RUS TARİHÇİLERİ GÖZÜNDEN ÇANAKKALE SAVAŞI

Yıl 2018, Sayı: 75, 1 - 14, 29.10.2018

Ahmet Edi Zarıfa Nazırlı

Öz

I. Dünya Savaşı başlamadan önce, İtilaf Devletleri tarafından hazırlanan taslak planlara bakıldığında, savaş taktiğinde en büyük odak noktası Çanakkale Boğazının merkezi
görünmektedir. İtilaf Devletleri Çanakkale tahkimatının zayıf olduğunu öngörerek burayı kolaylıkla aşacaklarını düşünmektedirler. Ancak hesaba katmadıkları bir şey vardı: Türk
Milletinin üstün savaş gücü. Birinci Dünya Savaşında bütün kaynaklarını ve imkânlarını seferber eden Osmanlı Devleti, daha savaşın başından itibaren Rus, Irak ve Sina
cephelerinde başarısızlıklara uğramış ancak Çanakkale cephesinde dünyanın gözlerini kamaştıran emsalsiz zaferler kazandı. Bu başarı tüm İttifak Devletleri arasında büyük
galibiyet olarak kutlanmıştır. Berlin, Viyana ve İstanbul’da bu galibiyet sebebiyle büyük kutlamalar yapılmıştır. Böyle tarihi önem kazanan olaya Rusça kaynaklara bakıldığında
aslında galibiyetin nasıl zor kazanıldığını ve Rus komutanlarını nasıl tedirgin ettiğini çok rahatlıkla anlıyoruz. Kaynaklar incelendiğinde mağlubiyet suçunu genelde İngiltere’nin
üzerine yıkmak isteyen bir Rusya görülmektedir. Kaynaklarda en çok dikkat edilen husus: Rusya’yı hesaba katmamakla yürütülen planın suya düşmesi ile savaşın aslında tüm cephelerde ve tüm taraflarla birlikte yapılmasının nasıl akla uygun olduğunu gözler önüne sermektedir. İngilizlerin bu mağlubiyeti onların daha da ciddi ve her cepheye hakkını vererek savaş planı yapmalarının daha doğru olacağını kanıtlamış olmaktadır. Çalışmada; Rus kaynakları, arşiv belgeleri ve gazeteleri incelenerek nitel bir çalışma çerçevesinde
belge tahlili yapılmıştır. Rusça kaynaklarda Çanakkale Savaşı’nın yansıması araştırılarak zaferin o dönemdeki Çarlık Rusya`sının politiğindeki etkisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale Savaşı, Rusça Kaynaklar, I. Dünya Savaşı, Çarlık Rusya.

Kaynakça

• Aliyev, H.Z.(1965). Türkiye birinci dünya müharibesi dövründe. Bilimler Akademisi ya- yınları.
• Arutunyan A.O. (1971). Kafkazskıy Front. 1914-1917.(Кафказский Фронт) Erevan. Ayastan.
• Çentralnıy Gosudarstvennıy Voenno İstoriçeskiy Arhiv. (Merkezi Devlet Askeri Tairhi Arşivi).ÇGVİA. F.2000.op.1.yer.2247.s.5. (Çeviride. Fond.2000. Gömlek.1. Yer.2247.v.5)
• Çentralnıy Gosudarstvennıy Voenno İstoriçeskiy Arhiv. (Merkezi Devlet Askeri Tairhi Arşivi).ÇGVİA. F.2000.op.1.yer.3848s.10-15. (Çeviride. Fond.2000. Gömlek.1. Yer.3848.v.10-15)
• Kolenkovski A. (1938). Dardanelskaya operaciya.(Дарданелская Операчия) Moskova. Bilimler Akademisi yaynları.
• Utkin A., (2002). Pervaya mirovaya voyna.(Первая Мировая Война) Moskova. Al- goritm.
• Şirokrad A.B., (2009). Rusların gözünden Osmanlı Rus savaşlari: 240 yıl kıran kırana Kırım Balkanlar 93 harbi Sarıkamış, Ankara: Selenge.
• Konstantinopol i Prolivı. (Константинопол и проливы)(1925). Moskova. Bilimler Aka- demisi Yayınları.
• Lorey.G. (1937). Operaciye germano tureckih morskih sil b 1914-1918. (Операчийе Германо Турецких Морских Сил в 1914-1918). Moskova: Bilimler Akademisi Yayınları.
• Novikov.İ. (1965). Operaçiya flota protiv Berega na Çernem more 1914-1917 (Операчия Флота против Берега на Черном море 1914-1917). Moskova: Bilimler Aka- demisi Yayınları.
• Petrosyan, Y. (1990 ). Osmanskaya imperiya mogushestvo i gibel.(Османская Империя Могушества и Гибел) Moskova: Nauka.
• Nejinskiy, L.N., İgnatiyev A.B. Rossiya İ Çernomorskiye Prolivi. (Россия иЧерноморские Проливы)(1999). Moskova: Mejdunarodnıye otnoşeniye.
• Korneleviç Ş.V., (2003). Pervaya mirovaya voyna: Faktı, Dokumentı.(Первая Мировая Война: Факты.Документы) Moskova: Bilimler Akademisi yayınları.
• Zayonçkovskiy. (1918). Pervaya mirovaya voyna.(Первая Мировая Война) Moskova: Bilimler Akademisi yayınları.