TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ MESLEKİ ÖZ YETERLİKLERİNDE PROJE GELİŞTİRME EĞİTİMİNİN ROLÜ

Yıl 2024, Sayı: 99, 37 - 58, 29.09.2024

Bora Bayram , Ramazan Eryılmaz

https://doi.org/10.17753/sosekev.1500836

Öz

Bu çalışmada proje eğitiminin Türkçe öğretmeni adaylarının mesleki öz yeterliklerine etkisinin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Araştırma modeli, nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının birlikte kullanıldığı karma yöntemdir. Türkçe öğretmeni adaylarına yönelik bilimsel araştırma ve proje geliştirme eğitimi deneysel işlem olarak uygulanmış, katılımcılar deneysel işlemin tek grubunu oluşturmuştur. Uygulama/deney öncesinde ve sonrasında mesleki öz yeterlilik ölçeği uygulanmış, uygulama sonrasında yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Çalışmada gömülü deneysel desen kullanılmış, karma yöntemin esaslarına uygun olarak nitel ve nicel veriler birlikte toplanmış ve bu veriler bütünleştirilerek sonuçlar elde edilmiştir. Bulgulara göre eğitim öncesinde katılımcıların beklentileri, çoğunlukla bilgi, deneyim ve kişisel gelişim sağlamak yönündedir. Eğitim sonrası beklentilere uygun şekilde geri bildirimler, eğitmenlerin rehberliği ve proje faaliyetlerinin eğitici değeri üzerine yoğunlaşmaktadır. Proje eğitimi, katılımcıların kişisel gelişimine özellikle akademik yazma, araştırma yöntemlerini uygulama ve analitik düşünme becerileri açısından önemli katkılar sağlamıştır. Mesleki olarak, öğretimi planlama, teknoloji kullanımı ve değerlendirme becerilerini artırmış; özellikle ofis programlarının etkin kullanımı ve ölçme güvenirliği konularında belirgin gelişmeler görülmüştür. Akademik açıdan, bilgiye erişim ve verileri işleme becerileri gelişmiş, araştırma yapma konusunda güvenleri artmış ve bazı katılımcıların akademik kariyer yapmaya yönelik istekleri ortaya çıkmıştır. Nicel bulgular, proje eğitiminin Türkçe öğretmeni adaylarının öz yeterlik algısı üzerinde anlamlı bir olumlu etkisi olduğunu göstermiştir. Ayrıca, kız öğrenciler mesleki öz yeterlik bakımından erkek öğrencilerden daha fazla gelişim göstermiş fakat bu anlamlı düzeyde olmamıştır. Sonuç olarak proje tabanlı eğitimin geleceğin öğretmenlerinin mesleki yeterlilik ve güvenini artırmada etkili olduğu ancak cinsiyet farklarının altında yatan nedenlerin daha fazla araştırılmasının gerektiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Proje, Türkçe öğretmeni adayı, Mesleki gelişim, Öz yeterlik

Etik Beyan

Çalışmanın tüm aşamalarında etik kurallara riayet edilmiştir. Araştırmanın etik kurul izni, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Alanı Bilimsel Araştırma Etiği Kurulu’nun 29.05.2024 tarih ve 185204 sayılı kararı ile alınmıştır.

Kaynakça

• Arabaçı, İ. B., & Akıllı, C. (2020). Eğitimcilerin proje hazırlama ve yürütme süreçlerinde karşılaştıkları sorunların proje döngüsü yönetimi aşamalarına göre incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 129-152.
• Aslantaş, S., & Tertemiz, N. (2016). “Görsel kültürün gücü” temalı proje çalışmasına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(1), 41-68.
• Ay, Ş. (2013). Öğretmen adaylarının proje tabanlı öğrenme ve geleneksel öğretime ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 53-67.
• Benzer, E., & Şahin, F. (2013). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının lisans öğrencilerinin çevreye yönelik problem çözme becerilerine etkisi. İlköğretim Online, 12(2), 3-20.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Çakmak, E. K. (2023). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Chen, C.-H., & Yang, Y.-C. (2019). Revisiting the effects of project-based learning on students’ academic achievement: A meta-analysis investigating moderators. Educational Research Review, 26, 71-81. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2018.11.001.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev. Ed.). Siyasal.
• Creswell, J. W. (2021). Karma yöntem araştırmalarına giriş (M. Sözbilir, Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Çocuk, H. E., Alıcı, D., & Çakır, Ö. (2015). The development of self-efficacy belief scale in Turkish language teaching: A reliability and validity study. Journal of Faculty of Educational Sciences, 48(2), 1-18. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001361.
• Dağ, F., & Durdu, L. (2012). Öğretmen adaylarının proje tabanlı öğrenme sürecine yönelik görüşleri. Education Sciences, 7(1), 200-211. https://doi.org/10.12739/10.12739.
• Denat, Y., & Tuğrul, E. (2021). Proje tabanlı öğretimin öğrencilerin öğrenme tutumları ve öğretme-öğrenme ortamı algılarına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(1), 51-60. https://doi.org/10.46237/amusbfd.697690.
• Erdem, E., & Demirel, Ö. (2002). Program geliştirmede yapılandırmacılık yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 80-87.
• Erdem, M., & Akkoyunlu, B. (2002, 30 Kasım). İlköğretim sosyal bilgiler dersi kapsamında beşinci sınıf öğrencileriyle yürütülen ekiple proje tabanlı öğrenme üzerine bir çalışma. İlköğretim-Online, 1, 2-11.
• Eryılmaz, R. (2021). Bilim ve sanat merkezleri Türkçe dersi öğretim programının özel yetenekli öğrencilerin Türkçe dersi yetkinliklerine göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 34-48.
• Eslek, S. (2015). Fen bilgisi öğretmen ve öğrencilerinin proje hazırlama konusundaki bilgi ve becerilerinin araştırılması: Bu benim eserim proje çalışması (Tez No.395262) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Guo, P., Saab, N., Post, L. S., & Admiraal, W. (2020). A review of project-based learning in higher education: Student outcomes and measures. International Journal of Educational Research, 102, 101586. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2020.101586.
• Gülten, D. Ç., & Deringöl, Y. (2012). Matematik öğretmeni yetiştirilmesinde proje tabanlı eğitim süreciyle adaylarda proje kavramının oluşturulması yaklaşımı. HAYEF Journal of Education,5(1), 11-24.
• Gündüzalp, C., & Göktaş, Y. (2022). 2000-2019 yılları arasında Türkiye’de yürütülen proje tabanlı öğrenmeyle ilgili yüksek lisans ve doktora tezlerindeki eğilimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 687-707. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022.-879197.
• Huberman, M., & Miles, M. (2016). Nitel veri analizi (A. Ç. Kılınç, D. Örücü, Y. Samur, A. Ersoy, & S. G. Mazman, Çev. Ed.). Pegem.
• Kalaycı, N. (2008). Yükseköğretimde proje tabanlı öğrenmeye ilişkin bir uygulama. Eğitim ve Bilim, 33(147), 85-105. https://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/691.
• Korkmaz, H., & Kaptan, F. (2001). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 193-200.
• Koska, S., & Üzümcü, Ö. (2023). Proje tabanlı öğrenme ve bu yöntemi içeren tezlerin incelenmesi üzerine bir araştırma. Anadolu University Journal of Education Faculty, 7(4), 1020-1036. https://doi.org/10.34056/aujef.1301731.
• Kvale, S. (1994). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. Sage.
• Larmer, J., & Mergendoller, J. (2015). Gold standard PBL: Project based teaching practices. Buck Institute for Education. https://blog.definedlearning.com/how-project-based-learning-aligns-with-effective-teaching-frameworks.
• Mangal, S. K. (2002). Statistics in psychology and education. PHI Learning Pvt. Ltd.
• Markula, A., & Aksela, M. (2022). The key characteristics of project-based learning: how teachers implement projects in K-12 science education. Disciplinary and Interdisciplinary Science Education Research, 4(1), 2. https://doi.org/10.1186/s43031-021-00042-x
• MEB. (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Merriam, S. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Kolektif, Çev. Ed.). Nobel.
• Metiri Group & NCREL. (2003). 21. Century Skills. https://www.cwasd.k12.wi.us/highschl/newsfile1062_1.pdf
• Mutlu, F., & Fidan, N. Y. (2018). Fen bilimleri ve sınıf öğretmenlerinin proje tabanlı öğretim yapabilme özyeterlilikleri üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 191-203. https://doi.org/10.30803/adusobed.387109.
• ÖGYM. (2017). Öğretmen mesleği genel yeterlikleri. Mili Eğitim Bakanlığı, Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf.
• ÖYGM. (2006). Temel Eğitime Destek Projesi, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/13161921_YYretmenlik_MesleYi_Genel__YETERLYKLERi_onaylanan.pdf
• Özcan, M. F. (2021). 5E öğretim modeli. Aysel Kızılkaya Namlı (Ed.), Eğitimde yenilikler içinde (ss. 225-241). EFE Akademi.
• Özdener, N., & Özçoban, T. (2004). Bilgisayar eğitiminde çoklu zekâ kuramına göre proje tabanlı öğrenme modelinin öğrenci başarısı üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 147-170. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/3719/.
• Özgür, S. D., & Yılmaz, A. (2020). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğretmen adaylarının tercih ettikleri öğrenme yaklaşımına, öz-yeterlik ve bilgi düzeyine etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 761-761. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.673060.
• Öztuna Kaplan, A., & Diker Coşkun, Y. (2012). Proje tabanlı öğretim uygulamalarında karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerilerine yönelik bir eylem araştırması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 137-159.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev. Ed.). Pegem. Saracaloğlu, S., Özyılmaz Akamca, G., & Yeşildere, S. (2006). İlköğretimde proje tabanlı öğrenmenin yeri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 241-260.
• Sayuti, H. A., Ann, T. G., Saimi, W. M., Bakar, M. A., Dawawi, S. N., & Mohamad, M. (2020). Using gold standard project-based learning for intermediate year three pupils to enhance English speaking skill: A conceptual paper. Creative Education, 11(10), 1873-1888. https://doi.org/10.4236/ce.2020.1110137.
• Seferoğlu, S. (2005). A study on teaching competencies of teacher candidates. Proceedings of International Conference on Education. Singapore: National University of Singapore. https://www.academia.edu/9065302/A_study_on_teaching_competencies_of_teacher_candidates
• Strategic Initiatives. (2002). Partnership for 21 Century Skills. https://www.imls.gov/assets/1/AssetManager/Bishop%20Pre-Con%202.pdf
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2023). 21. yüzyıl becerileri ve değerlere yönelik rapor. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://ttkb.meb.gov.tr/www/baskanligimizca-21-yuzyil-becerileri-ve-degerlere-yonelik-arastirma-raporu-yayimlandi/icerik/509.
• Tat, M. M., & Şahinkayası, Y. (2019). Öğretim tasarımı dersinde proje tabanlı öğrenmenin bazı değişkenlere etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(43), 60-82.
• Thomas, J. W. (2000). A review of research on project-based learning. The Autodesk Foundation. http://www.coe.tamu.edu.rcapraro/PBL/PBL%20Research/Review%20of%20Research%20on%20PBL.pdf.
• Uysal, Ö. (2016). Harmanlanmış öğrenme ortamında proje tabanlı öğrenmenin gerçekleştirilmesi. AUAD, 2(2), 89-113.
• Yenice, N. (2003). Proje yönteminin sınıf öğretmeni adaylarının fen bilgisi öğretimi-ı dersine yönelik tutumlarına etkisi. Aydın: A.D.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu Başkanlığı.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yüksek Öğretim Kurumu. (2023, Nisan 25). Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Program: 110590037-Türkçe Öğretmenliği. YÖK ATLAS. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=110590037