TÜRKİYE’DE ENGELLİ BİREYLERİN GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ: LİSANSÜSTÜ TEZLER ÜZERİNDEN BİR META-SENTEZ

Yıl 2020, Sayı: 84, 249 - 262, 27.12.2020

Fatih Karip

Öz

Bu çalışma Türkiye’de engelli bireylere yönelik yürütülen görsel sanatlar eğitimini yürütülen lisansüstü tezler üzerinden meta-sentez yöntemi kullanılarak değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında 2000-2019 yılları arası ilgili konuyu içeren 27’si yüksek lisans, 7’si doktora olmak üzere 34 lisansüstü tez incelenmiştir. Çalışmalara YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanı yardımı ile ulaşılmıştır. Veri tabanında erişime açık olmayan çalışmalara ise kurumumuz Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı aracılığı ile ulaşılmıştır. Araştırmaya dâhil edilen lisansüstü tezler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Bu kapsamda çalışmalar, yayım yılı, yürütüldüğü üniversite, çalışmanın amacı, araştırma yöntemi, veri toplama araçları ve örneklemleri bağlamında incelenmiştir. Verilerden elde edilen tema ve kodlar tablo ve grafiklere dönüştürülerek yorumlanmıştır. Buna göre incelenen yüksek lisans tezlerinin 2008-2011 yılları arası yoğunlaştığı; doktora tezlerinin ise son dönemlere doğru çalışılmaya başlandığı ortaya çıkmıştır. Çalışmaların büyük bir çoğunluğu engelli bireylerin sanatsal gelişimlerini ve görsel sanatlar eğitiminin engelli bireylerin eğitimlerine yönelik katkılarını amaçladıkları görülmüştür. Çalışmalarda büyük oranda nicel bir yaklaşımla ve anket, ölçek ve test gibi nicel veri toplama araçlarıyla yürütüldüğü buna göre örneklemin çeşitlilik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Görsel Sanatlar, Eğitim, Engelli Bireyler, Lisansüstü Tezler, Meta-Sentez.

Kaynakça

• Adar, S., Okur, A. (2015). Zihin engelli 14 yaş grubu öğrencilerinin çizgi konusundaki resim çizme becerilerinin karşılaştırılması. İdil Dil ve Sanat Dergisi, 4(15), 125- 148.
• Baynazoğlu, L. Ve Atasoy, E. (2020). Türkiye’de kavram karikatürleriyle ilgili yapılan araştırmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(2), 390-409.
• Besiri, A. (2009). Yoksulluk ekseninde engellilerin eğitimi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 83, 353-374.
• Bulut, D. ve Gülsoy, Y. (2016). Sanat eğitimi araştırmalarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 75-85.
• Coşkun, İ., Dündar, Ş., Parlak, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013). Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396.
• Çağlayan, H. (2014). Zihinsel engelli bireylerin eğitiminde görsel sanatlar dersinin yeri ve önemi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 91-101.
• Çağlayan, N. (2018). Türkiye’de zihinsel engellilerde sanat eğitimi ile ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(2), 403-418
• Çiltaş A., Güler, G., Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 565-580.
• Dayı, E., Açıkgöz, G., Elçi, A. N. (2020). Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü öğretmen adaylarının özel gereksinimli öğrencilere yönelik metaforik algıları (Gazi Üniversitesi örneği). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 95-122. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.616520
• Erim, G., Caferoğlu, M. (2012). Görsel sanatlar eğitimi dersinin zihinsel engelli çocuklara katkısının özel eğitim öğretmenlerinin görüşleriyle belirlenmesi. Uludağ Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 321-342.
• Gönül, F., Kınık, M. (2017). İşitme engellilerin sanat eğitiminde illüstrasyonun katkısı. Ulakbilge 5(16), 1699-1713.
• Gözüyeşil, E., Dikici, A. (2014). Beyin temelli öğrenmenin akademik başarıya etkisi: Bir meta-sentez çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2). 1-20.
• Gün, E., Konak, A., Duru Gün, E. (2016). Okul öncesi sanat eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi. Akademik sosyal araştırmalar dergisi, 4(37), 267-280.
• Herdem K., ünal, İ. (2018). STEM eğitimi üzerine yapılan çalışmaların analizi: Bir meta- sentez çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 48(48), 145-163.
• Hicyilmaz, Y. (2020). Investigation of game perceptions of elementary school students through the pictures they draw in the context of social powers. Cypriot Journal of Educational Science. 15(2), 369-385.
• Oğuz Namdar, A., Önder, V. (2019). Türkiye’de ilköğretimde görsel sanatlar ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin eğilimleri. Kastamonu Education Journal, 27(2), 767- 784. doi:10.24106/kefdergi.2719
• Özcan, M. (2015). Zihinsel engelli bireylerde görsel sanatlar eğitimi. Aydın Sanat, 1(2), 71-79.
• Özer, B., Yazar, T., Eren, A. (2013). 1992-2012 yılları arasında güzel sanatlar eğitimi alanında Türkiye’de yapılan lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi. Eğitimde kuram ve Uygulama, 9(4), 497-510.
• Polat, S., Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 4(1), 52-64.
• Salderay, B. (2010). Engelli bireylerin yapmış olduğu görsel sanat çalışmalarının engelli birey aileleri ve engelli bireylere çalışan eğitimciler tarafından değerlendirilmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 219-229.
• Şahin, D. (2015). Zihinsel engelli bireylerde görsel sanatlar eğitimi, Sanat Eğitimi Dergisi, 3(2), 25-37. doi: 10.7816/sed-03-02-02
• Ural, B. ve İlhan, A. Ç. (2018). İşitme engelli öğrencilerin öz duyarlıklarının sanat ya- pıtlarına dayalı etkinlikler ile geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 15(1), 293-306.
• Yaşar, Ş. ve Papatğa, E. (2015). İlkokul matematik derslerine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 113- 124.
• YÖK. (2020). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/IstatistikiBilgiler?islem=4 25 Ey- lül 2020’de alınmıştır.lül 2020’de alınmıştır.