DİJİTAL VE SINIF İÇİ EĞİTSEL OYUNLARLA GERÇEKLEŞTİRİLEN FEN EĞİTİMİNİN OKUL ÖNCESİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLİŞSEL GELİŞİM DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Sayı: 86, 497 - 512, 24.05.2021

Selin Yıldız , Raşit Zengin

Öz

Bu araştırmanın amacı eğitsel dijital oyunların ve sınıf içi eğitsel oyunlar ile gerçekleştirilen fen öğretiminin okul öncesi öğrencilerinin bilişsel gelişim düzeylerine etkisini incelemektir. Araştırma yarı deneysel desen çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma Elazığ İlinde yer alan bir ilkokulda gerçekleştirilmiştir. 2 deney ve 1 kontrol grubu ile yürütülen araştırmanın çalışma grubunu toplam 70 (23 deney I grubu, 23 deney II grubu, 24 kontrol grubu) okul öncesi öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmacı; fen içerikli 8 eğitsel dijital oyun, 8 sınıf içi eğitsel oyun olmak üzere toplamda 16 eğitsel oyun tasarlamıştır. Deney I grubunda eğitsel dijital oyunlarla, deney II grubunda sınıf içi eğitsel oyunlarla, kontrol grubuna ise mevcut Okul Öncesi Programı uygulanmıştır. Araştırma 10 haftalık bir süreci kapsamış ve sürecin 2 haftası öntest ve sontest uygulamaları için ayrılmıştır. Araştırma verileri; Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Programı (2013) içerisinde yer alan bilişsel gelişim kazanım ve göstergelerinden oluşan Bilişsel Gelişim Değerlendirme Formu ile toplanmıştır. Araştırma verilerini çözümlemek amacı ile İlişkili Örneklemler için t-Testi, İlişkisiz Örneklemler için Tek Faktörlü ANOVA kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, eğitsel dijital oyunlar ve sınıf içi eğitsel oyunlar ile gerçekleştirilen fen öğretimi okul öncesi öğrencilerinin bilişsel gelişim düzeylerini arttırmada etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen Eğitimi, Okulöncesi Eğitimi, Bilişsel Gelişim, Sınıf İçi Eğitsel Oyunlar, Dijital Eğitsel Oyunlar.

Kaynakça

• Aksan, Z. ve Çelikler, D. (2017). Okul öncesi çocuklara astronomi eğitimi: uzay ve gezegenler. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 347- 359.
• Aksoy, N. C. (2014). Dijital oyun tabanlı matematik öğretiminin ortaokul 6. Sınıf öğrencilerinin başarılarına, başarı güdüsü, öz-yeterlik ve tutum özelliklerine etkisi. Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Alabay, E. ve Özdoğan, İ. M. (2018). Okulöncesi çocuklara dış alanda uygulanan sorgulama tabanlı bilim etkinliklerinin bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 481-496.
• Atasoy, Ş. ve Zoroğlu, M. A. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocuklara yönelik kavram karikatürlerinin geliştirilmesi ve uygulanması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 8(2), 38-70.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E. & Nolen, S. (1999). Psikolojiye giriş. (Çev: Yavuz Alogan) Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Aydın, N. ve Yılmaz, A. (2010). Yapılandırıcı yaklaşımın öğrencilerin üst düzey bilişsel becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 57- 68.
• Ayvacı, H. Ş. (2010). Okulöncesi dönem çocuklarının bilimsel süreç becerilerini kul- lanma yeterliliklerini geliştirmeye yönelik pilot bir çalışma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 1-24.
• Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Bulunuz, M. (2013). Teaching science through play in kindergarten: Does integrated play and science instruction build understanding? European Early Childhood Education Research Journal, 21(2), 226-249.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Büyüktaşkapu, S., Çeliköz, N. ve Akman, B. (2012). Yapılandırmacı Bilim Eğitimi Programı’nın 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerisine etkisi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 275-292.
• Citrowati, E. (2020,July). The effect of playing science on cognitive development of early childhood at melati kindergarten in west pasaman. In International Conference of Early Childhood Education (ICECE 2019) (pp. 80-83). Atlantis Press.
• Creswell, J. W.(2003). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (3 rd ed.) USA: Pearson Education.
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixedmethods research. Los Angeles: Sage.
• Çakı, E. (2008). Beşinci sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde bir yöntem olarak drama tekniği. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Çamlıyer, H. ve Çamlıyer, H. (1997). Eğitim bütünlüğü içinde çocuk hareket eğitimi ve oyun. Manisa: Can Ofset.
• Çepni, S. (2018). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (8. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S.,Taş, E., & Köse, S.(2006).The effects of computer-assisted material on students’ cognitive levels, misconceptions and attitudes towards science. Computers & Education, 46(2), 192-205.
• Diken, İ. H. (2018). Erken çocukluk eğitimi. Ankara: Pegem Atıf İndeksi.
• Durdu, M. (2010). Yoğunlaştırılmış fen eğitimi programının okul öncesi dönem çocuklarının bilişsel alan erişilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Durmuşoğlu, M. C. (2013). Okul öncesi eğitimde bilişsel gelişim ve etkinlikler. Cito Eğitim: Kuram ve Uygulama, (19), 18-30.
• Gander, M. J. & Gardiner, H. W. (2015). Çocuk ve ergen gelişimi. (Çev. Çelen, H. N. ve Dönmez, A.) Ankara: İmge.
• Güçhan Özgül, S. (2017) Sorgulama temelli oyunların çocukların dünya’nın şekli ve gece-gündüz kavramlarını algılamalarına etkisi. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Günşen, G., Fazlıoğlu, Y., ve Bayır, E. (2018). Yapılandırıcı yaklaşıma dayalı bilim öğretiminin 5 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 599-616.
• Kara, Y. ve Aslan, B. (2018). Drama temelli fen etkinliklerinin okul öncesi öğrencilerinin sosyal beceriler üzerine etkisinin incelenmesi: Besinler konusu örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 698-722.
• Koçak, N. Pınarcık, Ö ve Ergin, B. (2015) Okul öncesi dönem çocuklarının bilişsel geli- şim özellikleri ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Konya Örneği). Asya Öğretim Dergisi [Asian Journal of Instruction], 3(1), 21-29.
• Kök, M., Tuğluk, M. ve Bay, E. (2010). Okul öncesi eğitimin öğrencilerin gelişim özellikleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 294-303.
• Kuru, N. (2015). 48-66 aylık çocukların bilimsel süreç becerileri ve matematik kavramları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Mackey, A. P., Hill, S. S., Stone, S. I. & Bunge, S. A. (2011). Differential effects of reasoning and speed training in children. Developmental Science, 14(3), 582- 590.
• Mesleki Eğitim ve Öğretim Sistemini Güçlendirme Projesi (2016). Mesleki eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi projesi ağ sitesi Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Nir-Gal, O. & Klein, P. S. (2004). Computers for cognitive development in early childhood—the teacher’srole in the computer learning environment. Information technology in childhood education annual, (1), 97-119.
• Ocak, M. A. (2013). Eğitsel dijital oyunlar: Kuram, tasarım ve uygulama, Ankara: Pegem.
• Ogelman, G. H., Seçer, Z. A. E. ve Uçar, F. (2012). Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların bilişsel gelişimleri ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 391-402.
• Oktay, A. (2007). Okul öncesi eğitimden ilköğretime geçiş projesi. Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği, okul öncesi eğitimi, öğretmen eğitimi. İstanbul: Neta.
• Osborne, M. D. & Brady, D. J. (2001). Constructing a space for developing a rich understanding of science through play. Journal of Curriculum Studies, 33(5), 511–524.
• Patrick, H., Mantzicopoulos, P., & Samarapungavan, A. (2009). Motivation for learning science in kindergarten: Is there a gender gap and does integrated inquiry and literacy instruction make a difference. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 46(2), 166-191.
• Piaget, J. (1965). The child conception of the world. Totowa: N. J. Littlefield, Adams.
• Ramazan, O. ve Demir, S. (2011). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 36–48 ay- lık çocukların bilişsel gelişim düzeyleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 83-98.
• Ruffin, N. J. (2019). Understanding growth and development patterns of infants. http:// pubs.ext.vt.edu/350/350-055/350-055.html adresinden 23 Eylül 2020’de alınmıştır.
• Suat, K. O. L. (2011). Erken çocuklukta bilişsel gelişim ve dil gelişimi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21).
• Tekerci, H., & Kandir, A. (2017). Effects of the sense-based science education program on scientific process skills of children aged 60-66 months. Eurasian Journal of Educational Research, 68, 239-254.
• Türkoğlu, B. (2016). Oyun temelli bilişsel gelişim programının 60-72 aylık çocukların bilişsel gelişimine etkisi. Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Türkoğlu, B., ve Uslu, M (2016). Oyun temelli bilişsel gelişim programının 60-72 aylık çocukların bilişsel gelişimine etkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (6), 50-68.
• Ülgen, G. ve Fidan, E. (1991). Çocuk gelişim. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Ünal, M., &Aral, N. (2014).An investigation on the effects of experiment based education program on six years olds' problem solving skills. Education & Science/Egitim ve Bilim, 39(176).
• Yafie, E., Nirmala, B., Kurniawaty, L., Bakri, T. S. M., Hani, A. B., & Setyaningsih, D. (2020). Supporting cognitive development through multimedia learning and scientific approach: An experimental study in preschool. Universal Journal of Educational Research, 8(11C), 113-123.
• Yavuzer, H. (2010). Çocuğunuzun ilk 6 yılı. (26. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, B. (2015). Eğitsel oyun ve dönüt-düzeltmenin öğrenme düzeyi ve kalıcılığa etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Zembat, R. (1992). Okul öncesi eğitim kurumlarında yönetim ve yönetici özellikleri. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Zembat, R. (2005). Quality in preschool education. Current topics. İstanbul: Morpa Kültür Publishing.
• Hirsh, K. P. and Golinkoff R. M. (2008). Why play=learning. encyclopedia on early childhood development. http://www.child-ncyclopedia.com/play/ accordingexperts/why-play-learning
• Oktay, A. (2010). Okul öncesi dönemi (3-6 yaş). Ana-baba okulu. (14. Baskı). İstanbul: Remzi.
• Durbin, D. J., Pickett, L. H. & Powell, T. L. (2011). Kindergarten scientists: The pot of gold at the end of the rainbow. science activities: classroom projects and curriculum ideas, Science Activities, 48(4), 129-136.