OKUMA ÇEMBERİ YÖNTEMİNİN ÖĞRENCİLERİN ELEŞTİREL OKUMA BECERİLERİNE ETKİSİ

Yıl 2019, Sayı: 78, 191 - 204, 15.07.2019

Esengül Tan Hatun Yasemin Kurtlu

Öz

Araştırmada okuma çemberi yönteminin öğrencilerin eleştirel okuma becerilerine etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada ön-test son-test kontrol gruplu tam deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Erzurum ili Aziziye ilçesinde bulunan Zübeyde Hanım Ortaokulu 8. sınıflarında eğitim gören 21 deney, 20 kontrol
olmak üzere toplam 41 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada kullanılacak romanı belirlemek amacıyla, beş Türkçe öğretmeninden alınan görüşler doğrultusunda 8. sınıf
öğrencilerinin seviyesine uygun on romandan oluşan bir kitap listesi oluşturulmuş ve bu listede yer alan romanlar deney ve kontrol gruplarına tanıtılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının ortak kararı ile araştırmanın “Osmancık” romanı ile yapılmasına karar verilmiştir. Araştırma deney ve kontrol gruplarında haftada 1 ders saati olmak üzere 8
hafta boyunca yürütülmüştür. Araştırma verileri Söylemez (2015) tarafından geliştirilen likert tipi Eleştirel Okuma Ölçeği ile toplanmıştır. Ölçeğin bu araştırmada elde edilen
Alpha güvenirlik kat sayısı 0,89’dur. Verilerin normal dağılıp dağılmadığını belirlemek için Kolmogorov-Smirnov Normallik Testi, Skewness ve Kurtosis değerleri ve histogram
grafikleri incelenmiştir. Elde edilen veriler normal dağıldığından iki ilişkisiz örneklemin ortalama puanların karşılaştırılması için bağımsız örneklemlerde t-testi ve tekrarlı iki
ölçümün karşılaştırılmasında bağımlı örneklemlerde t-testi yapılmış ve verilerin analiz edilmesinde bir istatistik programından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda okuma
çemberi yönteminin öğrencilerin eleştirel okuma becerilerini olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir. Bu sonuçlardan hareketle okuma çemberi yönteminin eleştirel okuma becerisini olumlu yönde etkilediği ve Türkçe derslerinde eleştirel okuma becerisini geliştirmek amacıyla kullanılabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Okuma Çemberi, Eleştirel Okuma, Türkçe Eğitimi, Okuma Eğitimi, Okuma Yöntemi.

Kaynakça

• Akbulut, Y., (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları, (1. Baskı), İstanbul: İdeal Kül- tür Yayıncılık.
• Avcı, S., Baysal, N., Gül, M., Yüksel, A., (2013). Okuma çemberi yönteminin okuduğu- nu anlama becerisine etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(4), 535-550.
• Avcı, S., Yüksel, A. (2011). Okuma çemberi yöntemine göre kitap okumanın öğrencilere bilişsel ve duyuşsal katkıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(11), 1285-1300.
• Avcı, S., Yüksel, A. ve Akıncı, T. (2010). Okuma alışkanlığı kazandırmada etkili bir yön- tem: Okuma çemberi. MÜ Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 5-24.
• Balantekin M. (2016). Okuma çemberi yönteminin okuduğunu anlama becerisine etki- si. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Balantekin, M., Pilav, S. (2017). Okuma çemberi yönteminin okuduğunu anlama beceri- sine etkisi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2) 149-170.
• Blum, H. T., Lipsett, L. R., Yocom, D. J. (2002). Literature circles: A tool for self determination in one middle school inclusive classroom. Remedial and Special Education, 23(2), 99-108.
• Briggs, S. R. (2010). Using literature circles to increase reading comprehension in third grade elementary students. Unpublished master’s thesis, Dominican University of California, San Rafael, California.
• Buğra, T., (2016). Osmancık. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Burda, K. (2000). Living and learning: A four-year journey into literature circles. Primary Voices K-6, 9(1), 17-22.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bi- limsel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Camp, C. S. (2006). The effect of literature circles vs. sustained silent reading (SSR) among eleventh grade English students. Unpublished doktoral dissertation, University of Wyoming.
• Church, S. M., & Swain, M. (2009). From literature circles to blogs: Activities for engaging professional learning communities. Ontario: Pembroke Publishers Limited.
• Daniels, H. (2002). Literature circles: Voice and choice in book clubs and reading groups. Portsmouth: Stenhouse Publishers.
• Day, J. P., & McLellan, J. (2002). Moving forward with literature circles: How to plan, manage, and evaluate literature circles that deepen understanding and foster a love of reading. New York: Scholastic Inc.
• Doğan, B., Yıldırım, K., Çermik, H. ve Ateş, S. (2018). Okuma çemberleri: Niçin ve na- sıl? Örnek bir uygulama. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(3), 747-765.
• Huck, S. W., (2008). Reading statistics using SPSS for Windows. (6th ed.), London: Sage Publications.
• Karatay, H. (2015). Eleştirel düşünme ve okuma alışkanlığı becerilerinin geliştirilmesi için edebiyat halkası: Kitap eleştirisi modeli. Milli Eğitim Dergisi, 45(208), 6- 17. Kaya Tosun, D., (2018). Okuma çemberlerinin okuduğunu anlama, akıcı okuma, okuma motivasyonu ve sosyal beceriler üzerindeki etkisi ve okur tepkilerinin belirlen- mesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Temel Eğitim Anabilim Dalı Sınıf Eğitimi Bilim Dalı, Denizli.
• Kurtlu, Y. (2018). Reading and a method of reading the socratic seminar technique. Se- lected studies on social sciences, (219-246) içinde, (ed. Kırkkılıç, A., Başar, E. E., Söylemez, Y.), (1. Baskı). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Pub- lishing.
• Mizerka, P. M. (1999). The impact of teacher directed literature circles versus student- directed literature circles on reading comprehension at the sixth-grade level. Unpublished doctoral dissertation, University of Illinois, IL.
• Morris, B ve Perlenfein, D., (2002). Literature circles: The way to go and how to get there. Western Avenue: Teacher Created Resources.
• Olsen, A. S. W. (2007). Literature circles and ninth grade students: A student-centered approach to reading. Unpublished master’s thesis, Southwest Minnesota State University, Marshall, MN.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (çok değişkenli analizler)i. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Pitton, D. E. (2005). Lit circles, collaboration and student interest. Academic Exchange Quartely, 9(4), 84-90.
• Rogers, W., & Leochko, D. (2002). Literature circles: Tools and techniques to inspire reading groups. Winnipeg: Portage & Main Press.
• Sarı, T., Kurtuluş, E., Yücel Toy, B. (2017). Okuma çemberi yönteminin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin okuma- anlama becerilerine etkisinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 2(2), 1-14.
• Seyfettin, Ö. (2006). Kaşağı. İstanbul: Timaş Çocuk.
• Söylemez, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik eleştirel temel dil becerileri ölçek- lerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, Erzurum.