OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ÖRGÜTLERİNDE PAYLAŞILAN LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL KİMLİK ALGISI VE ÖĞRETMEN MUTLULUĞU İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 88, 413 - 432, 26.12.2021

Necati Çobanoğlu

Öz

Bu araştırma, okulöncesi eğitim örgütlerinde paylaşılan liderlik ile öğretmenlerin
örgütsel kimlik algıları ve mutlulukları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır.
Araştırmada değişkenler arasındaki ilişkileri inceleyen ilişkisel model kullanılmıştır.
Araştırmanın evreni Malatya’daki kamu okul öncesi eğitim örgütlerinde 2020-2021 öğretim yılında
çalışan öğretmenlerdir. Araştırmanın örneklemi küme (okul) örnekleme
yöntemi ile tesadüfi olarak belirlenmiştir. Veriler, “Paylaşılan Liderlik”, “Algılanan Örgütsel Kimlik”
ve “Mutluluk” ölçekleriyle toplanmıştır. Analizlerde aritmetik ortalama,
ilişki analizi ve yapısal eşitlik modellemesi (YEM) yapılmıştır. Araştırma sonucunda okul öncesi
eğitim örgütlerinde paylaşılan liderlik, öğretmenlerin örgütsel kimlik algıları ve
mutlulukları “kısmen yüksek” düzeyinde çıkmıştır. İlişki analizi sonucunda paylaşılan
liderlik ile öğretmenlerin örgütsel kimlik algıları ve öğretmen mutlulukları arasında orta
düzeyde, anlamlı ve pozitif ilişkinin olduğu görülmüştür. Yapısal eşitlik modeli ile yapılan
regresyon analizi sonucunda okulöncesi eğitim örgütlerinde paylaşılan liderliğin
öğretmenlerin örgütsel kimlik algılarını ve mutluluklarını yordadığı görülmüştür.
Ayrıca modelde öğretmenlerin örgütsel kimlik algılarının da mutluluklarını yordadığı ortaya
çıkmıştır. Araştırma sonucunda okulöncesi eğitim örgütlerinde öğretmenlerin örgütsel
kimlik algılarının ve mutluluklarının artırılması için yöneticilerin öğretmenler ile liderliklerini paylaşmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Yönetimi, Mutluluk, Paylaşılan Liderlik, Okul Öncesi, Örgütsel Kimlik.

Kaynakça

• Akgün, Ö. F. (2019). Dağıtımcı liderlik davranışlarının okul türüne ve müdürlerin belirli özelliklerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi.
• Akın, A. ve Akın Ü. (2015). Psikolojide güncel kavramlar: Pozitif psikoloji. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aksoy, E. ve Bostancı, A. B. (2019). Öğretmenlerin okullardaki paylaşılan liderlik uygulamalarına yönelik algıları ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. Gelecek Vizyonlar Dergisi, 3(4), 49-59. https://doi.org/10.29345/futvis.104
• Altun, S. (2001). Örgüt sağlığı. Ankara: Nobel Yayınları.
• Altuntaş, S., ve Genç, H. (2020). Mutluluğun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık: Öğretmen örnekleminin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(4), 936-948. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018046021
• Arbuckle, J. (2009). Amos 18 user's guide. Chicago: SPSS Incorporated. Arslan, M. (2018). İmam hatip okulu öğretmenlerinin örgütsel kimlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Birey ve Toplum, 8(15), 111-129.
• Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Baloğlu, N. ve Karadağ, E. (2011). Dağıtımcı liderlik: Okullarda yönetiminin yeniden yapılandırması sürecinde dikkate alınması gereken bir liderlik yaklaşımı. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 127-148.
• Beycioğlu, K. ve Aslan, B. (2010). Öğretmen liderliği ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 9(2), 764-775.
• Bostancı, A. B. (2012). Turkish adaptation of the shared leadership perception scale. Journal of Human Sciences, 9(2), 1619-1632.
• Bulut, A. ve Demirhan, G. (2020). Eğitim kurumlarında yönetsel tarz ve örgütsel mutluluk. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 162-176.
• Bush, T. (2013). Distributed leadership: The model of choice in the 21st century. Educational Management Administration & Leadership, 41(5), 543–544.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Cobanoglu, N.(2020a).Investigation ofshared leadership and organizational commitment in primary and secondary schools: Malatya case. International Journal of Educational Methodology, 6(3), 613-629. https://doi.org/10.12973/ijem.6.3.613
• Cobanoglu, N. (2021). The relationship between shared leadership, employee empowerment and innovativeness in primary schools: A structural equation modeling. European Journal of Educational Research, 10(1), 327-339. https:// doi.org/10.12973/eu-jer.10.1.327
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2000). Research methods in education (5th Edition). Routledge Falmer.
• Çakır, Ç. (2019). Dağıtılmış liderlik ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide örgütsel kimliğin rolü. Turkish Studies - Educational Sciences, 14(4), 1189– 1209. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.23482
• Çelebi, M. A. ve Çetin, F. (2020). Örgütsel kimlik-rol içi ve rol dışı performans ilişkisinde içsel güdülenmenin aracılık rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (69), 135-152. https://doi.org/10.51290/dpusbe.848633
• Çetin, S. ve Polat, S. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının analizi. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı (2-4 Mayıs), 163-168. EYED-der.
• Çobanoğlu, F. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel kimlik ve örgütsel etkililik düzeyi (Denizli ili örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Çobanoğlu, N. (2020b). Relation among managers, teachers and schools at state schools in Turkey: Shared leadership, job satisfaction, organizatıonal trust. European Journal of Education Studies, 7(7), 315-342. https://doi.org/10.46827/ejes. v7i7.3173
• Demir, R. ve Murat, M. (2017). Öğretmen adaylarının mutluluk, iyimserlik, yaşam anlamı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 347-378. https://doi.org/10.26466/opus.347656
• Demirci, İ. ve Ekşi H. (2018). Keep calm and be happy: A mixed method study from character strenghts to well-being. Educational Sciences: Theory & Practice, 18(2), 303-354.
• Demirtaş, Ö., Biçkes, M. ve Yılmaz, C. (2018). Örgütsel kimlik ve güven algılamalarının örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisi. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 4(8), 274-285.
• Edelmann, C.M., Boen, F. ve Fransen, K. (2020). The power of empowerment: Predictors and benefits of shared leadership in organizations. Frontiers in Psychology, 11(582894), 1-13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.582894
• Ellemers, N., Spears, R., and Doosje, B. (1997). Sticking together or falling apart: In- group identification as a psychological determinant of group commitment versus individual mobility. Journal of Personality and Social Psychology, 72(3), 617- 626. https://doi.org/10.1037/0022-3514.72.3.617
• Elmore, R. F. (2003). A plea for strong practice. Educational Leadership, 62(3), 6-10.
• Frankel, J. R., Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill International Edition.
• Erdinç, Ç. (2019). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sağlığa ilişkin algıları ile örgütsel kimlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• Gable, S. L. ve Haidt, J. (2005). What (and Why) is positive psychology? Review of General Psychology, 9(2), 103–110. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.2.103
• Gokalp, S. (2021). Opinions of high school principals on their cultural intelligence. International Journal of Educational Methodology, 7(4), 669-682. https://doi. org/10.12973/ijem.7.4.669
• Gokalp, S., Akbasli, S., & Dis, O. (2021). Communication barriers in the context of school-parents cooperation. European Journal of Educational Management, 4(2), 83-96. https://doi.org/10.12973/eujem.4.2.83
• Goleman, D. (2002). The new leaders: Transforming the art of leadership into the science of results. London: Little Brown.
• Gökyer, N. ve Yılmaz, G. (2018). İlkokul yöneticilerinin dağıtılmış liderlik düzeyleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 409-442.
• Gronn, P. (2000). Distributed properties: A new architecture for leadership. Educational Management Administration & Leadership, 28, 317-338.
• Gronn, P. (2002). Distributed leadership. In Leithwood, K. and Hallinger, P. (Eds), Second International Handbook of Educational Leadership and Administration. Kluwer: Dordrecht.
• Harris, A. (2007) Distributed leadership: Conceptual confusion and empirical evidence. International Journal of Leadership in Education, 10(3), 315-325.
• Harris, A. ve Spillane, J. (2008). Distributed leadership through the looking glass. Management in Education, 22, 31-34.
• Hatch, M. J. and Schultz, M. (1997). Relations between organizational culture, identity and image. European Journal of Marketing, 31(5/6), 356-365.
• Karakuş, M. ve Çobanoğlu N. (2013). İlkokullarda entelektüel sermayenin ölçülmesi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 158-181.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Bilim Kitap Kırtasiye Yayınevi.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. The Guilford Press.
• Knippenberg, D. V. (2016). Making sense of who we are: leadership and organizational identity. In Michael G. Pratt, Majken Schultz, Blake E. Ashforth, and Davide Ravasi (Eds), The Oxford Handbook of Organizational Identity. London, Oxford. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199689576.013.21
• Leithwood, K., Mascall, B., Strauss, T., Sacks, R., Memon, N. ve Yashkina, A. (2007). Distributing leadership to make schools smarter: taking ego out of the system. In K. Leithwood, B. Mascall ve T. Strauss (Eds.), Distributed leadership according to the evidence. London: Routledge.
• Lyubomirsky, S., King, L. ve Diener, E. (2005). The benefit of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131, 803-855. https:// doi.org/10.1037/0033-2909.131.6.803
• Michel, J. E. ve Neuman, A. (2010). Web exclusive: Positive psychology as a catalyst for change. USA: Harvard Business Review
• Myers, D. G. ve Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1), 10-19. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1995.tb00298.x
• Nader, M. A. (2019). Shared leadership: A path toward happiness or discontent (Unpublished Thesis). USA: St. Thomas University.
• Sezgin, F. (2014). Okul yöneticisi ve liderlik. İçinde S. Özdemir (Ed.) Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Scott, C R., Corman, S.R., Cheney, G. (1998). Development of strucurational model of identification in the organization. Communication Theory, 8(3), 298-336.
• Sivri, H. ve Beycioğlu, K. (2017). Okullardaki paylaşılan liderliğe ilişkin ampirik araştırmaların incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(1), 135-163. https://doi.org/10.14527/kuey.2017.005
• Solmaz, F. (2008). Belediyelerde yönetime katılım açısından bilgi edinme hakkı uygulaması ve İstanbul büyükşehir belediyesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Spillane, J. P., Halverson, R. ve Diamond, J. B. (2004). Towards a theory of leadership practice: a distributed perspective. Journal of Curriculum Studies, 36(1), 3-34.
• Şarbay, B. ve Bostancı, A. B. (2018). Okullarda paylaşılan liderlik uygulamaları ile öğretmenlerin psikolojik sermayeleri arasındaki ilişki. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 6(2), 1-21.
• Şanlı, Ö. (2014). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel kimlik, örgütsel imaj algılarının örgütsel bağlılıklarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Taşdan, M. (2013). İlköğretim okullarında örgütsel kimlik algısı ölçeğinin geliştirilmesi. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 46(2), 1-24.
• Wood, M. S. (2005). Determinants of shared leadership in management teams. International Journal of Leadership Studies, 1(1), 64-85.
• Yaykıran, Z. (2020). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel kimlik algıları ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Yılmaz, A. İ. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin paylaşılan liderlik davranışları. Yayımlanmamış doktora tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yılmaz, E. ve Şahin, F. (2018, Ekim). Dağıtımcı liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel kimlik algısına etkisi. 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Ve Eğitim Araştırmaları Sempozyumu’nda sunulan bildiri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yılmaz, D. ve Turan, S. (2015). Dağıtılmış liderliğin okullardaki görünümü: Bir yapısal eşitlik modelleme çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(1), 93- 126.