OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN YARATICILIK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 83, 137 - 163, 30.09.2020

Çetin Çoban Hatice Zeynep İnan

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin kendi algılarına göre yaratıcılık düzeylerini tespit etmek ve yaratıcılık düzeylerinin, kişisel özelliklerine ve sundukları eğitim tarzına göre farklılık gösterip göstermediğini incelemektir. Bu araştırmanın örneklemini Uşak il merkezindeki devlet okullarında çalışan 85 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Bu çalışma, tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Bu araştırmada, Raudsepp (1979) tarafından geliştirilen ve Sungur (1997) tarafından Türkçeye uyarlanan “How creative are you?- Ne kadar yaratıcısınız?” ölçeği kullanılmıştır. Ölçekten elde edilen yaratıcılık puanlarının çeşitli değişkenlere göre farklılaşma düzeyleri incelenmiştir. Bu araştırmada, Uşak merkezde çalışan okul öncesi öğretmenlerinin kendilerini “yaratıcı” olarak algıladıkları, ve öğretmenlerin yaratıcılık düzeylerinin, öncelikli olarak tercih ettikleri etkinlik alanlarına (örn., drama, matematik) göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Yaratıcılık düzeyleri yüksek öğretmenlerin drama etkinliklerini daha fazla tercih ettiği bulunmuştur. Ancak, okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcılık düzeylerinin, kişisel özelliklerine (cinsiyet, yaş, mezun oldukları lise türü, çocukluklarının geçtiği yerleşim birimi, anne-baba öğrenim durumu, anne-baba mesleği, kitap okuma alışkınlıkları ve okul öncesi eğitim alma durumu), tercih ettikleri öğrenme merkezlerine, tercih ettikleri öğretim stratejilerine (yöntem veya teknikleri) ve çocukların gelişimlerini değerlendirme türüne göre farklılaşmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Öğretmeni, Yaratıcılık, Yaratıcılık Ölçeği, Erken Çocukluk Eğitimi, Okul Öncesi.

Kaynakça

• Artut, K. (2002). Sanat eğitimi kuramları ve yöntemleri. Ankara: Anı Yayınları.
• Ata-Akturk, A., & Sevimli-Celik, S. (2020). Creativity in early childhood teacher education: Beliefs and practices. International Journal of Early Years Education. DOI: 10.1080/09669760.2020.1754174
• Baker, F. S. (2013). Shifting sands in the United Arab Emirates: effecting conceptual change for creativity in early childhood teacher education. Teacher Development, 17(1), 72-91. DOI: 10.1080/13664530.2012.753948
• Binkley, M., Erstad, O., Hermna, J., Raizen, S., Ripley, M., Miller Ricci, M., & Rumble, M. (2012). Defining twenty-first century skills. In P. Griffin, E. Cacre, E., & B. McGaw (Eds.), Assessment and Teaching of 21st Century Skills. Dordrecht: Springer.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can-Yasar, M., ve Aral, N. (2010). The effects of early childhood education on creative thinking skills. Journal of Theoretical Educational Science, 3(2), 201–209.
• Cheung, R. H. P. ve Leung, C. H. (2014). Preschool teachers’ perceptions of creative personality important for fostering creativity: Hong Kong perspective. Thinking Skills and Creativity, 12, 78-89.
• Cheung, R. H. P. ve Mok, M. M. C. (2018). Early childhood teachers’ perception of creative personality as a predictor of their support of pedagogy important for fostering creativity: A Chinese perspective. Creativity Research Journal, 30(3), 276-286.
• Chien, C., ve Hui, A. N. N. (2010). Creativity in early childhood education: Teachers’ perceptions in three Chinese societies. Thinking Skills and Creativity, 5(2), 49- 60.
• Csikszentmihalyi, J. (2002). Creativity: Flow and the psychology of discovery and invention. NY: Harper Perennial.
• Çakmak, A. (2005). Anasınıfına devam eden altı yaşındaki köy ve kent çocuklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Çetingöz, D. (2002). Okul öncesi eğitimi öğretmenliği öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişiminin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• de Bono, E. (2002). Altı şapkalı düşünme tekniği. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Demirci, C. (2007). Fen bilgisi öğretiminde yaratıcılığın erişi ve tutuma etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 65- 75.
• Dewey, J. (1910). How we think. Boston: MA: D.C. Heath&Company.
• Dursun, M.A., & Ünüvar, P. (2011). Okulöncesi eğitim döneminde yaratıcılığı engelleyen durumlara ilişkin ebeveyn ve öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 11(21), 110 -133.
• Eckhoff,A. (2011). Creativity in the early childhood classroom: Perspectives of preservice teachers. Journal of Early Childhood TeacherEducation, 32(3), 240-255. DOI: 10.1080/10901027.2011.594486
• Eskidemir-Meral, S. ve Tezel-Şahin, F. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcı düşünme eğilimleri. OPUS, 13(19), 311-331.
• Farella, E. N. (2010). The influence of teacher characteristics, beliefs, and program qua- lity on children’s creativity. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Alabama: University of Alabama.
• Guilford. J. P. (1950). Creavity. American Psychologist, 5, 444-454.
• Gönen, M., Çiçekler, C.Y., Akyüz, E., Arslan, A.S., ve Baydemir, G. (2011). 5 yaşındaki çocukların yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1185-1195.
• Gülel, G. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Pamukkale Üniversitesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hardingam, A. (1997). Takım çalışması. (Çev. A. Bora ve O. Cankoçak). Ankara: İlkkay- nak Yay.
• Harmanlı, Z. (2002). Yaratıcılık ve yaratıcılığın geliştirilmesinde etkili olan başlıca faktörler: Dokuz Eylül Üniversitesi Anaokulu/anasınıfı öğretmen el kitabı. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karlıdağ, İ. ve Gönen, M. (2019). Okul öncesi eğitim ortamının kalitesinin çocukların yaratıcılığına etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(4), 928-960.
• Kenç, M. F. (2001). Anasınıfı ve ilköğretimin birinci sınıflarında görev yapmakta olan öğretmenlerin yaratıcı eğitim ve uygulamaları konusundaki görüşleri (Elazığ İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kim, H. J., Youn, J. J. ve Eom, S. J. (2015). Perception and actual state of creativity. Personality education in future kindergarten teachers. Information, 18(5B), 1945-1950.
• Kim, K., Kang, M., Cho, B., Choi, Y. (2017). Developing measurement in creativity character education for early childhood teachers’ beliefs. Information, 20(11), 7971-7978.
• Köse, E., Çelik-Ercoşkun, N., Balcı, A. (2016). Okul öncesi ve sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 153-170.
• Lee, I. R., Kemple, K. (2014). Preservice teachers’ personality traits and engagement in creative activities as predictors of their support for children’s creativity. Creati- vity Research Journal, 26(1), 82-94.
• Leggett, N. (2017). Early childhood creativity: Challenging educators in their role to intentionally develop creative thinking in children. Early Childhood Education Journal, 45, 845-853.
• MEB. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB yayıncılık.
• MEB. (2016). 2015-2016 Milli Eğitim İstatistikleri. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dos- yalar/2016_03/30044345_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2015_2016.pdf ad- resinden 23 Ağustos 2020 tarihinde alınmıştır.
• MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YY- RETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf adresinden 10 Şubat 2020 tarihinde alınmıştır.
• Oğuzkan, F. (1989). Orta dereceli okullarda öğretim. Ankara: Emel Matbaa.
• Oğuzkan, Ş., Tür, G., Demiral, Ö. (2001). Okul öncesinde yaratıcı çocuk etkinlikleri. İstanbul: Ya-pa Yayınları.
• Osborn, K. (1964). Creative activities for young children. Michigan: Merrill-Palmer Ins- titute.
• Ölçer, S., Aşıkoğlu-Özdemir, D. (2018). Okul öncesi öğretmelerinin yaratıcılık düzeyleri ile 60-72 aylık çocukların fen öğreniminin karşılaştırılması. Journal of Awareness, 3(5), 837-856.
• Ömeroğlu, E. ve Turla, A. (2001). Okul öncesi dönemde yaratıcılık eğitimi ve desteklenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 151, 48-53.
• Önder, A. (2001). Yaşayarak öğrenmek için eğitici drama. Ankara: Epsilon Yayınları.
• Özben, S. ve Argun, Y. (2002). Okul öncesi çocuklarının yaratıcı yetenekleri ile anne baba tutumları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 3(1), 1-14.
• Özden, Y. (1999). Öğrenme ve öğretme. Ankara: PegemA Yayınları.
• Öztepe, B. (2003). Sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersinde uyguladıkları yaratıcı etkinlikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Parry, L. (2019). The case for teacher-led innovation. Childhood Education, 94(2), 4-9. Polat, M., Kontaş, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1702-1721.
• Raudsepp, E. (1979). How creative are you?, Personnel Journel, 58,218-220.
• Raudsepp, E. (1982). How to create new ideas for corporate profit and personal success. NJ: Prentice Hall.
• Raudsepp, E. ve Hough, G. P. (1977). Creative growth games. NY: Jove Pub.
• Rıza, E.T. (2000). Çocuklarda ve yetişkinlerde yaratıcılık nasıl uyarılır?. Yaşadıkça Eğitim, 68, 5.
• Saban, A. (2000). Öğrenme öğretme süreci: Yeni teori ve yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yay.
• Sali, G. (2019). Öğretmenlerin yaratıcılıkları ile empatik becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2369- 2378. doi:10.24106/kefdergi.2987
• San, İ. ve Güleryüz, H. (2004). Yaratıcı eğitim ve çoklu zekâ uygulamaları. Ankara: Artım Yayınları.
• Saraniero, P., Goldberg, M. R., Hall, B. (2014). “Unlocking my creativity”: Teacher lear- ning in arts integration Professional development. Journal for Learning through the Arts, 10(1), 1-22.
• Setiawan, R. (2017). The influence of income, experience, and academic qualifications on the early childhood education teachers’ creativity in Semarang, Indonesia. International Journal of Instruction, 10(4), 39-50.
• Sungur, N. (1997). Yaratıcı düşünce. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Torrance, P. (1962). Guiding creative talent. Prentice Hall, N.J.
• Türk Dil Kurumu. (2020). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. https:// sozluk.gov.tr adresinden 28 Mayıs 2020 tarihinde alınmıştır.
• Uzman, E. (2003). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişiminin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Üstündağ, T. (2000). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Üstündağ, T. (2002). Yaratıcılığa yolculuk. İstanbul: Pegem Yayıncılık.
• Wallas, G. (1926). The art of thought. New York: Harcourt Brace.
• Wu, C. H., Cheng, Y., Ip, H. M. & McBride-Chang, C. (2005). Age differences in creativity: Task structure and knowledge base. Creativity Research Journal, 17(4), 321–326. doi:10.1207/s15326934crj1704_3
• Yenilmez, K. ve Yolcu, B. (2007). Öğretmen davranışlarının yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 95-105.
• Yıldırım, B. (2006). Öğretmenlerin Yaratıcılığa bakış açısı ve anasınıfı çocuklarının yaratıcılık düzeylerinin, öğretmenin yaratıcılık düzeyine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, H., Güven, Y. (2019). Yaratıcılık ve hoşgörü: Okul öncesi öğretmen adayları üzerine bir araştırma. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 258-277.
• Vural, T. C. (2008). Sosyal bilgiler eğitiminde yaratıcı düşünme: yeni ilköğretim programı besinci sınıf sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan etkinliklerin yaratıcılığı geliştirmesi açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zeytun, S. (2010). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin yaratıcılık ve problem çözme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.