BİTKİ FARKINDALIĞI EŞİTSİZLİK İNDEKSİNİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI

Yıl 2024, Sayı: 100, 161 - 174

Meryem Konu Kadirhanoğulları , Arzu Önel

https://doi.org/10.17753/sosekev.1497332

Öz

Bu araştırmanın amacı Parsley vd. (2022) tarafından geliştirilen ve bitki körlüğünün dikkat, tutum, bilgi ve göreceli ilgi bileşenlerini ölçmeye yarayan Bitki Farkındalığı Eşitsizlik İndeksinin Türkçeye uyarlanmasıdır. Araştırma bir devlet üniversitesinde uygun örnekleme yoluyla belirlenen 2 farklı örneklem grubuyla (174 kız ve 76 erkek) (180 kız ve 70 erkek) gerçekleştirilmiştir Verilerin analizinde SPSS ve AMOS 25 programları kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan orijinal ölçek altı faktör ve 25 maddeden oluşmaktadır. Açımlayıcı Faktör Analizi sonuçlarına göre, toplam varyansın %62.26’sını açıklayan dört faktör belirlenmiştir. Bu faktörlerin her birinin öz değeri 1’in üzerindedir. Ölçeğin güvenirlik çalışması Cronbach Alpha ile yapılmış; ölçeğin iç tutarlık katsayısı .91 olarak bulunmuştur. Ayrıca ölçekte yer alan dört faktör için Cronbach Alpha güvenirlik sayısı sırasıyla birinci alt faktör için .91, ikinci alt faktör için .92, üçüncü alt faktör için .75, dördüncü alt faktör için ise .70 olarak hesaplanmıştır. Bitki farkındalığı eşitsizliği indeksi için uyum iyiliği indeksine ilişkin incelenen sonuçlara göre, χ2/df oranı 2.36, RMSEA değeri 0.07; GFI=0.85, AGFI=0.79, CFI=0.90, IFI: 0.90, PGFI: 0.6 ve PNFI: 0.75 olarak iyi uyum ve kabul edilebilir düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda uyarlanan indeksin geçerli ve güvenilir bir indeks olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bitki körlüğü, İndeks uyarlama, Biyoloji

Adaptation of Plant Awareness Disparity Index into Turkish

Öz

The aim of this study is to adapt the Plant Awareness Inequality Index, which was developed by Parsley et al. (2022) and measures the attention, attitude, knowledge and relative interest components of plant blindness, into Turkish. The research was conducted with 2 different sample groups (174 girls and 76 boys) (180 girls and 70 boys) determined through convenience sampling at a state university. SPSS and AMOS 25 programs were used in the analysis of the data. The original scale used in the study consists of six factors and 25 items. According to the results of Exploratory Factor Analysis, four factors were determined explaining 62.26% of the total variance. The eigenvalue of each of these factors is above 1. The reliability study of the scale was done with Cronbach Alpha; the internal consistency coefficient of the scale was found to be .91. In addition, the Cronbach Alpha reliability number for the four factors in the scale was .91 for the first sub-factor; .92 for the second sub-factor; .75 for the third sub-factor, respectively; for the fourth sub-factor, it was calculated as .70. According to the results examined regarding the goodness of fit index for the plant awareness inequality index, χ2/df ratio was determined as 2.36; RMSEA value as 0.07; GFI=0.85; AGFI=0.79; CFI=0.90; IFI: 0.90; PGFI: 0.6 and PNFI: 0.75, indicating good fit and acceptable levels. As a result of the research, it was determined that the adapted index was a valid and reliable index.

Anahtar Kelimeler

Plant blındness, Index adaptation, Biology

Kaynakça

• Ahi, B., Atasoy, V., & Balci, S. (2018). An analysis of plant blindness in turkish textbooks used at the basic education level. Journal of Baltic Science Education, 17(2), 277-287. https://doi.org/10.33225/jbse/18.17.277
• Akbaş, G., & Korkmaz, L. (2007). Ölçek uyarlaması (Adaptasyon). Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 15-16.
• Amprazis, A., & Papadopoulou, P. (2023, December). Plant blindness ıntensity throughout the school and university years: A cross-age study. In shaping the future of biological education research: Selected Papers from the ERIDOB 2022 Conference (pp. 137-146). Springer International. https://doi.org/10.1007/978-3-031-44792-1_10
• Balas, B., & Momsen, J. L. (2014). Attention “blinks” differently for plants and animals. CBE—Life Sciences Education, 13(3), 437-443. https://doi.org/10.1187/cbe.14-05-0080
• Balding, M., & Williams, K. J. (2016). Plant blindness and the implications for plant conservation. Conservation Biology, 30(6), 1192-1199. https://doi.org/10.1111/cobi.12738
• Borsa, J. C., Damásio, B. F., & Bandeira, D. R. (2012). Cross-cultural adaptation and validation of psychological instruments: Some considerations. Paidéia (Ribeirão Preto), 22, 423-432. https://doi.org/10.1590/S0103-863X2012000300014
• Bozniak, E. C. (1994). Challenges facing plant biology teaching programs. Plant Science Bulletin, 40, 42–46. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Comrey, AL., & Lee, HB. (1992). A first course in factor analysis. Erlbaum.
• Creswell, J. W. (2014). Research desing: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches (4 th ed.). Sage.
• Çapık, C., Gözüm, S., & Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(3), 199-210. https://doi.org/10.26650/FNJN397481
• Çelik, H. E., & Yılmaz, V. (2013). Lisrel 9,1 ile yapısal eşitlik modellemesi: Temel kavramlar. Anı.
• Dellino, D. (2023). Human sense and plant blindness. Language and Semiotic Studies, 9(3), 408-424. https://doi.org/10.1515/lass-2023-0017
• Efe, H. A., & Efe, R. (2022). Ortaokul öğrencilerine yönelik biyoçeşitlilik okuryazarlık değerlendirme aracı uyarlama çalışması. Journal of Computer and Education Research, 10(20), 672-692. https://doi.org/10.18009/jcer.1135421
• Eskici, E., & Altun, A. (2023). Sosyal bilimlerde dijitalleşme ve sosyal bilgiler öğretim programına yansıtılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(4), 1686-1719. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1322731
• Field A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (5th ed). Sage.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk psikoloji yazıları, 19(38), 104-112.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe-yöntem-analiz (4. baskı). Seçkin.
• Hambleton, R. K., & Kanjee, A. (1995). Increasing the validity of cross-cultural assessments: Use of improved methods for test adaptations. European Journal of Psychological Assessment, 11(3), 147–157. https://doi.org/10.1027/1015-5759.11.3.147
• Hamilton, G. (2006). Kingdoms of life-plants (ENHANCED eBook). Lorenz Educational.
• Hazar, Z., & Hazar, E. (2019). Üniversite öğrencileri için dijital oyun bağımlılığı ölçeği (Uyarlama çalışması). Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 308-322. https://doi.org/10.25307/jssr.652854
• Hoekstra, B. (2000). Plant blindness - the ultimate challenge to botanists. The American Biology Teacher, 62, 82–83. https://doi.org/10.2307/4450840
• Hoyle, R. H. (2000). Confirmatory factor analysis. In Handbook of applied multivariate statistics and mathematical modeling. Academic.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Jose, S. B., Wu, C. H., & Kamoun, S. (2019). Overcoming plant blindness in science, education, and society. Plants, people, planet, 1(3), 169-172. https://doi.org/10.1002/ppp3.51
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil.
• Karakuş, S., & Akbay, S. E. (2020). Psikolojik esneklik ölçeği: Uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 32-43. https://doi.org/10.17860/mersinefd.665406
• Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Knapp, S. (2019). Are humans really blind to plants? Plants, People, Planet, 1(3), 164-168. https://doi.org/10.1002/ppp3.36
• Kutu, H., & Sözbilir, M. (2011). Adaptation of instructional materials motivation survey to Turkish: A validity and reliability study. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 5(1), 292-312.
• Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. Erlbaum.
• MacCallum, R. C., Widaman KF., Zhang, S., & Hong S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4, 84-99. https://doi.org/10.1037//1082-989X.4.1.84
• Marcoulides, G., & Schumacher, R. (2001). New developments and techniques in structural equation modelling. Erbaum. https://doi.org/10.4324/9781410601858
• Orçan, F. (2018). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi: İlk hangisi kullanılmalı. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 9(4), 413-421. https://doi.org/10.21031/epod.394323
• Önen, H. (2010). Bitkiler alemi. Y. Serin (Eds.), Küresel iklim değişimine bağlı sürdürülebilir tarım içinde (ss. 95-110). Erciyes Üniversitesi
• Öngen, K. B. (2010). Doğrulayıcı faktör analizi ile bir uygulama (Tez No.265003) [Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özel, M., Sürücü, A., & Bilen, K. (2013). İlköğretim öğrencilerinin bitkilere yönelik tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 119-132. https://doi.org/10.9779/PUJE588
• Pany, P. (2014). Students’ interest in useful plants: A potential key to counteract plant blindness. Plant Science Bulletin, 60 (1), 18-27.
• Parsley, K. M. (2020). Plant awareness disparity: A case for renaming plant blindness. Plants, People, Planet, 2(6), 598-601. https://doi.org/10.1002/ppp3.10153
• Parsley, K. M., Daigle, B. J., & Sabel, J. L. (2022). Initial development and validation of the plant awareness disparity ındex. CBE—Life Sciences Education, 21(4), ar64. https://doi.org/10.1187/cbe.20-12-0275
• Rugg, M.D. (1998). Memories are made of this. Science, 281, 1151-1152. https://doi.org/10.1126/science.281.5380.1151
• Stapleton, C.D. (1997). Basic concepts and procedures of confirmatory factor analysis. Austin.
• Suhr, D. (2006), “Exploratory or confirmatory factor analysis”, SAS Users Group International Conference, pp. 1-17.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel.
• Uno, G. E. (1994). The state of precollege botanical education. The American Biology Teacher, 56, 263–267. https://doi.org/10.2307/4449818
• Wandersee, J.H., & Schussler, E.E. (1998). A model of plant blindness. Poster-paper presented at the 3rd Annual Associates Meeting of the 15 Degree Laboratory, Louisiana State University, Baton Rouge, LA.
• Wandersee, J. H., & Schussler, E. E. (1999). Preventing plant blindness. The American Biology Teacher, 61(2), 82-86. https://doi.org/10.2307/4450624
• Wandersee, J. H., Schussler, E. E. (2001). Toward a theory of plant blindness. Plant Science Bulletin, 47, 2–7.
• Wulandari, S., Sunandar, A., & Setiadi, A. E. (2023). The plant blindness profile of secondary school students. Journal of Education Research and Evaluation, 7(3), 502–510. https://doi.org/10.23887/jere.v7i3.65315
• Yılmaz, Z., & Selvi, M. (2023). Biyoloji öğretmen adaylarının bitki farkındalığının belirlenmesi. Ondokuz Mayis University Journal of Education, 42(1), 359-430. https://doi.org/10.7822/omuefd.1242355
• Yörek, N., Şahin, M., & Aydın, H. (2009). Are animals ‘more alive’ than plants? Animisticanthropocentric construction of life concept. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 5(4), 371-380. https://doi.org/10.12973/ejmste/75287