K. (2016). Siyasal kültür: yeni yaklaşımlara genel bir bakış. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 4(2), 23-46.
• Demir, Ö. ve Acar, M. (2005). Sosyal bilimler sözlüğü. Ankara: Adres Yayınları.
• Demir, F. (2014). Yarı başkanlık hükümet sistemi ve Türkiye. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 8(özel), 831-876.
• Durdu, Z. (2018). Siyasal kültür, modern devlet ve demokrasinin demokratikleştirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 574-582.
• Duverger, M. (1998). Siyaset sosyolojisi. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Erdem, K. (2014). Yarı-başkanlık sistemi:Teori, pratik ve tartışmalar. Ankara: TBMM Araştırma Merkezi Yayınları.
• Erdoğan, M. (1996). Başkanlık sistemini doğru tartışmak. Liberal Düşünce Dergisi, (2), 4-12.
• Erdoğan, M. (2000). Türkiye’nin sistem arayışı. N. İncioğlu (Editör), Devlet reformu: Siyasal rejim tartışmaları. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı. s.83-96’daki makale.
• Erdoğan, M. (2016). Başkanlık sistemi Latin Amerika tecrübesi ve Türkiye. Liberal Perspektif Analiz, (3), 1-37.
• Erzen, Ü. M. ve Yalın, E. B. (2011). Siyasal kültürün temel paradigmaları üzerine: Kültürden, siyasal toplumsallaşma, örgütlenme ve katılma süreçlerine yansıyanlar.
• İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 41, 49-61.
• Fendoğlu, H. T. (2010). Başkanlık sistemi tartışmaları. Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü.
• Fendoğlu, H. T. (2012). Başkanlık sistemi. İÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), 39-60.
• Frey, W. F. (1975). Patterns of elite, politics in Turkey. G. Lenczowski (Ed.), Political Elits in The Middle East. Washington DC: American Enterprises Institute.
• Gözler, K. (2010). Anayasa hukukunun genel esasları ders kitabı. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Gülener, S. ve Miş, N. (2017). Cumhurbaşkanlığı sisteminin anayasal tasarımı. N. Miş ve B. Duran (Editörler), Türkiye’de siyasal sistemin dönüşümü ve cumhurbaşkanlığı sistemi. İstanbul: SETA. s.53-81’daki makale.
• Hekimoğlu, M. M. (2009). Anayasa hukukunda karşılaştırmalı demokratik hükümet sistemleri ve Türkiye. Ankara: Detay Yayınevi.
• Kahraman, M. (2012). Hükümet sistemi tartışmaları bağlamında başkanlık yada yarı- başkanlık sistemlerinin Türkiye’de uygu­lanabilirliği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 431-457.
• Kalaycıoğlu, E. (1995). Türkiye’de siyasal kültür ve demokrasi. E. Özbudun, E. Kalaycıoğlu, ve L. Köker (Editörler), Türkiye’de demokratik siyasal kültür. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları, s.43-69’daki makale.
• Kaya, B. (2017). Türk tipi başkanlık sistemi önerisinden partili cumhurbaşkanlığı sistemine. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 27-50.
• Kılınç, D. (2016). Türkiye’de bitmeyen tartışma: Hükümet sistemi üzerine değerlendirmeler. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 447-510.
• Koçak, K. A. (2015). ABD başkanlık sistemi: “ayrı” ama “birlikte” çalışan organlar. H. Yapıcı Kaya (Editör), Karşılaştırmalı hükümet sistemleri: Başkanlık sistemi (ABD, Arjantin, Azerbaycan, Brezilya Ve Nijerya Örnekleri). Ankara: TBMM Araştırma Merkezi Yayınları. s. 23-74’daki makale.
• Linz, J J. (1990). The perils of presidentialism. Journay of Democracy Published by The Johns Hopkins University Press, 1(1), 51-69.
• Mardin, Ş. (2006). Türkiye’de toplum ve siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Miş, N. ve Duran, B. (2017). Türkiye’de siyasal sistemin dönüşümü ve cumhurbaşkanlığı sistemi. N. Miş ve B. Duran (Editörler). Türkiye’de siyasal sistemin dönüşümü ve cumhurbaşkanlığı sistem. İstanbul: SETA. s.17-50’daki makale.
• Newton, K ve Van, D. J. W. (2014). Karşılaştırmalı siyasetin temelleri. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Ögel, B. (1978). Türk kültür tarihine giriş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öğün, S. S. (2000). Türk politik kültürü. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Örs, H. B. (1993). Türkiye’de askeri müdahaleler için bir açıklama modeli. İktisat Dergisi, 26-45.
• Özbudun, E. (2007). Çağdaş Türk politikası. İstanbul: Egmont Yayıncılık.
• Özbudun, E. (2014). Türk anayasa hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özdemir, G. (2018). Türk siyasi kültürü bağlamında hükümet sistemlerine ilişkin bir değerlendirme. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, (2), 45-86.
• Özer, A. (2010). Anayasa hukuku: Genel ilkeler. Ankara: Turhan Yayınevi.
• Öztekin, A. (2003). Siyaset bilimine giriş. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Parlak, B. (2011). Kamu yönetimi sözlüğü. Bursa: MKM Yayınları.
• Sartori, G. (1994). Comparative constitutional engineering: an inquiry into structures, incentives and outcomes. London: Macmillan Press Ltd
• Şahin, K. (2014). Türkiye'deki hükümet sistemi tartışmalarına siyasi kültür ve demokrasi eksenli bir yaklaşım. Sakarya İktisat Dergisi, 3(3), 29-71.
• Taylor, E.B. (2010). Primitive culture researches into the development of mythology, philosophy, religion, langue, art and custom. Londra: Cambridge Press.
• Teziç, E. (2014). Anayasa hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
• Torun, İ. (2017). Cumhurbaşkanlığı sistemi ve Türk siyasal kültürü, Cumhurbaşkanlığı sistemi ve Türk siyasal kültürü - Yeni Şafak (yenisafak.com) adresinden 15 Temmuz 2021 tarihinde alınmıştır.
• Tosun, G. E. (2001). Devlet-sivil toplum ilişkisi/demokratikleşme perspektifinden. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Turan, O. (1980). Türk cihan hakimiyeti mefkuresi tarihi. İstanbul: Nakışlar Yayınevi
• Turan, İ. (1986). Siyasal sistem ve siyasal davranış. İstanbul: Der Yayınları.
• TÜBA (2011). Türkçe bilim terimleri sözlüğü: sosyal bilimler. Ankara: Tüba Yayınları.
• Ustabulut, B. (2016). Türkiye’nin hükümet sistemi: Parlamenter sistem ve başkanlık sistemi tartışmaları. V. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı. (s.43-58).
• Valenzuela, A. (2004). Latin American presidencies interrupted. Journal of Democracy, 15(4), 5-19.
• Yazıcı, S. (2005). Başkanlık sistemleri: Türkiye için bir değerlendirme. T. Ergül (Ed.), Başkanlık sistemi. An­kara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları. s. 125-142’daki makale.
• Yazıcı, H. (2013). Türkiye parlamenter sistemini hiç uyguladı mı?. Yeni Türkiye Dergisi, (51), 509-541.
• Yıldız A. (2012). Türkiye’nin parlamenter sisteminde hükümet. Ankara: Murat Kitapevi.