DİN EĞİTİMİNİN PSİKOLOJİK TEMELİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2014, Sayı: 58, 537 - 550, 20.03.2014

Bülent Çelikel

Öz

Din eğitiminin temellendirilmesine yönelik çalışmalar genelde iki amaca yöneliktir:
Bu alanın meşruluğunu ya da nasıl olması gerektiğini açıklamak. Özellikle çağdaş
yaklaşımlarla mukayese ederek din eğitimine yön verme gayreti, bu alanın pratiğe dönük
temellerinin üzerinde düşünmenin gerekçelerini kuvvetlendirmektedir. Makalede bu
çabadan kaynaklanan bir tespitten hareketle din eğitiminin psikolojik temeli üzerinde
değerlendirmeler yapılacaktır. Din eğitiminde çağdaş yaklaşımların gerektirdiği paradigmayı
destekleyen bir psikolojik yaklaşım geliştirilerek, davranış kavramı etrafında
psikolojik analizle desteklenmiş bir eğitim anlayışı din eğitimine uyarlanarak genel bir
değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, psikoloji, davranış, iç etkiler.

Kaynakça

• Altaş, N. (2012). Küreselleşme, çokkültürcülük ve din eğitimi. M. Köylü (Ed.). Din eğitiminde çağdaş konular. İstanbul: Dem Yayınları, s. 17-46’daki makale.
• Aydın, M. Ş., (2009). Din eğitimi için yeni paradigma ihtiyacı. IV. din Şûrası tebliğ ve müzakereleri. C. II, Ankara: DİB Yayınları.
• Aydın, M. Ş., (2011). Açık toplumda din eğitimi (yeni paradigma ihtiyacı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Aydın, M. Z. ve Gürler, Ş. A. (2012). Okulda değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık. Ayhan, H., Hökelekli, H., Mehmedoğlu, Y., Öcal, M. ve Ekşi, H. (Editörler) (2004). Din ve ahlâk eğitim öğretimine yeni yaklaşımlar. İstanbul: Dem Yayınları.
• Ayten, A. (2006). Psikoloji ve din. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Bacanlı, H. (?). Eğitim psikolojisi. İstanbul: Alkım Yayıncılık.
• Başaran, İ. E. (1994). Eğitim psikolojisi. Ankara: Yargıcı Matbaası.
• Bolay, S. H. (1999). Eğitim, din ve değer. Unan, F. ve Hacaloğlu, Y. (Haz.). Cumhuriyetin 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi. Ankara: Türk Yurdu Yayınları. (s. 27-41’deki makale.)
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Butler, G. and McManus, F. (1998). Psikolojinin abc’si (Çev. Z. İ. Babayiğit). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. (Eserin orijinali 1998’de yayımlandı).
• Ceylan, Y. (2013). Yapılandırmacı din öğretimi modeli: Grimmitt örneği. DEÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 2(38).
• Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Cevizci, A. (2011). Felsefeye giriş. (2. Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Covey, S. R. (1998). Etkili insanların 7 alışkanlığı. (8. Basım). (Çev. G. Suveren ve O. Deniztekin). İstanbul: Varlık Yayınları. (Eserin orijinali 1989’da yayımlandı).
• Cüceloğlu, D. (1998). İnsan ve davranışı. (8. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Deniz, E. (Ed.) (2007). Eğitim psikolojisi. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Doğan, R. (2006). Nitelikli din eğitim-öğretiminin sosyal ve evrensel barışa katkısı, Dinin Dünya Barışına Katkısı 2005 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri, Ankara: TDV Yayınları.
• Elias, John L. (1990). Psychology and religious education. Florida: Robert E. Krieger Publishing Co.
• Eroğlu, F. (2004). Davranış bilimleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Ertoy, M. (2013). Türkiye’nin modernleşme sürecinde din eğitimi ve yabancılaşma sorunu. Yayınlanmamış Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ev, H. (2010). Din kültürü ve ahlâk bilgisi derslerinde yapılandırmacı öğrenme: imkân ve sınırlılıklar. DEÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, S. 32, İzmir: DEÜ Yayınları.
• Ev, H. (2011). Yapılandırmacılık: din kültürü ve ahlâk bilgisi dersi için tehdit mi yoksa fırsat mı? Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi. R. Kaymakcan, M. Zengin ve Ş. Arslan (editörler). İstanbul: DEM Yayınları.
• Fazlurrahman. (1993). Ana konularıyla Kur’ân. Ankara: Fecr Yayınları.
• Finestone, M. (2004). Behaviour. In I. Eloff and L. Ebersöhn (Ed.), Keys to Educational Psychology. (s. 64-82). Cape Town: UCT Press.
• Foulquie, P. (1994). Pedagoji sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Glassman, W. E. and Hadad, M. (2009). Approaches to psychology. (Fifth Edition). London: The McGraw-Hill Companies.
• Goldstein, E. B. (2013). Bilişsel psikoloji. (Çev. O. Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Güngör, E. (1993). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Hull, John M. (2003). Manevi gelişim: yorumlar ve uygulamalar. (Çev. İ. Kapaklıkaya).
• Değerler Eğitimi Dergisi, 1(2), 109-124. (Orijinal makalenin yayım tarihi, 2002).
• İsen, G. ve Batmaz, V. (2006). Ben ve toplum. İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Kaymakcan, R. (2007). Religious education culture in modern Turkey. In M. De Souza et al. (Ed.), International Handbook of the Religious, Moral and Spiritual Dimensions in Education, (449-460). Secauces: Springer.
• Kaymakcan, R. (2012). Din eğitiminde çoğulculuk ve yapılandırmacılık: Türkiye örneği. M. Köylü (Ed.). Din Eğitiminde Çağdaş Konular, (s. 81-102). İstanbul: Dem Yayınları.
• Kılıç, R. (2004). Lâik toplumda din öğretimini temellendirme problemi. Dini Anlamak Üzerine, (s. 87-96). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kumar, V. B. (2010). Introduction to psychology. Mumbai: Global Media. Okumuşlar, M. (2007). Çok kültürlü toplumlarda “din hakkında öğrenme” ve “dinden öğrenme” modeli. Marife, 7(2), 251-264.
• Okumuşlar, M. (2008). Yapılandırmacı yaklaşım ve din eğitimi. Konya: Yediveren Kitap. Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü, İstanbul: MEB Yayınları.
• Özakpınar, Y. (2011). Psikoloji tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Parladır, S. (1995). Din eğitiminde hedefler. DEÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 79-102. Parladır, S. (1999). Genel öğretim-din öğretimi ilişkisi. Unan, F. ve Hacaloğlu, Y. (Haz.).
• Cumhuriyetin 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi. Ankara: Türk Yurdu Yayınları. (s. 63-70’deki makale.)
• Pieper, A. (1999). Etiğe giriş. (Çev. V. Atayman ve G. Sezer). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Eserin orijinali 1994’de yayımlandı).
• Reboul, O. (1990). Eğitim felsefesi. (Çev. F. Aral vd.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Eserin orijinali 1990’da yayımlandı).
• Schultz, D. P. and Schultz, S. E. (2001). Modern psikoloji tarihi. (Çev. Y. Aslay). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Selçuk, M. (1998). Din eğitimi özgürleştiren bir süreç olabilir mi? İslâmiyât, 1(1), 73- 87.
• Selçuk, M. (1999). Teorik ve pratik açmazlarıyla kültürel miras öğretimini sorgulayan bir deneme. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 39(2).
• Selçuk, M., Tosun, C. (2005). Türkiye’de ve Almanya’da (İslâm) din dersleri. III. Din Şûrası Tebliğ ve Müzakereleri. Ankara: DİB Yayınları.
• Smith E. E., Hoeksema, S. N., Fredrickson, B. L. ve Loftus, G. R. (2012). Atkinson ve hilgard, Psikolojiye giriş. (14. Edisyon). (Çev. Ö. Öncül ve D. Ferhatoğlu). Ankara: Arkadaş Yayınevi. (Eserin orijinali 2003’de yayımlandı).
• Şahin, A. (1998). Kişilik gelişimi ve din eğitimi: din eğitiminin teolojik ve eğitimsel temellerine ilişkin diyalektik/hermenütik kuramsal bir yaklaşım. İslâmiyât, 1(2), 61-73.
• Tosun, C. (2001). Din eğitimi bilimine giriş. Ankara: Pegema Yayıncılık. Türkeri, M. (2011). Etik bilinç. Ankara: Lotus Yayınları.
• Zengin, M. (2011). Din eğitimi ve öğretiminde yapılandırmacı yaklaşım. İstanbul: DEM Yayınları.