İLKÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREVLİ OKUL MÜDÜRLERİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2014, Sayı: 60, 15 - 30, 31.08.2014

Ahmet Ayık Gönül Şayir

Öz

Bu araştırma ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin
öğretimsel liderlik davranışlarının ne düzeyde olduğunu ve öğretmenlerin öğretimsel
liderliğe ilişkin görüşlerinin, cinsiyet, mesleki kıdem ve branş değişkenlerine göre farklılaşıp
farklılaşmadığını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi 2012
- 2013 eğitim öğretim yılında Konya il merkezinde Meram ilçesindeki Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı resmi ilköğretim okullarında görev yapmakta olan 290 öğretmenden oluşmaktadır.
Verilerin toplanmasında Şişman (2002) tarafından geliştirilen Okul Müdürlerinin Öğretim
Liderliği Davranışları Anketi kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde standart sapma, ortalama,
t-testi, Anova ve Kruskal-Wallis H testinden faydalanılmıştır. Araştırma sonuçlarına
göre, okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları anketinin boyutlarından öğretim
süreci ve öğrencilerin değerlendirilmesi en yüksek düzeyde, öğretmenlerin desteklenmesi ve
geliştirilmesi boyutunun ise en düşük düzeyde algılanan boyut olduğunu göstermiştir. Ayrıca,
okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen
algılarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı şekilde farklılaşmadığı; sözel ve güzel sanatlar
branşlarındaki öğretmenlerin algılarının sınıf öğretmenleri ve diğer branşlardaki öğretmenlere
göre daha yüksek olduğu; öğretmenlerin mesleki kıdemleri ile okul müdürlerinin öğretimsel
liderlik davranışlarına yönelik görüşleri arasına anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir.
Araştırmanın sonuçları, okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının geliştirilmesi
bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretimsel Liderlik, Okul müdürleri, İlköğretim Kurumları

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1994). Teknik ve toplumsal yönleriyle okul yöneticiliği. Ankara: Pegem. Yayın No: 10.
• Akgün, N. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği (Yayımlanmamış doktora tezi). İzzet baysal Üniversitesi, Bolu.
• Aksoy, E. ve Işık, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği rolleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 235-249.
• Alig-Mielcarek, J. M. (2003). A model of school success: Instructional leadership, academic press, and student achievement (Unpublished doctoral dissertation). University of Ohio State, Columbus, US.
• Argon, T. ve M. Mercan (2009). İlköğretim okul yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirebilme düzeyleri. 1. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs, Çanakkale, Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Bakioğlu, A. ve İnandı, Y. (2002). Öğretmenin kariyer gelişiminde müdürün görevleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 28, 513-529.
• Balcı, A. (1993). Etkili okul, kuram, uygulama ve araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. Ankara.
• Başaran, E. İ. (1994). Eğitim yönetimi. (4. Basım). Ankara: Gül Yayınevi.
• Cafoğlu, Z. (1995). Okulların güçlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4, 549-557.
• Can, N. (2007). İlköğretim okulu yöneticisinin bir öğretim lideri olarak yeni öğretim programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasındaki yeterliliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3, 228-244.
• Çalık, T., Sezgin, F., Kavgacı, H. ve Kılınç, Ç. A. (2012). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmen öz yeterliği ve kolektif öğretmen yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 2488-2504.
• Çelik, V. (1999) Eğitimsel liderlik. (1. Baskı). Ankara: Pegem.
• Derbedek, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz yeterlikleri üzerindeki etkileri (Bursa ili örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Gökyer, N. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirme düzeyleri ve bu rolleri sınırlayan etkenler. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 113-129.
• Gümüşeli, A. İ. (1996). İstanbul ilindeki ilköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları (Yayımlanmış Araştırma). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Gümüşeli, A.İ. (2001). Çağdaş okul müdürlerinin liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531-548.
• Hearn, R. M. (2010). An evaluation of instructional coaching at selected high schools in North Louisiana and its effect on student achievement, organizational climate, and teacher efficacy (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database (UMI: 3411210).
• Heck, R. H, Larsen, T. J. ve Marcoulides, G. A.(1990). İnstructional leadership and school achievement: validation of a causal model. Educational Administration Quarterly, 94-125.
• İlgar, L. (1996). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. (1. Basım). İstanbul: Beta.
• İnandı, Y. ve Özkan, M. (2006). Resmi ilköğretim okulları ve liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre müdürler ne derece öğretim liderliği davranışları göstermektedir. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 123-149.
• Kazancıoğlu, M. M. (2008). Özel okullarda üst düzey yöneticilerin liderlik tarzları ve okul etkililiği üzerine bir çalışma (İstanbul örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Krug, S. E. (1992). Instructional leadership, school instructional climate, and student learning outcomes. Project Report. Illionis: National Center for School Leadership. http://www.eric.ed.gov (ED 359 668).
• Mcevan, E. (1994). Steps to effective ınstructional leadership, USA: Scholastic Inc. Özdemir, S. ve Sezgin, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan Türkiye
• Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 266-282. Özdemir, S. ve Yalın, H. (2000). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Nobel. Özden, Y. (2010). Eğitimde yeni değerler: eğitimde dönüşüm. Ankara, Pegem. Paksoy, M. (2002). Çalışma ortamında insan ve toplam kalite yönetimi. İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi.
• Şahin, S. (2008). A comparative study on instructional leadership styles of the school principals in Turkey and the United States. International Conference on Educational Sciences. Doğu Akdeniz Üniversitesi, KKTC.
• Şahin, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11, 1909-1928.
• Şentürk, C. ve Sağnak, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki. Türk eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 29-47. Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem.
• Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı: etkili okullar. Ankara: Pegem. Tahaoğlu, F. ve Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58, 274-298.
• Taş, A. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirme düzeyleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Taylor, J. E. (2004). Distributed instructional leadership and teachers’ perceptions of and motivation instructional improvement (Unpublished Doctoral Dissertation). The University of Michigan, Michigan.
• Ünal, A. ve Çelik, M. (2013). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 239-258.
• Wagner, L. (1999). Instructional leadership in high-poverty schools (Unpublished Doctoral Dissertation). University of La Verne, US.
• Yılmaz, E. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri ile etkili okul arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.