GÖRÜNÜRDE İLİŞKİSİZ REGRESYON MODELİ İLE ALKOL VE TÜTÜN KULLANIM SÜRESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 84, 511 - 528, 27.12.2020

Ömer Alkan Bilge Kılıçtek

Öz

Alkol ve tütün kullanımı önemli bir sağlık problemi olmasıyla birlikte küresel bir problem haline gelmiştir. Alkol ve tütün kullanımı bireyin kaliteli yaşam hakkını elinden almakta böylelikle hastalıklara ve erken ölüme yol açabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 15 yaş ve üzerindeki bireylerin alkol ve tütün kullanım sürelerini etkileyen faktörleri belirlemektir. Alkol ve tütün kullanım durumu birbiri ile ilişkili iki kavram olduğundan görünürde ilişkisiz regresyon modeli ile tahmin edilmiştir. Araştırmada, TUİK tarafından 2016 yılı “Türkiye Sağlık Araştırması” anketinden elde edilen yatay kesit veriler kullanılmıştır. Tahmin edilen model sonuçlarına göre, cinsiyet, medeni durum, hane geliri, genel sağlık sorunu, meyve yeme sıklığı, tütün dumanına maruz kalma ve istatistiki bölge birimleri değişkenlerinin alkol ve tütün kullanma sürelerinde etkili olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Görünürde İlişkisiz Regresyon, Halk Sağlığı, Alkol Kullanım Süresi, Tütün Kullanım Süresi, Türkiye.

Kaynakça

• Alkan, Ö. ve Abar, H. (2020). Determination of factors influencing tobacco consumption in Turkey using categorical data analyses, Archives of Environmental & Occupational Health, 75(1), 27-35.
• Alkan, Ö. ve Demir, A. (2019a). Tütün kullanımını bırakma başarısını etkileyen faktörlerin lojistik regresyon ile analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(4), 1227-1244.
• Alkan, Ö. ve Demir, A. (2019b). Investigation and detection of risk factors related to the period without tobacco consumption. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(4), 99-115.
• Alkan, Ö., Oktay, O., Ünver, Ş. ve Gerni, E. (2020). Determination of factors affecting the financial literacy of university students in Eastern Anatolia using ordered regression models. Asian Economic and Financial Review, 10(5), 536-546.
• Alkan, Ö. ve Ünver, Ş. (2020). Türkiye’de e-devlet hizmetlerinin kullanımını etkileyen faktörlerin analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(4), 1431-145
• Aksakal, M. (2011). Görünürde ilişkisiz regresyon modelleri ve turizm sektörü üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BergV.D.,J. F.,Hermes,J. S., van denBrink,W.,Blanken, P.,Kist,N. veKok,R.M.(2014). Physical and mental health and social functioning in older alcohol-dependent inpatients: the role of age of onset. European Addiction Research, 20(5), 226- 232.
• Bilir, N. (2009). Türkiye tütün kontrolünde dünyanın neresinde?. Turk Toraks Dergisi/ Turkish Thoracic Journal, 10(1), 31-4.
• Bora İrer,D.,Dağ,F. veAslan,G.(2017). “Sigara kullanımsüresininmesane kanserinin tanı anındaki klinik ve patolojik özellikleriyle olan ilişkisinin değerlendirilmesi. Bulletin of Urooncology, 16, 108-11.
• Carbia, C., Corral, M., García-Moreno, L. M., Cadaveira, F. ve Caamaño-Isorna, F. (2016). Early alcohol use and psychopathological symptoms in university students. Psicothema, 28(3), 247-252.
• Easton, C. J., Weinberger, A. H. ve George, T. P. (2007). Age of onset of smoking among alcohol dependent men attending substance abuse treatment after a domestic violence arrest. Addictive Behaviors, 32(10), 2020-2031.
• Fischer, J. A., Najman, J. M., Plotnikova, M. ve Clavarino, A. M. (2015). Quality of life, age of onset of alcohol use and alcohol use disorders in adolescence and young adulthood: findings from an Australian birth cohort. Drug and Alcohol Review, 34(4), 388-396.
• İsmiç, B. (2015). Gelişmekte olan ülkelerde elektrik tüketimi, ekonomik büyüme ve nüfus ilişkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 259-274.
• Johnson, T. P. ve Mott, J. A. (2001). The Reliability of self-reported age of onset of tobacco, alcohol and illicit drug use. Addiction, 96(8), 1187-1198.
• Kalaydjian, A., Swendsen, J., Chiu, W. T., Dierker, L., Degenhardt, L., Glantz, M., ... ve Kessler, R. (2009). Sociodemographic predictors of transitions across stages of alcohol use, disorders, and remission in the national comorbidity survey replication. Comprehensive Psychiatry, 50(4), 299-306.
• Kaya, S. A. (2019). Alkol kullanım bozukluğu olan ve olmayan bireylerde psikolojik dayanıklılık ve baş etme becerilerinin karşılaştırmalı incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurupath, A. ve Sureka, P. (2018). A Study on tobacco use among school children. Community Mental Health Journal, 54(8), 1253-1258.
• Lacey, R. E., Zilanawala, A., Webb, E., Abell, J. ve Bell, S. (2018). Parental absence in early childhood and onset of smoking and alcohol consumption before adolescence. Archives of Disease in Childhood, 103(7), 691-694.
• Le Strat, Y., Grant, B. F., Ramoz, N. ve Gorwood, P. (2010). A new definition of early age at onset in alcohol dependence. Drug and Alcohol Dependence, 108(1-2), 43-48.
• Lee, J. M., Chen, M. G., Hwang, T. C. ve Yeh, C. Y. (2010). Effect of cigarette taxes on the consumption of cigarettes, alcohol, tea and coffee in Taiwan. Public Health, 124(8), 429-436.
• Palaniappan, H., James, A. G. W. ve Annamalai, A. (2016). Correlation between severity of alcohol dependence with age of onset and family history among urban alcoholics: a cross-sectional study. Journal of Evolution of Medical and Dental Science, 5, 3552-3557.
• Phillips, M. R., Cheng, H. G., Li, X., Zhang, J., Shi, Q., Xu, G., ... ve Pang, S. (2017). Prevalence, correlates, comorbidity, and age of onset of alcohol use disorders in adult males from five provinces in China. Drug and Alcohol Dependence, 173, 170-177.
• Rogers, M. L. ve Jackson, K. M. (2017). Alcohol consumption milestones: comparing first-versus last-reported age of onset. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 26(4), 258-264.
• Riley,W.T., Kaugars, G. E., Grisius,T. M., Page, D. G.,Burns,J.C.ve Svirsky,J.A.(1996). Adult smokeless tobacco use and age of onset. Addictive Behaviors, 21(1), 135- 138.
• Olçay, G. U. (2016). Alkol ve madde bağımlılığı tedavisi gören bireylerde algılanan sosyal destek ve umutsuzluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özcan, B. ve Sever, S. (2017). Sosyo-demografik değişkenler açısından alkol kullanımı ve çeşitli kriterlere göre analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 261-276.
• Staff, J., Maggs, J. L., Ploubidis, G. B. ve Bonell, C. (2018). Risk factors associated with early smoking onset in two large birth cohorts. Addictive Behaviors, 87, 283- 289.
• Strunin, L., Díaz-Martínez, A., Díaz-Martínez, L. R., Heeren, T., Chen, C., Winter, M., ... ve Solís-Torres, C. (2017). Age of onset, current use of alcohol, tobacco or marijuana and current polysubstance use among male and female mexican students. Alcohol and Alcoholism, 52(5), 564-571.
• Süngü, H. (2014). Üniversite öğrencilerinin zararlı madde kullanımına ilişkin tutumları/ the attitudes of university students on substance use. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 167-194.
• Ünal, E. (2015). Üniversite öğrencilerinde alkol kullanımı ile içmeme nedenleri ve ebeveynlerinin alkol kullanımına ilişkin tutum ve davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünver, Ş. ve Alkan, Ö. (2020). Türkiye’de bireylerin maddi yoksunluk durumlarını etkileyen faktörlerin modellenmesi. BMIJ, 8(2), 1334-1370.
• Wium-Andersen, I. K., Wium-Andersen, M. K., Becker, U. ve Thomsen, S. F. (2010). Predictors of age at onset of tobacco and cannabis use in Danish adolescents. The Clinical Respiratory Journal, 4(3), 162-167.
• Zhuo Li, T. A. O., & Yi, L. I. U. (2018). Exploring the association between parental factors and age of onset of alcohol and tobacco’s using. Iranian journal of Public Health, 47(10), 1476.