ÜNİTER DEVLET BİÇİMİNİN KRONİK DEĞİŞİMİ VE TANIMDA ZORLUKLAR: ANAYASA HUKUKU ÇERÇEVESİNDE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Yıl 2021, Sayı: 85, 401 - 416, 31.03.2021

Selçuk Abdullah Evliyaoğlu

Öz

Günümüzde, bir ülkenin yönetim yapısının üniter devlet biçimi olarak tespiti bağlamında, birçok ülkenin anayasasında “devletin tekliği”, “ülkenin bölünmezliği” ya da 1982 Türk Anayasasında yer aldığı üzere “devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü” gibi ilkeler yer almaktadır. Fakat anayasalar her ne kadar devletin tekliği ve bölünmezliği ilkesini onaylasa da; çeşitli olguların devlet yönetiminde varlığından dolayı devlet yapısındaki sürekli bir değişimden ve aynı zamanda devlet biçimlerinin “üniter” olarak tanımlanmasının sanıldığı kadar kolay olmadığından bahsetmek mümkündür. Bu noktadaki temel sorun, ülkelerin anayasalarının kabul ettiği ilkeler ile yönetim teşkilatlanması bağlamında çelişkili bazı durumların söz konusu olmasıdır. Özetle, anayasalar ile teşkilat modeli arasında bir tutarsızlığın varlığına dikkat edilmelidir. Esasen, yapılacak detaylı bir hukuki analiz neticesinde, bazı devletlerin anayasalarının kendi hükümleri arasında da bir çelişkinin varlığı gözlemlenebilir. Hem anayasal düzlemdeki karmaşa hem de üniter devlete örnek çeşitli devlet modellerinin idari teşkilatlanma noktasında incelenmesi neticesinde, “üniter devlet” olarak kısaca adlandırılan ve öğretide kendisine ilişkin çok basit tanımlar verilen bu modelin tanımlanmasının aslında bir hayli zor olduğu anlaşılacaktır. Çeşitli modeller örnek alınarak yapılacak bu karşılaştırmalı anayasa hukuku incelemesinde, ortaya daha farklı sonuçlar da çıkacak ve üniter devlet yapısından başka modellere sapma eğilimine rastlanılacaktır. Çalışmanın neticesinde, bahsedilen bu olgularla birlikte, üniter devlet yapısındaki kronik bir değişimin varlığı daha iyi kavranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Üniter Devlet, Anayasa, Yerinden Yönetim, Egemenlik, Bölgeselleşme.

Kaynakça

• Clergerie, J. L. (1997). L’Union Européenne et Les Régions. Petites affiches, 8, 4-9.
• D’arcy, F. ve Baena Del Alcazar, M. (1986). Décentralisation en France et en Espagne. Paris: Économica.
• Daups, T. (2002). Le compromis constitutionnel entre la langue de la République et les langues régionales ou les limites et les potentialités de l'unicité. Petites affiches, 146, 18-23.
• Eren, A. (2020). Anayasa Hukuku Dersleri. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Eryılmaz, B. (1997). Yerel yönetimlerin yeniden yapılanması. İstanbul: Birleşik Yayıncılık.
• Favoreu, L., Gaïa, P., Ghevontian, R., Mestre, J. L., Pfersmann, O., Roux, A. ve Scoffoni, G. (2009). Droit constitutionnel. Paris: Dalloz.
• Fougerouse, J. (2008). L'État régional: Une nouvelle forme d'État ? J. Fougerouse (Ed.), L'État régional, une nouvelle forme d'État ? Bruxelles: Bruylant, s. 1-47’deki makale.
• Gohin, O. (2002). Le projet de loi constitutionnelle relatif à la décentralisation. Petites affiches, 223, 5-13
• Gohin, O. (2006). Les lois du pays: Contribution au désordre normatif français. RDP, 1, 85-112.
• Gohin, O. (2007). Les formes de l'État français depuis 1958. Politeia, 12, 215-231.
• Gözler, K. (2011). Devletin genel teorisi. (3.Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gözler, K. (2020). Anayasa hukukunun genel teorisi. (2. Baskı). Cilt 1. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Groppi, T. (2000). Le régionalisme italien aujourd'hui: Un État régional à tendance municipale. Revue Française de Droit Constitutionnel (RFDC), 481-492.
• Groppi, T. (2007). L'évolution de la forme d'État en Italie. Politeia, 12, 115-130.
• Heper, Y. (2015). Beka kaygısı: Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Jan, P. (2003). Droit constitutionnel. Petites affiches, 150, s. 13.
• Janicot, L. (2011). Les collectivités territoriales, une définition doctrinale menacée? Revue Française de Droit Administratif (RFDA), 2, 227-240.
• Keleş, R. (2009). Avrupa’ya uyum sağlama sürecinde Türkiye’de yerel yönetimler. N. FALAY (Ed.), Türkiye’de yerel yönetimlerin sorunları ve geleceği. Ankara: Seçkin Yayıncılık, s. 11-26’deki makale.
• Keleş, R. (2012). Yerinden yönetim ve siyaset. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Laffaille, F. (2009). "La souveraineté régionale" entre oxymoron et hendiadys constitutionnels. À propos de l'État "régional-fédéraliste" italien et de la sémantique en droit constitutionnel. RIDC, 61(2), 315-355.
• Marcou, G. (2008). Le bilan en demi-teinte de l'Acte II, Décentraliser plus ou décentraliser mieux? Revue Française de Droit Administratif (RFDA), 2, 295-315.
• Marcou, G. (2010). La réforme territoriale: Ambition et défaut de perspective », Revue Française de Droit Administratif (RFDA), 357-377.
• Mathieu, B. ve Verpeaux, M. (2004). Droit constitutionnel. Paris: PUF.
• Michalon, T. (1982). La République française, une fédération qui s’ignore. RDP, 623- 688.
• Moderne, F. ve Bon, P. (1981). Les autonomies régionales dans la Constitution espagnole. Paris, Economica.
• Nalbant, A. (2012). Üniter devlet: Bölgeselleşmeden küreselleşmeye. (2. Baskı). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Oran, B. (2010). Fransa’da ve Türkiye’de Üniter Devlet Sorunu. C. Çağla ve H. Gülalp (Ed.), Semih Vaner Anisina: Avrupa Birligi, Demokrasi ve Laiklik. İstanbul: Metis Yayinlari, s. 126-147’deki makale.
• Pierré-Caps, S. (2008). État-nation et État régional: Compatibilité ou antinomie? J. Fougerouse (Ed.), L'État régional, une nouvelle forme d’État? Bruxelles: Bruylant, s. 135-144’deki makale.
• Pontier, J. M. (2001). La situation d’ensemble des transferts de compétences. M. Elfort (Ed.), La loi d'orientation pour l'Outre-mer du 13 décembre 2000: Quelles singularités dans la France et l’Europe? colloque de Montpellier, 29-31 mai 2001, Aix-en-Provence: Presses universitaires d'Aix-Marseille, s. 421-442’deki makale.
• Pontier, J. M. (2007). La France, modèle atypique d'État. Politeia, 12, 193-214.
• Reig, S. (1995). La Communauté autonome de Catalogne: Un modèle de région. Perpignan: Presses universitaires de Perpignan.
• Sabuncu, Y. (2005). Anayasaya giriş. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Tekeli, İ. (2010). Türkiye'de bölgesel eşitsizlik ve bölge planlama yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Verpeaux, M. (2009). La clause générale de compétence, consécration ou remise en cause? Revue Lamy des Collectivités Territoriales, 66 -70.
• Verpeaux, M. (2010). L'acte III, scène 1, de la réforme des collectivités territoriales. JCPG Semaine Juridique, 456-459.
• Yayla, Y. (2009). İdare hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.