ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SİGARA KULLANMA ALIŞKANLIKLARI İLE YAŞAM KALİTELERİNİN İNCELENMESİ (SİNOP ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

Yıl 2020, Sayı: 84, 195 - 210, 27.12.2020

Cansel Arslanoğlu Kürşat Acar Erkal Arslanoğlu Kadir Baynaz Fatih Karakaş Gökhan İpekoğlu Ahmet Mor

Öz

Bu çalışmanın amacı; Sinop Üniversitesinin akademik birimlerinde öğrenim gören öğrencilerin sigara kullanma alışkanlıkları ile yaşam kalitelerinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini, üniversitenin farklı Fakülte ve Yüksekokullarında öğrenim gören 1648 kadın, 1275 erkek olmak üzere toplam 2923 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, Kişisel Bilgi Formu ve Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOLBRIEF) kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve bağımsız örneklem t-testi kullanılmıştır. Çalışmaya katılan üniversite öğrencilerinin yaklaşık üçte birinin (%33,4); kadınların %25’inin ve erkeklerin %55,3’ünün sigara kullandığı tespit edilmiştir. En fazla sigara kullanılan birimler Meslek Yüksekokulu (%51,1) ve Gerze Meslek Yüksekokulu (%47), en az sigara kullanılan birimler ise İlahiyat Fakültesi (%15,2), Eğitim Fakültesi (%25) ve Sağlık Yüksekokulu’dur (%25). Sigara kullanan öğrencilerin “ruhsal alan” ve “çevresel-kültürel alan” alt boyut puanları, kullanmayanlara göre daha düşüktür. Araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin sigara kullanma durumlarının yaşam kalitelerini önemli ölçüde farklılaştırdığını dolayısıyla sigara kullanmayanların daha iyi yaşam kalitesine sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Sigara Alışkanlığı, Sigara Kullanımı, Sinop Üniversitesi, Üniversite Öğrencisi, Yaşam Kalitesi.

Kaynakça

• Baran, B., Öztürk, B., Türk, E., Memiş, I., Girişken, E., Kaynak, H., Kalaça, S. (2010, Ekim). Üniversite öğrencilerinin sigara paketleri üzerinde bulunan birleşik (yazılı ve resimli) uyarı mesajlarının etkinliği hakkında görüşleri. 13. Ulusal halk sağlığı kongresi bildiri özetleri kitabı, İzmir.
• Brown Johnson, C. G., Brodsky, J. L. ve Cataldo, J. K. (2014). Lung cancer stigma, anxi- ety, depression, and quality of life. J Psychosoc Oncol, 32,59-73.
• Castillion, P. G., Sendio, A. R., Baneges, J. R., Garcia, E. L., Rodriquez-Artalejo, F. (2005). Differences in quality of life women and men in the older population of Spain. Social Science and Medicine, 60, 1229-1240.
• Dayı, A., Güleç, G., Mutlu, F. (2015). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi öğrencilerinde sigara, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Düşünen Adam. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 28, 309-318
• Doğan, D. G. ve Ulukol, B. (2010). Ergenlerin sigara içmesini etkileyen faktörler ve sigara karşıtı iki eğitim modelinin etkinliği. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(3), 179-185.
• Doğanay, A., Sarı, M. (2006). Öğrencilerin üniversitedeki yaşam kalitesine ilişkin algılarının demokratik yaşam kültürü çerçevesinde değerlendirilmesi (Çukurova Üniversitesi Örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(16),107-128.
• Eser, E., Fidaner, H., Fidaner, C., Eser, S. Y., Eser, E., Göker, E. (1999). Psychometric properties of the WHOQOL1OO and WHOQOL-BREF. Psychiatry Psychology Psychopharmacology Journal, 7, 3–40.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma teknikleri, Ankara: Tek Işık Baskı.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yönetimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kartal, M., Midik, Ö., Büyükakkus, A. (2012). Ondokuz mayıs üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde sigara kullanımı ve yaşam kalitelerine etkisi. Turk Toraks Dergisi, 13, 11-7.
• Koçoğlu, D., Akın, B. (2009). Sosyoekonomik eşitsizliklerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2,145-154.
• Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kurupınar, A. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Oğuz, S., Çamcı, G., ve Kazan, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin sigara kullanım sıklığı ve sigaranın neden olduğu hastalıkları bilme durumu. Van Tıp Dergisi, 25(3), 332-337.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2017, Kasım). Health at a Glance: OECD Indicators, Web: https://doi.org/10.1787/health_ glance-2017-en adresinden 27 Agustos 2020’de alınmıştır.
• Roberts, L., Clifton, R. A. (1992). Measuring the affective quality of life of university students: the validation of an instrument. Social Indicators Research, 2 (27), 113-137.
• Salici, O. (2010) Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin üniversitedeki yaşam kalitesine ilişkin algılarının demokratik yaşam kültürü çerçevesinde değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Selçuk, K. T., Avcı, D., Mercan, Y. (2018). Üniversite öğrencilerinde sigara bağımlılığı, sigarayı bırakmaya yönelik istek ve öz-etkililik. Clinical and Experimental Health Sciences, 8, 36-43.
• Şen, N., Arslan, G. G., Çoban, A., Güngör, N., Kulbakan, S., Solar, M. (2008). Sigara içme durumunun üniversite öğrencilerinin yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi. Toraks Dergisi, 9(2), 68-73.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlık Kurumu (2012). Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye Raporu (Yayın No: 803). Erişim adresi: https://havanikoru. saglik.gov.tr/dosya/dokumanlar/yayinlar/KYTA-2012-TR-25-07-2014.pdf
• Vatan, İ., Ocakoğlu, H., İrgil, E. (2009). Uludağ üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde sigara içme durumunun değerlendirmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(1),43-48.
• World Health Organization (WHO). (2017). WHO report on the global tobacco epidemic 2017: Monitoring tobacco use and prevention policies. Erişim adresi: https:// apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/255874/9789241512824-eng. pdf?sequence=1 adresinden alınmıştır.
• Yengil, E., Çevik, C., Demirkıran, G., Akkoca, A. N., Özler, G. S., Özer, C. (2014). Tıp fakültesi öğrencilerinin sigara içme durumu ve sigara ile ilgili tutumları. Korunalp Tıp Dergisi, 6(3),1-7.
• Zahran, H. S., Zack, M. M., Vernon-Smiley, M. E., Hertz, M. F. (2007). Health-related quality of life and behaviors risky to health among adults aged 18-24 years in secondary or higher education-United States, 2003-2005. Journal of Adolesc Health, 41, 389-397.