RİSKLER VE FIRSATLAR BAĞLAMINDA TARİHTE VE GÜNÜMÜZDE GÖÇ VE GÖÇMENLER

Yıl 2020, Sayı: 84, 337 - 358, 27.12.2020

Hüseyin Karayaka

Öz

İnsanlar geçmişte ve günümüzde çeşitli nedenlerle yaşadığı mekândan ayrılmak durumunda kalmıştır. Tarihte göçün en önemli sebepleri insanın iradesi dışında oluşan doğal felaketler olmasına karşın, sanayi devriminden sonra ise asli belirleyicisi insan olan siyasi, sosyal ve ekonomik olaylar göçün en önemli sebepleri haline gelmiştir. Özellikle gelişen teknolojik imkânlarla ulaşım ve iletişim araçlarındaki gelişmelere paralel olarak insanların daha rahat bir hayat sürme arayışları isteğe bağlı göçlerde büyük bir artışa sebep olmuştur. Göç kavramıyla ifade edilen bu ayrılık, insana ait ne varsa tamamı üzerinde çok yönlü bir etkiyi beraberinde getirmiş, insana ait olan inanç, düşünce, kural ve kurumların değişim ve dönüşüm geçirmesine sebep olmuş ve hukuki siyasî, iktisâdî, ictimâî ve kültürel boyutlarıyla önemli bir konu hâline gelmiştir. Bu sebeple göç, uluslararası düzeyde işbirliği gerektiren, çok boyutlu, her ülkenin siyasî, iktisadî, sosyo-kültürel, inanç, hukuk ve demografik yapısını, kamu düzeni ve güvenliğini derinden etkileyen aktif bir konudur. Türkiye sahip olduğu konumu nedeniyle tarihte ve günümüzde daima önemli göç akınlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Biz bu çalışmamızda dünyadaki ve Türkiye’deki göç hareketliliğini dikkate alarak konuyla ilgili kavramları, göçün sebeplerini ve İslam tarihinde ve günümüzdeki göç ve göçmenlerin durumunu kısaca ifade ettikten sonra göçmenlerin karşılaştıkları sorunların ve bunların çözümlerinin neler olduğunu izah edeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Göç, Göçmen, Vatan/Ülke, Sorun/Risk, Çözüm/Fırsat.

Kaynakça

• Adıgüzel, Yusuf, Göç Sosyolojisi, Ankara: Nobel Yayınları, 2016.
• Algül, Hüseyin, İslam Tarihi, I-IV, İstanbul: Gonca Yayınları, 1991.
• Apak, Adem, Ana Hatlarıyla İslam Tarihi, I-IV, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2009.
• Barut, Ilgın, “Osmanlı Dönemi’nde Gerçekleşen Göçlerin Kurumsallaşma Ve Göç Politikaları Üzerindeki Etkileri”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, C. 18, S. 40/2, (Ekim 2018) s. 161-190.
• Boynukalın, Ertuğrul, “Makasıd’üş- Şeria” DİA, C. 27, 423-427, Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Bozkurt, Fuat ve Seyfi Özgüzel, “Türklerde Yaşam Tarzı Olarak Göç Olgusu ‘Göç Yolda Düzelir” Folklor/Edebiyat, C. 25, S. 100, (Kasım 2019) s. 815-824.
• Buhari, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî, Sahih-i Buhari, I-IX, Daru Tavku’n-Necat, 1422.h
• Cevdet Paşa, Ahmed, Peygamberler ve Halifeler Tarihi, Sad. Metin Muhsin Bozkurt, İstanbul: Merve Yayın Dağıtım,
• Cürcani, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed, Kitabu’t- Tarîfât, Beyrut: Daru’l-Kutu’l-İlmiy- ye, 1983.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî, Sünen-i Ebu Davud, I-IV, Beyrut: Mektebetü’l Asriyye, trs.
• Emgili, Fahriye, “Bosna-Hersek Trajedisinde (1992-1995) Türk Birliği” Güney-Doğu Araştırmaları Dergisi, S. 21, (2012) s. 57-87.
• Ekici, Süleyman ve Gökhan Tuncel, “Göç ve İnsan”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, C. 5, S. 1, (Ocak 2015) s. 9-22.
• Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, Trc. Salih Tuğ, I-II, İstanbul: İrfan Yayıncılık, 1993.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir, Makasıdu’ş-Şerî’ati’l- İslamiyye, Trc. Mehmet Erdoğan ve Vecdi Akyüz, İstanbul: Rağbet Yayınları, 1999.
• İbn Mace, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî, Sünen-i İbn Mace, I-II, yy: Daru İhyaı’l-Kutubu’l Arabiyye, trs.
• Karaman, Hayrettin ve diğer. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, I-V, Ankara: DİB Yayınları, 2003.
• Kaya, Erol, Kentleşme ve Kentlileşme, İstanbul: İşaret Yayınları, 2017.
• Keleş, Ruşen, Kentleşme Politikaları, Ankara: İmge Yayınevi, 1996.
• Koyuncu, Ahmet, “Türkiye’de Göç ve Kentleşme” Kent Sosyolojisi, s, 379-393, Edit. Köksal Alver, İstanbul: Hece Yayınları, 2012.
• Muhammed Fuad Abdulbaki, Mu’cemü’l Müfehres li elfazı’l Kur’an-ı Kerim, Kahire: Daru’l Hadis, 2001.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî, Sahıh-i Müslim, I-V, Beyrut: Daru İhyai’t- Türasi’l Arabi, trs.
• Okiç, M. Tayyib, “İslamiyette ilk nüfus sayımı”, AÜİFD, C. VII, S.1, (1958) s. 11-20.
• Ortaylı, İlber, Türklerin Tarihi, Orta Asya’nın Bozkırlarından Avrupa’nın Kapılarına, İstanbul: Timaş Yayınları, 2015.
• Öner, Necati, İnsan Hürriyeti, Ankara: Selçuk Yayınları, 1982.
• Önkal, Ahmet, “Hicret”, DİA, C.17, 458-462, Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Özdemir, Mehmet, “Endülüs”, DİA, C.11, 211-225, Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Özel, Ahmet, “Hicret”, DİA, C.17, 462-466, Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Özgüdenli, Osman Gazi, “Moğollar”, DİA, C. 30, 225-229, Ankara: TDV Yayınları, 2005.
• Sencer, Yaşar, Türkiye’de Kentleşme, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1979.
• Şaban, Zekiyyüdin Usul-ı Fıkıh/ İslam Hukuk İlminin Esasları, Trc. İbrahim Kafi Dönmez, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
• Şafii, Ebu Abdullah Muhammed bin İdris, el-Ümm, I-VIII, Beyrut: Daru’l-Marife, 1990.
• Tirmizî, Ebû Muhammed b. Îsâ b. Sevre, Sünen-i Tirmizi, I-V, 2. Baskı, Mısır: Şirketü Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el. Bayi, 1975.
• Uluslararası Göç Hukuku, Göç Terimleri Sözlüğü, Trc. Littera Çeviri, Edit. Bülent Çiçekli, Cenevre: Uluslararası Göç Örgütü (IOM), 2009.
• Wensinck, Arent Jean, el-Müfehresli-Elfazi'l-Hadisi'n-Nebevi, I-VIII, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1988.
• Web: https://www.goc.gov.tr/goc-tarihi 14 Ağustos 2020’de alınmıştır.
• _______, https://www.goc.gov.tr/uluslararasi-mevzuat 11.03.2019.
• _______,https://www.trthaber.com/haber/dunya/arakanli-muslumanlar- zulmun-2nci-yi- linda-hala-ulkelerine-donemedi-428457.html. 17.09.2020
• _______,https://www.doguturkistan.org/2020/09/11/sessizlige-gomulen-dunya-karsisin- da-cinin-dogu-turkistana-zulmu.17.09.2020.
• _______,https://www.cnnturk.com/haber/turkiye/asimilasyon-ve-goc-bulgaristan-turkle- rinin-oykusu. 17.09.2020.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, sayı, 6458.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, I-X, İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Zeydan, Abdulkerim, Fıkıh Usulü, Trc. Ruhi Özcan, İstanbul: İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1993.