ÖRGÜT PSİKOLOJİSİNDE ÖLÇEK SEÇİMİNİN ARAŞTIRMA SONUÇLARINA ETKİSİ VE ÖNEMİ

Yıl 2018, Sayı: 76, 127 - 148, 28.12.2018

H. Tezcan Uysal

Öz

Bu araştırma ile örgütlerde çalışan davranışlarının saptanmasında önemli bir yeri olan ölçekler ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, aynı davranışı betimleyen farklı ölçeklere ikili kombinasyonlar uygulayarak istatistiksel sonuçlar elde etmek ve elde edilen sonuçları karşılaştırarak örgüt psikolojisinde ölçek seçiminin araştırma sonuçları üzerinde
etkisi olup olmadığını belirlemektir. Bu amaca bağlı olarak Zonguldak ilinde özel sektörde çalışan 112 kişiden yüz yüze anket yöntemiyle veri elde edilmiştir. Elde edilen bu veriler SPSS programı ile değerlendirilmiş ve verilere yönelik olarak; Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), güvenirlik analizi, normallik analizi, sınıf içi korelasyon, Paired Sample T testi, pearson korelasyon analizi, otokorelasyon, eş varyanslılık, hataların normalliği, çoklu doğrusal bağlantı testleri ve çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Ölçeklere yönelik karşılaştırma için bağımlı ve bağımsız değişkene ait alanyazında bulunan ikişer ölçek kullanılmış ve dört analiz senaryosu gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen bu analizler sonucunda; kombinasyonlar arasında uyumluluğun olmadığı, her kombinasyonda bağımlı değişkeni açıklama oranının farklılık gösterdiği ve sadece bir kombinasyonda bağımsız
değişkenin boyutlarının tamamının bağımlı değişken üzerindeki etkisinin incelenebildiği saptanmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde, alanyazına kazandırılmış her ölçeğin
istenen davranışı aynı düzeyde ölçmediği, bundan dolayı davranışların betimlenmesinde kullanılacak ölçek seçiminin iyi yapılması gerektiği ve farklı ölçeklerle bütünleşik olarak
davranışların betimlenmesinin daha rasyonel olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çalışan Davranışı, Ölçek Seçimi, Ölçme Düzeyi, Ölçeğin Etkisi, Örgüt Psikolojisi.

Kaynakça

• Adams, A., ve Cox, A. L. (2008). Questionnaires, in-depth interviews and focus groups. In: Cairns P and Cox AL (eds) Research Methods for Human Computer Interac- tion, Cambridge, UK, Cambridge University Press.
• Ajzen, I., ve Fishbein, M. (1977). Attitude-behavior relations: a theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin, 84, 888-918.
• Allen, N. J., ve Meyer, J. P. (1990). The Measurement and antecedents of affective, conti- nuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Bakker, A. B., Albrecht, S. L., ve Leiter, M. P. (2011). Work engagement: further reflec- tions on the state of play. European Journal of Work and Organizational Psyc- hology, 20(1), 74-88.
• Blum, L. M., ve Naylor, J. C. (1986). Industrial psychology: its theoretical and social foundation. New York: Harper and Row. Bogen, K. (1996). The Effect of questionnaire length on response rates - a review of the literature. Proceedings of the Section on Survey Research Methods (American Statistical Association), 1020-1025.
• Bradburn, N. (1977) Respondent burden. Health Survey Research Methods: Research Proceedings from the 2nd Biennial Conference, 49-53.
• Bulmer, M. (2004). Questionnaires - Sage benchmarks in social science research met- hods, London: Sage Publications.
• Dingle, H. (1950). A Theory of measurement. The British Journal for the Philosophy of Science, 1(1), 5-26.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: Sage. George, D., ve Mallery, P. (2003). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference. Boston, MA: Allyn & Bacon
• George, J. M. (1992). Extrinsic and ıntrinsic origins of perceived social loafing in organi- zations. The Academy of Management Journal, 35(1), 191-202.
• Jain, S, Dubey, S., ve Jain, S. (2016) Designing and validation of a questionnaire. Inter- national Dental & Medical Journal of Advanced Research, 2, 1-3.
• Judge, T. A., ve Kammeyer-Mueller, J. D. (2012). Job attitudes. Annual Review of Psyc- hology, 63, 341-367.
• Kothari, C. R. (2004), Research methodology: methods and techniques. New Delhi: New Age International.
• Mehra, S. (2017). Scaling techniques of attitude measurement. International Journal of Advanced Education and Research, 2(2), 41-50.
• Meyer, J. P., Allen, N. J., ve Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and oc- cupations: extension and test of a three component conceptualization. Journal of Applied Psyhology, 78(4), 538-551.
• Michell, J. (1986). Measurement scales and statistics: A Clash of Paradigms. Psychologi- cal Bullettin, 100(3), 398-407.
• Muchinsky, P. M. (1990). Psychology Applied to Work. US: Brooks/Cole Publishing Company.
• Özek, H. (2014). Örgütlerde sosyal kaytarma davranışı ile psikolojik iklim ilişkisi ve ko- nuyla ilgili bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Paiva, S. M., Perazzo, M. F., Ortiz, F. R., Pordeus, I. A., ve Martins-Junior, P. A. (2018). How to select a questionnaire with a good methodological quality?. Brazilian Dental Journal, 29(1), 3-6.
• Pickens, J. (2005). Attitudes and Perceptions. In organizational behavior in health care. Ed. Nancy Borkowski. Sudbury, MA: Jones and Bartlett.
• Robinson, J. P., Saver, P., ve Wrightsman, L. S. (1991), Criteria for scale selection and evaluation. In J. P. Robinson, P. Saver, and L. S. Wrightsman (eds.), Measures of Personality and Social Psychological Attitudes, San Diego: Academic Press.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., ve Müler, H. (2003). Evaluating the fit of stru- ctural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit me- asures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Uysal, H. T. ve Çatı, K. (2016). Yükseköğretim Kurumlarındaki Yöneticilerin Girişimci Üniversite Algılamalarında İş ve Örgüt Psikolojisinin Etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 77-93.
• Ülke, H. E. (2006). Investigating the role of personality and justice perceptions on soci- al loafing. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Wasti, A. (1999). Organizational commitment in a collectivist culture: the case of turkey. Doctoral Dissertation. US: Illinois At Urbana-Champaign.
• Wasti, A. (2000). Meyer ve Allenin üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik analizi. 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 401-410.
• Wasti, A. (2003). Organizational commitment, turnover ıntentions and the ınfluence of cultural values. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76, 303-321.
• Zumbo, B. D., Gelin, M. N., ve Hubley, A. M. (2002). The construction and use of psyc- hological tests and measures. Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS): Psychology Theme. Oxford: Eolss Publishers.