1973 YILINDAN GÜNÜMÜZE ÇANAKKALE SAVAŞLARI GELİBOLU TARİHİ ALANI’NDA DEĞİŞEN KORUMA STATÜLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Sayı: 101, 218 - 241, 24.03.2025

Didem Dağlı , Okan Yaşar

https://doi.org/10.17753/sosekev.1512500

Öz

Bu çalışma; Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı’nda bulunan doğal, tarihi, arkeolojik ve askeri varlıkların korunmasına yönelik değişen koruma statülerine ilişkin ziyaretçi görüşlerini çeşitli değişkenler açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırmanın modelini tarama (survey) yöntemi oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında ziyaretçilerin Tarihi Alanda uygulanan koruma statülerine yönelik bilgi, görüş ve farkındalık düzeylerini belirlemek amacıyla nicel araştırma yöntemlerinden anket uygulanmıştır. Araştırma evrenini Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı’nı ziyaret eden yerli ziyaretçiler oluşturmaktadır. Yılda yaklaşık bir milyon ziyaretçi çeken Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanını ziyaret eden 400 ziyaretçinin araştırmanın örneklemini oluşturması uygun bulunmuştur. Tarihi Alana gelen ziyaretçi örnekleminin belirlenmesinde, basit rastlantısal (olasılıklı) örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Anketler, 2023 yılı yaz aylarında gerçekleştirilmiştir. Anket çalışması ziyaretçilerle yüz yüze görüşülerek yapılmıştır. Yapılan anketlerden elde edilen verilere göre ziyaretçilerin Tarihi Alanda uygulanan koruma statülerine yönelik farkındalık düzeylerinin 3,67 ortalamaya sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu düzey; “Yüksek” bir seviyedir. Bu sonuç aynı zamanda Tarihi Alanda uygulanan koruma statülerine yönelik ziyaretçilerin bilgi, görüş ve farkındalık düzeylerinin yeterli seviyede olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda ziyaretçiler, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı yeni koruma statüsünün Milli Park olduğu döneme nazaran Tarihi Alanın sorunlarının çözümünü hızlandırdığı, bütçe, ekipman ve personel bakımından daha fazla imkana kavuşmasına imkân tanıdığı yönündeki maddelere de olumlu yanıtlar vermişlerdir. Bu durum ziyaretçilerin Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı’nda bulunan doğal, tarihi, arkeolojik ve askeri varlıkların korunmasına ilişkin görüş ve farkındalıklarının yeterli olduğu ve yeni koruma statüsünün neticelerinden memnun kaldıkları sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte Tarihi Alana yönelik yasal düzenlemeler ve kanunların bilinip bilinmemesi ile ilgili maddelere ziyaretçiler “orta” seviyede olumlu cevaplar vermişlerdir. Bu durum ziyaretçilerin yasal düzenlemeler hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıklarını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı, Uzun devreli gelişme planları, Stratejik planlar, Farkındalık

Etik Beyan

ÇOMU Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Bilimsel Araştırma Etik Kurulu'nun 30.03.2023 tarih ve 04/49 sayılı kararı ile etik kurul onay belgesi verilmiştir.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Araştırma bir proje desteği ile yapılmamıştır.

Teşekkür

Araştırma için gerekli verileri sağlamaya katkıda bulunan Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığına ve anket çalışmalarına katılan Tarihi Alan ziyaretçilerine çok teşekkür ederiz.

Investigation of The Views on The Changing Conservation Statuses in The Gallipoli Historical Area of The Çanakkale Wars From 1973 to The Present in Terms of Various Variables

Öz

This study aims to examine the views of visitors regarding the changing conservation status to protect of natural, historical, archaeological and military assets in the Gallipoli Historical Site of Dardanelles Wars in terms of various variables. The model of the study is the survey method. Within the scope of the study, for the purpose of determine knowledge, view and the levels of awareness of the visitors towards conservation status in the historical site, questionnaire was applied with quantitative research methods. The research population consist of local visitors visiting the Gallipoli Historical Site of the Dardanelles Wars. It was approved to constitute the sample of the study by 400 visitors who visited the Gallipoli Historical Site of the Dardanelles Wars which attracts approximately one million visitors in a year. In determining the sample of visitors who visited the historical site, simple random (probabilistic) sampling method was used. The questionnaries were conducted in the summer of 2023. The questionnaire study was conducted by face-to-face interviews with the visitors. According to the data obtained from conducted questionnaries, it was determined that the level of awareness of the visitors about the conservation status applied in the historical site had an average of 3.67. This level is a “high” level. This result also shows that the level of knowledge, view and awareness of the visitors regarding the conservation status applied in the historical site is at a sufficient level. At the same time, the visitors reply in the affirmative to the subjects about the new conservation status of the Gallipoli Historical Site of the Dardanelles Wars accelerated the solution of the problems of the historical site compared to the period when it was a National Park and allowed it to have more opportunities in terms of budget, equipment and staff. In this case, it was concluded that the visitors’ views and awareness towards of the protection of natural, historical, archaeological and military assets in the Gallipoli Historical Site of the Dardanelles Wars were sufficient and that they were satisfied with the results of the new conservation status. However, visitors reply in the affirmative at “moderate” level to the subjects related to legal regulations and whether the laws are known or not. This situation revealed that the visitors didn’t have enough information about legal regulations.

Anahtar Kelimeler

Gallipoli Peninsula Historical National Park, Dardanelles Wars Gallipoli Historical Site, Development plans, Strategic plans, Awareness

Proje Numarası

Araştırma bir proje desteği ile yapılmamıştır.

Kaynakça

• Bademli, R. (2005). Doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması. ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
• Berber, A., & Somuncu, M. (2018). Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı’nın korunan alan yönetiminin değerlendirilmesi, TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ss. 83-102).
• Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı (ÇATAB). (2016). ÇATAB 2016-2020 Stratejik Planı. https://catab.ktb.gov.tr/Eklenti/50049,2016-2020-stratejik-planpdf.pdf?0 [Erişim Tarihi:01.11.2024]
• ÇATAB. (2017a). Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan planları ve alan yönetim planı araştırma, sentez ve analiz raporları (giriş). Modül Planlama Harita İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti.
• ÇATAB. (2017b). Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı yönetim planı. Modül Planlama Harita İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti.
• ÇATAB. (2017c). Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan planları: Araştırma, analiz, sentez ve değerlendirme raporu (yönetimsel yapı analizleri). Modül Planlama Harita İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti.
• Cihangir, M., & Köksal, S. (2019). Gençliğin kültürel miras algısı: Osmaniye yöresi için ankete dayalı değerlendirme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4), 266-277.
• Dağlı, D. (2024). 1973 yılından günümüze Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı’nda değişen koruma statülerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 856055) [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Doğaner, S. (2003). Miras turizminin coğrafi kaynakları ve korunması. Coğrafi Çevre Koruma Turizm Sempozyumu Bildiri kitabı (ss.1-8).
• Doğaner, S. (2006). Savaş ve turizm: Troya ve Gelibolu savaş alanları. Türk Coğrafya Dergisi, (46), 1-21. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198513 [Erişim Tarihi:17.02.2025]
• Doğaner, S. (2013). Türkiye kültür turizmi. Doğu.
• Dikyar, A. (2019). Gelibolu Tarihi Alanı turizm bilgi sitemi ve veri tabanının oluşturulması (Tez No. 597948) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Demirbulat, Ö. G., Saatcı, G., & Avcıkurt, C. (2015). Bursa’nın somut kültürel varlıklarına yönelik öğrencilerin algıları: Harmancık MYO örneği. Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6(12), 62-86.
• Ekinci, O. (2007). Kültürel miras imar ve belediyelerimiz. Mengi, A (Ed.). Kent ve planlama geçmişi korumak geleceği tasarlamak. içinde (ss. 31-38). İmge.
• Erbey, D. (2018). Tarihi, kültürel ve doğal değerlerin korunması ve yönetiminde yeni bir yaklaşım: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı. Planlama, 28(3), 281-300. http://dx.doi/10.14744/planlama.2018.40469
• Görgülü, Z. (2007). Kültürel mirasımızın korunması üzerine bir kez daha düşünürken. Mengi, A. (Ed.). Kent ve planlama geçmişi korumak geleceği tasarlamak içinde (ss. 39-45). İmge.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler (31. baskı). Nobel Akademik.
• Keçe, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Ankara’nın tarihi ve kültürel turizm değerlerine yönelik ilgi ve farkındalıkları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 131-149.
• Keskinok, H. Ç. (2006). Kültürel ve doğal değerlerin korunmasında koruma-gelişme ikilemi. Bilim ve Ütopya, (144), 34-38.
• Levent, Y. S. (2011). Kültür mirasına ilişkin koruma politikaları ve uygulamalarında kamu yararı ilkesi. Toplum ve Demokrasi Dergisi, (11), 115-132.
• Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Kaan.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 1 (5. baskı). Kaan.
• Özbek, O. (2008). Gelibolu Yarımadası güneyindeki bazı höyüklerin son araştırmalar ışığında yeniden değerlendirilmesi. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, (127), 1-14.
• Tekin, H. (1991). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı.
• Yaşar, O. (2001). Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı (Barış Parkı), yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Türk Coğrafya Dergisi, (36), 171-201. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198600
• Yaşar, O., & Şeremet, M. (2008). Türkiye’de milli park eğitimi ve milli park eğitimine ilişkin bir araştırma: Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 910-942.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay.
• Yeşildağ, B. (2020). Savaş alanlarında algılanan hizmet kalitesi, destinasyon imajı ve davranışsal niyetler ilişkisi: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı örneği (Tez No. 647144) [Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.