KENDİNİ GİZLEME İLE SOSYAL MEDYA TUTUMLARI, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE HEYECAN ARAYIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 98, 75 - 90, 30.06.2024

Esra Akpinar , Eyüp Çelik , Mithat Takunyacı

https://doi.org/10.17753/sosekev.1458772

Öz

Bu araştırmada ergenlerde kendini gizleme düzeyi ile sosyal medya tutumları, sosyal görünüş kaygısı ve heyecan arayışı arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmada veri toplama araçları olarak “Kendini Gizleme Ölçeği, Ergenler için Kısa Heyecan Arayışı Ölçeği, Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği ve Sosyal Medya Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Sakarya’nın Adapazarı ilçesinde iki farklı Anadolu Lisesine devam eden, 9., 10., 11. ve 12. Sınıf düzeyinde gönüllü 354 öğrenciden oluşmaktadır. Katılımcıların 220’si (%62,14) kız, 134’ü (%37,85) erkek öğrenciden oluşmakta, 93’ü (%26,27) 9. sınıfa, 123’ü (%34,74) 10. sınıfa, 27’si (%7,6) 11. sınıfa, 111’i (%31,35) 12. sınıfa devam etmektedir. Verilerin analizinde korelasyon analizi, regresyon analizi, t-test yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada ergenlerde kendini gizleme ile heyecan arayışı, sosyal görünüş kaygısı ve sosyal medya tutumları arasında anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Sosyal medya tutumları ve sosyal görünüş kaygısı arasında da anlamlı ilişki görülmüştür. Bu doğrultuda kendini gizleme düzeyi ile sosyal görünüş kaygısı arasında pozitif orta düzeyde; kendini gizleme düzeyi ile heyecan arayışı ve sosyal medya tutumları arasında ise pozitif düşük düzeyde ve istatiksel açıdan anlamlı ilişkilerin bulunduğu görülmüştür. Sosyal görünüş kaygısı, heyecan arayışı, sosyal medya tutumları değişkenlerinin kendini gizleme değişkenini istatiksel açıdan anlamlı düzeyde yordadığı gözlenmektedir. Öte yandan t testi sonucunda, ergenlerde kendini gizleme düzeyinin cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Elde edilen bulgular alan yazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kendini gizleme, Heyecan arayışı, Sosyal görünüş kaygısı, Sosyal medya tutumları

Exploring The Relationship between Self-Concealment and Attitudes Towards Social Media, Social Appearance Anxiety and Sensation Seeking

Öz

This study examines the relationship between the level of self-concealment and attitudes tıwards social media, social appearance anxiety, and sensation seeking among adolescents. The "Self-Concealment Scale, Brief Sensation Seeking Scale for Adolescents, Social Appearance Anxiety Scale, and Attitudes towards social media Scale" were used as data collection tools. The study group consisted of 354 voluntary students from two different Anatolian High Schools during the 2023-2024 academic year, including students from 9th, 10th, 11th, and 12th grades. Among the participants, 220 (62.14%) were female, and 134 (37.85%) were male; 93 (26.27%) were in 9th grade, 123 (34.74%) in 10th grade, 27 (7.6%) in 11th grade, and 111 (31.35%) in 12th grade. Correlation analysis, regression analysis, and t-test methods were used for data analysis. The study found significant relationships between self-concealment, sensation seeking, social appearance anxiety, and attitudes towards social medias among adolescents. A significant relationship was also observed between Attitudes towards social medias and social appearance anxiety. Accordingly, there were positive moderate-level relationships between self-concealment and social appearance anxiety, and positive low-level significant relationships between self-concealment, sensation seeking, and attitudes towards social medias. Social appearance anxiety, sensation seeking, and attitudes towards social medias were observed to significantly predict self-concealment. Furthermore, a t-test result indicated a significant difference in stress sensitivity levels among adolescents based on gender. The findings are discussed in the light of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Self concealment, Sensation seeking, Social appearance anxiety, Attitudes towards social media

Kaynakça

• Ando, R., & Sakamoto, A. (2008). The effect of cyber-friends on loneliness and social anxiety: Differences between high and low self-evaluated physical attractiveness groups. Computers in Human Behavior, 24(3), 993-1009. https://doi.org/10.1016/j.chb.2007.03.003
• Aydın, D. ve Karaca Çiftçi, E. (2016). Mesleki Eğitim Merkezlerine Devam Eden Gençlerin Suça Yönelik Davranış Düzeylerinin İncelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24(2), 97-105. https://doi.org/10.17672/fnhd.25127
• Bayraktar, F. (2013). İnternet ve ergen gelişimi. M. Kalkan & C. Kaygusuz (Ed.), İnternet bağımlılığı sorunlar ve çözümler içinde (ss. 75-94). Anı.
• Bilgili, C., & Şener, G. (2013). Sosyal medya ve ağ toplumu: Kitle iletişiminde yaşanan değişimler. Grafik Tasarım.
• Bok, S. (2011). Secrets: On the ethics of concealment and revelation. Vintage.
• Bostancı, M. (2010). Sosyal medyanın gelişimi ve iletişim fakültesi öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları. (Tez No. 258186) [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bozkur, B., & Gündoğdu, M. (2017). Ergenlerde utangaçlık, kendini gizleme ve sosyal medya tutumları ilişkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 147-159.
• Bulunmaz, B. (2013). Postmodern dünyanın gerçeküstü mekânları: sosyal paylaşım siteleri. Reklam Yaratıcıları Derneği.
• Caner, N., Efe, Y. S., & Başdaş, Ö. (2022). Sosyal medya bağımlılığının ergen hayatına katkısı: Sosyal görünüş kaygısı. Güncel Psikoloji, 41(12), 8424-8433. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03280-y
• Colwell, J., & Payne, J. (2000). Negative correlates of computer game play in adolescents. British Journal of Psychology, 91(3), 295-310. https://doi.org/10.1348/000712600161844
• Çelik, E. (2015). Kendini gizleme ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide heyecan arayışının aracılık ve moderatör rolü. Eğitim ve Bilim, 40(181), 349-361. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4436
• Çelik, E., & Sahranç, Ü. (2015). Social and emotional loneliness and self-concealment as predictors of adolescents'sensation seeking. Education Sciences and Psychology, 36(4), 3-12.
• Çepikkurt, F., & Coşkun, F. (2010). Üniversiteli dansçıların sosyal fizik kaygı ve beden imgesinden hoşnut olma düzeyleri. Pamukkale Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 17-24.
• Çınar, H., & Keskin, N. (2015). Öğrencilerin sosyal görünüş kaygısının öğrenim yeri tercihlerine etkisi. Electronic Journal of Vocational Colleges, 14(4), 457-464.
• Deniz, M. (2010). Ergenlerde sır saklamanın duygusal ve gelişimsel değişkenler açısından incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Doğan, U., & Çolak, T. S. (2016). Self-concealment, social network sites usage, social appearance anxiety, loneliness of high school students: A model testing. Journal of Education and Training Studies, 4(6), 176-183. https://doi.org/10.11114/jets.v4i6.1420
• DSÖ (2022). Adolescent health. https://www.who.int/health-topics/adolescent-health#tab=tab_1. adresinden 3.9.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Ekşi, F., & Ümmet, D. (2013). Bir iletişim problemi olarak internet trafiği ve kişi siber zorbalık: Psikolojik yapının bakış açısıyla değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11 (25), 91-115.
• Finkenauer, C., Engels, R. C. M. E., & Meeus, W. (2002). Keeping secrects from parents: Advantages and disadvantages of secrecy in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 31(2), 123-136. https://doi.org/10.1023/A:1014069926507
• Finkenauer, C., Frijns, T., Engels, R. C. M. E., & Kerkhof, P. (2005). Perceiving concealment in relationships between parents and adolescents: Links with parental behavior. Personal Relationships, 12(3), 387-406. https://doi.org/10.1111/j.1475-6811.2005.00122.x
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2003). How to design and evaluate research in education (5th ed.). McGraw-Hill.
• Friedlander, A., Nazem, S., Fiske, A., Nadorff, M. R., & Smith, M. D. (2012). Self-concealment and suicidal behaviors. Suicide and Life-Threatening Behavior, 42(3), 332-340. https://doi.org/10.1111/j.1943-278X.2012.00094.x
• Frijns, T., Finkenauer, C., & Keijsers, L. (2013). Shared secrets versus secrets kept private are linked to better adolescent adjustment. Journal of Adolescence, 36 (1), 55–64. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2012.09.005
• Gölcü, A., Balcı, Ş., & Gölcü, A. A. (2019). Sosyal medya kullanımı ile kendini gizleme ve yaşam doyumu arasında bir bağlantı var mı? Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 173-190. https://doi.org/10.32709/akusosbil.511318
• Hart, T. A., Flora, D. B., Palyo, S. A., Fresco, D. M., Holle, C., & Heimberg, R. G. (2008). Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment, 15(1), 48-59. https://doi.org/10.1177/1073191107306673
• Hausmann, J. S., Touloumtzis, C., White, M. T., Colbert, J. A., & Gooding, H. C. (2017). Adolescent and young adult use of social media for health and its implications. Journal of Adolescent Health, 60(6), 714-719. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2016.12.025
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Kawamura, K. Y., & Frost, R. O. (2004). Self-concealment as a mediator in the relationship between perfectionism and psychological distress. Cognitive Therapy and Research, 28, 183-191. https://doi.org/10.1023/B:COTR.0000021539.48926.c1
• Kaya, M., Sahranç, Ü., & Çelik, E. (2019). Ergenlerin erken ergenlik döneminde şiddete karşı tutumunun yordayıcıları olarak heyecan arayış ve kendini gizleme. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 1664-1684. https://doi.org/10.26466/opus.536076
• Kelly, A. E. (1999). Revealing personal secrets. Current Directions in Psychological Science, 8(4), 105-109. https://doi.org/10.1111/1467-8721.00025
• Kelly, A. E. (2002). The psychology of secrets. Plenum.
• Lane, J. D., & Wegner, D. M. (1995). The cognitive consequences of secrecy. Journal of Personality and Social Psychology, 69(2), 237. https://doi.org/10.1037/0022-3514.69.2.237
• Larson, D. G., & Chastain, R. L. (1990). Self-concealment: Conceptualization, measurement, and health implications. Journal of Social and Clinical psychology, 9(4), 439-455. https://doi.org/10.1521/jscp.1990.9.4.439
• Larson, D. G., Chastain, R. L., Hoyt, W. T., & Ayzenberg, R. (2015). Self-concealment: Integrative review and working model. Journal of Social and Clinical Psychology, 34(8), 705-e774. https://doi.org/10.1521/jscp.2015.34.8.705
• Magsamen-Conrad, K., Billotte Verhoff, C., & Greene, K. (2014). Technology addiction’s contribution to mental wellbeing: The positive effect of online social capital. Computers in Human Behavior, 40, 23-30. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.07.014
• Masuda, A., Boone, M. S., & Timko, C. A. (2011). The role of psychological flexibility in the relationship between self-concealment and disordered eating symptoms. Eating Behaviors, 12(2), 131-135. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2011.01.007
• Mülazımoğlu Ballı, Ö., Erturan İlker, G., & Arslan, Y. (2014). Achievement goals in Turkish high school pe setting: The predicting role of social physique anxiety. International Journalof Educational Research, 67, 30-39. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2014.04.004
• Ogden, T., & Hagen, K. A. (2018). Adolescent mental health: Prevention and intervention. Routledge.
• Öksüz, Y. (2012). Üniversite öğrencilerinin özerklik düzeyleri ile vücut algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 69-77.
• Özcan, H., Subaşı, B., Budak, B., Çelik, M., Gürel, Ş., & Yıldız, M. (2013). Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders, 3, 107-13. https://doi.org/10.5455/jmood.20130507015148
• Özmen, H., & Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri (2. baskı). Pegem. Pennebaker, J. W. (1989). Confession, inhibition and disease. In L. Berkowitz (Eds.), Advances in experimental social psychology (pp. 211-244). Academic.
• Pennebaker, J. W. (1997). Writing about emotional experiences as a therapeutic process. Psychological Science, 8(3), 162-166. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1997.tb00403.x
• Romer, D. (2010). Ergenlerde risk alma, dürtüsellik ve beyin gelişimi: Önlemeye yönelik çıkarımlar. Gelişimsel Psikobiyoloji: Uluslararası Gelişimsel Psikobiyoloji Derneği Dergisi, 52 (3), 263-276. https://doi.org/10.1002/dev.20442
• Santrock, J. W. (2020). Ergenlik (D. M. Siyez, Eds.) (4th ed.). Nobel.
• Seeley, K. (2004). Gifted and talented students at risk. Focuson Exceptional Children, 37(4), 1-8. https://doi.org/10.17161/foec.v37i4.6870
• Singh, J. A., Siddiqi, M., Parameshwar, P., & Chandra-Mouli, V. (2019). World Health Organization guidance on ethical considerations in planning and reviewing research studies on sexual and reproductive health in adolescents. The Journal of Adolescent Health: Official Publication of the Society for Adolescent Medicine, 64(4), 427–429. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2019.01.008
• Siyez, D. M. (2006). 15-17 yaş arası ergenlerde görülen problem davranışların koruyucu ve risk faktörleri açısından incelenmesi (Tez No. 206023) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Siyez, D. M. (2014). Lise öğrencilerinde problemli internet kullanımının yordayıcıları olarak heyecan arama ve cinsiyet. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 1(1), 63-97. https://doi.org/10.15805/addicta.2014.1.1.006
• Smetana, J. G., Metzger, A., Gettman, D. C., & Campione‐Barr, N. (2006). Disclosure and secrecy in adolescent–parent relationships. Child Development, 77(1), 201-217. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2006.00865.x
• Subrahmanyam, K., Smahel, D., & Greenfield, P. (2006). Connecting developmental constructions to the internet: Identity presentation and sexual exploration in online teen chat rooms. Developmental Psychology, 42(3), 395–406. http://dx.doi.org/10.1037/0012-1649.42.3.395
• Suyanto, B. (2021). Effects of social media exposure on adolescent sexual attitudes and behavior: A systematic review. International Journal of Public Health Science, 10(2), 272-280. https://doi.org/10.11591/ijphs.v10i2.20818
• Taçyıldız, Ö. (2010). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması (Tez No. 264036) [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• TÜİK (2004-2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407 adresinden 30.9.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Vrij, A., Paterson, B., Nunkoosing, K., Soukara, S., & Oosterwegel, A. (2003). Perceived advantages and disadvantages of secrets disclosure. Personality and Individual Differences, 35(3), 593-602. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(02)00221-0
• World Health Organization (2022). World mental health report: Transforming mental health for all. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/356119/9789240049338-eng.pdf?sequence=1 adresinden 3.6.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Yaman, Ç., Teşneli, Ö., Gelen, N., Koşu, S., Tel, M., & Yalvarıcı, N. (2008). Elit seviyedeki değişik spor branşlarının fiziksel benlik algısı üzerine etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-17. https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/161047/makaleler/5/2/arastrmx_161047_5_pp_1-17.pdf
• Yıldız, R. (2013). Ergenlerde yalnızlığın sır saklama ve denetim odağı açısından incelenmesi (Tez No. 348752) [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yüceant, M. (2013). Beden eğitimi öğretmen adaylarının sosyal görünüş kaygı düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 344413) [Yüksek lisans tezi, Aksaray Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Zorbaz, O. (2013). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi (Tez No. 339100) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Zuckerman, M. (1994). Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking. Cambridge University.