OKUL ETKİLİLİĞİNİN BİR BELİRLEYİCİSİ OLARAK OKUL YÖNETİCİLERİNİN YÖNETSEL DAVRANIŞLARI

Yıl 2024, Sayı: 98, 124 - 135, 30.06.2024

Gökçe Özdemir

https://doi.org/10.17753/sosekev.1439137

Öz

Bu araştırmanın amacı okul etkililiğinin önemli bir bileşeni olduğu düşünülen yönetsel davranışların okulların etkililiği üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde nicel bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma grubu, Gaziantep il merkezindeki liselerde görev yapan 376 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada, demografik değişkenleri belirlemek için “Kişisel Tanıtım Formu”, araştırma verilerini toplamak için ise “Yönetsel Davranışlar Ölçeği” ve “Etkili Okul Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verilerini analiz etmek için ise betimsel istatistik, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucuna göre öğretmenlerin okul yöneticilerinin yönetsel davranışlarına ve etkili okula yönelik algıları orta düzeydedir. Bir diğer araştırma sonucuna göre ise yönetsel davranışlar bağımsız değişkeni ile etkili okul bağımlı değişkeni arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Ayrıca yönetsel davranışlar algısı etkili okul algısının anlamlı bir yordayıcısıdır. Sonuç olarak, yöneticilerin hem görevlerinin icrasında hem de kurmuş olduğu insani ilişkiler bağlamında sergiledikleri tutumlar olarak nitelendirilen yönetsel davranışların okulların etkililiği üzerindeki etkisinin belirlenmesi bireysel ve örgütsel çıktıların kalitesini arttırarak bu alanda yapılacak olan çalışmalara ve okullara katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yönetsel davranış, Etkili okul, Okul yöneticisi

Kaynakça

• Akan, D., & Kılıç, M. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 23(80), 123-136.
• Atılkan, N. (2019). Okul müdürünün dağıtımcı liderlik davranışları ile okulların etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 603420) [Yüksek lisans tezi, Karabük Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aydoğan, A.G. (2018). Okul yöneticilerinin öğretimsel ve yönetimsel liderlik davranışları: Polatlı Örneği (Tez No. 509919) [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Babaoğlan, E. (2010). Okul yöneticilerinde duygusal zekâ. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 119-136.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul: Okul geliştirme kuram uygulama ve araştırma (7. baskı). Pegem.
• Bamburg J. D., & Andrews R. L. (1990). Instructional leadership, school goals, and student, achievement: Exploring the relationship between means and ends (Publication no. ED 319783). Annual Meeting of the American Educational Research Association, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED319783.pdf
• Levitt, B., & March, J.G. (1995). Cheester I. Barnard and the intelligence of learnig. In Oliver E.Williamson (Eds.), Organization theory: From Cheester Barnard to the present and beyond (pp. 11-37). Oxford University.
• Bass, B.M. (1990). Bass & Stogdill’s Handbook of leadership: Theory, research & managerial applications (3rd edition). The Free.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde insan ilişkileri (3. baskı). Nobel.
• Bellibaş, M. Ş., Polatcan, M., & Akyürek, M. İ. (2022). Principal leadership typologies and their relationship with teacher self-efficacy and commitment: A latent profile mediation analysis. Educational Management Administration & Leadership, 1-22. https://doi.org/10.1177/17411432221139932
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (5. baskı). Pegem.
• Cavanagh, F.R., & Romanoski, J.T. (2006). Development of a model of school principal behaviours: Rasch model and structural equation model analyses of teacher observations ends (Publication no. CAV 06799) . Annual Meeting of the Australian Association for Research in Education. https://www.researchgate.net/publication/228492682.
• Çevrik, M., & Koçak, S. (2022). Karizmatik liderlik ile kolektif öğretmen yeterliğinin okul etkililiği üzerindeki rolü. Gelecek Vizyonlar Dergisi, 6(3), 1-15.
• Çobanoğlu, F., & Badavan, Y. (2017). Başarılı okulların anahtarı: etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 114-134.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem.
• Çubukçu, Z., & Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul olma özelliklerine sahip olma düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 121-136.
• Eraslan, L. (2004). Liderlik olgusunun tarihsel evrimi, temel kavramlar ve yeni liderlik paradigmasının analizi. Milli Eğitim Dergisi, 162(3).
• Ergeneli, A. (1995). Örgütsel etkililik kriteri olarak lider davranışının örgütsel iklim ile ilişkisi: Görev karmaşıklığı bakımından farklılaşan iki örgüte ilişkin bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50(1), 187-199.
• Ertürk, R., & Argon, T. (2018). Okul yöneticilerinin görevlendirilmelerinde insan kaynakları yönetimi ilkelerinden yeterlik ilkesinin değerlendirilmesi. Koçali, M. (Ed.), Eyfor 9 Bildiri Kitabı (ss. 147-176) EYFOR. https://www.eyuder.org
• Kaplan, F. (2008). Anadolu liselerinin etkili okul olma özelliklerini karşılaştırma düzeyleri: Ankara İli örneği (Tez No. 226903) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi
• Karip, E., & Köksal, K. (1996). Etkili Eğitim sistemlerinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2, 245-257.
• Kurun, M. (2019). Okul yöneticilerinin yönetsel davranışları ile sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 562157) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Lezotte, L. (2001). Revolutionary and evolutionary: The effective school’s movement. Effective Schools Products.
• Nyagosia, P. O., Waweru, S. N., & Njuguna, F. W. (2013). Factors influencing academic achievement in public secondary schools in Central Kenya: An effective schools’ perspective. Educational Research International, 2(2), 174-184.
• Özdemir S. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme (5. baskı). Pegem.
• Özdemir, N. (2016). Okul müdürünün yönetsel davranışlarının akademik başarıyla ilişkisi. (Tez No. 435203) [Doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özdemir, G. (2020). The Effect Social Intelligence Levels of School Principals on Their Leadership Behaviours: A Mixed Method Research. International Journal of Eurasian Education and Culture, 8, 270-300.
• Pfeffer, J., & Salancik, G. R. (1978). The external control of organizations: a resource dependence perspective. Harper & Row.
• Polk, J.A. (2006). Traits of effective teachers (ED509938). ERIC No: EJ744411. https://eric.ed.gov/?id=ED509938
• Rahiminejad, P., & Golshani, G. (2018). Examining the relationship between organisational effectiveness and leadership styles. Contemporary Educational Researches Journal, 8(3), 115-122.
• Şişman, M. (2020). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar (5.baskı). Pegem.
• Tekin, H. (2022). Türkiye’de 2001-2021 yılları arasında yönetsel davranışlarla ilgili yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi (Tezsiz yüksek lisans projesi, Pamukkale Üniversitesi).
• Yıldırım, İ., & Ada, Ş. (2018). Algılanan okul etkililiği ölçeği’nin (SE-Index) Türkçeye uyarlanması. Milli Eğitim, 47(219) 19-32.
• Yükçü, S., & Atağan, G. (2009). Etkinlik, etkililik ve verimlilik kavramlarının yarattığı karışıklık. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 1-13.