ÇOCUKLUĞA YÖNELİK SOSYOLOJİK TEORİLERİN PARADİGMA DÜZEYİNDE SINIFLANDIRILMASI

Yıl 2020, Sayı: 83, 185 - 202, 30.09.2020

Dolunay Şenol Seda Taş

Öz

Genç bir alan olarak çocukluk sosyolojisi her geçen gün gelişmektedir. Ancak alandaki teorik tartışmalar henüz olgunlaşmamıştır. Bu nedenle kavramsal ve teorik karışıklıklar yaşanmaktadır. Bu çalışmada çocuk ve çocukluğa yönelik sosyolojik teorilerin sınıflaması yapılarak bu tartışmalara katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada çocukluk sosyolojindeki teoriler paradigma kavramı ile ilişkilendirilerek ele alınmıştır. Özellikle 1980’den sonra gelişen yeni çocukluk sosyolojisi ile birlikte bu alanda paradigma kavramı önemli hale gelmiştir. Bu yeni anlayışın savunucuları geleneksel çocukluk paradigmasından ayrı bir paradigmanın ortaya çıktığını iddia etmişlerdir. Bu tartışmalara özellikle 2000’lerin başında çocukluk tartışmalarında postmodern bir paradigmanın da geliştiği düşüncesinin eklenmesiyle kuramsal açıdan tartışmalı bir zemin oluşmuştur. Bu teorik tartışmalar Türkçe literatürde de yeterince yer bulmamaktadır. Bu kısıtlı tartışmalara kavramsal ve kuramsal bir karışıklık eşlik etmektedir. Bu çalışmada çocuk sosyolojisinde geliştirilen teoriler sosyolojide yaşanan paradigma değişimleri çerçevesinde değerlendirilmiştir. Paradigmaların sayıltıları ile teorilerin sayıltıları arasındaki ilişkiler incelenerek çocukluk sosyolojisindeki gelişmelerin paradigma değişimi olup olmadığı sorgulanmıştır. Çalışmada pozitivist, yorumcu ve postmodern paradigmalar bağlamında çocukluk sosyolojisindeki teoriler sınıflandırılmaktadır. Sonuç olarak çocuk ve çocukluğun doğasına dair önemli farklılıklar ortaya koyan paradigma değişimlerinin yaşandığı görülmektedir. Bu değişimler anlaşılmadan çocuk ve çocukluk sosyolojisine yaşanan kavramsal ve kuramsal karmaşalar aşılamayacaktır. Bu konuda yeni çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çocukluk, Paradigma, Çocukluk Teorileri, Çocukluk Sosyolojisi

Kaynakça

• Alanen, L. (2014). Theorizing childhood. Childhood. 21. (1), 3-6.
• Birleşmiş Milletler. (1989). Convention on the Rights of the Child. Web:https://www. ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crc.aspx adresinden 7 Haziran 2020’de alınmıştır.
• Buckingham, D. (2000). After the death of childhood. Cambridge: Polity Press.
• Corsaro, W. (1997). The sociology of childhood. USA: Pine Forge Press.
• Dikeçligil, B. (2017). Ontolojiyi hatırlamak. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Elkind, D. (1999). Çocuk ve toplum: Gelişim ve eğitim üzerine denemeler. (Çev. D. Öngen) Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi. (Eserin orijinali 1993’te yayımlandı).
• Elkind, D. (2001). Değişen dünyada çocuk yetiştirme ve eğitim. B. Onur (Editörler). 3. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi: Dünyada ve Türkiye’de Değişen Çocukluk. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, s.15-25’deki makale.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu). (2. Basım). Ankara: Anı Yayıncılık. (Eserin orijinali 2011’de yayımlandı).
• Gürdal, A. (2015). Çocuklar, çocukluk ve sosyoloji. L. Eraslan. (Editörler). Farklı Perspektiflerden Çocukluk ve Sosyolojisi. Ankara: Vize Yayıncılık, s.39-58’deki makale.
• James, A. (2001). Yeni çocukluk sosyolojisinde sorunlar, bakış açıları ve uygulamalar. B. Onur (Editörler), 3. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi: Dünyada ve Türkiye’de Değişen Çocukluk. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, s.27-36’daki makale.
• James, A. (2011). Agency. J. Qvortrup, W. Corsaro and M. Honig, (Ed.), Childhood Studies (34-46). New York: The Palgrave McMillan.
• James, A. (2013). Socializing children. London: Palgrave Macmillan.
• James, A., Jenks, C. ve Prout, A. (1999). Theorizing childhood. Cambridge: Polity Press.
• Kuhn, T. (1995). Bilimsel devrimlerin yapısı. (Çev. N. Kuyaş) İstanbul: Alan Yayıncılık. (Eserin orijinali, 1970’de yayımlandı).
• Leonard, M.(2005).Children, childhood and social capital: Exploring the links. Sociology. 39. (4), 606-607.
• Leonard, M. (2016). The sociology of children, childhood and generation. London: Sage Publications.
• Mayall, B. (1998). Towards a sociology of child health. Sociology of Health & Illness. 20(3), 269-288.
• Mook, B. (2007). The changing nature of childhood: A metabletic study. Collection du Cirp, 1, 137-159.
• Morrow, V. (2011). Understanding children and childhood. Centre for Children and Young People Background Briefing Series, no. 1. (Second edition). Lismore: Centre for Children and Young People, Southern Cross University.
• Nolan, A. ve Raban, B. (2015). Theories into practice: Understanding and rethinking our work with children. Australia: Teaching Solution.
• Özarslan, A. D. (2016). Çocuk ve çocuk sosyolojisi. İstanbul: Resse Kitabevi.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun yok oluşu. (Çev. K. İnal) Ankara: İmge Kitabevi. (Eserin orijinali 1994’de yayımlandı).
• Poyraz, E. ve Özben, Y. (2016). Evlat, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Prout, A. ve James, A. (1990). New paradigm for sociology of childhood? Provenance, Promise and Problems. A. James and A. Prout. (Ed.), Constructing and reconstructing childhood: New directions in the sociological study of childhood (7-33). Oxford: Routledge.
• Punch, S. (2003). Childhoods in the majority world: Miniature adults or tribal children?. Sociology, 37(2), 277-295.
• Qvortrup, J. (2011). Childhood as structural form. J. Qvortrup, W. Corsaro and M. Honig (Ed.), Childhood Studies (19-21). Hampshare: The Palgrave McMillan.
• Qvortrup, J., Corsaro, W. ve Honig, M. (2011), Why social studies of Childhood? An introduction to the handbook. J. Qvortrup, W. Corsaro and M. Honig (Ed.), Childhood Studies (1-18). Hampshare: The Palgrave McMillan.
• Ryan, P. (2008). How new is the new social study of childhood? The myth of a paradigm shift. Journal of Interdisciplinary History, 38(4), 553-576.
• Ryan, K. W. (2012), The new wave of childhood studies: Breaking the grip of bio-social dualism. Childhood, 19(4), 439-452.
• Steinberg, S. (2011), Kinderculture: mediating, simulacrizing and pathologizing the new childhood, S. Steinberg (Ed.), Kinderculture: The Corporate Construction of Childhood (1-55). USA: Westview Press.
• Wyness, M. (2015). Childhood. Cambridge: Polity Press.
• Yörükoğlu, A. (2007). Değişen toplumda aile ve çocuk. İstanbul: Özgür Yayınları.