İLETİŞİM-ORTAM TEMELLİ DİJİTAL ARAÇLARIN DİN EĞİTİMİNDEKİ FONKSİYONU VE SINIFLANDIRILMASI

Yıl 2025, Sayı: 102, 55 - 77

Bülent Koçoğlu

https://doi.org/10.17753/sosekev.1623688

Öz

Bu çalışmanın amacı, tüm eğitim bileşenlerinin kullandığı veya kullanabileceği iletişim ve ortam temelli araçların neler olduğu üzerinde durmak ve bu doğrultuda donanım ve yazılım temelli dijital araçlarla elde edilen içeriklerin paylaşımı sırasında iletişim ve ortam tabanlı araçlardan nasıl istifade edileceğini analiz etmektir. Aynı zamanda, kolay ulaşılabilir, uygun fiyatlı, kullanıcı dostu olmak, nasıl bir alt yapıyla, kimler tarafından ve nerelerde kullanılabileceği gibi asgari kriterler zemininde, bu araçları sınıflandırmaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bunun için literatür taraması yapılmış ve ilgili kaynaklar incelenerek çalışmanın konusu açısından çıkarımlar yapılmıştır. Bunun için genel eğitimle birlikte din eğitimi alanında kullanılan iletişim ve ortam temelli dijital araçlarla ilgili alan yazın taranmış ve böylece araştırmanın verilerine ulaşılmıştır. Ulaşılan veriler kullanıcısına, kullanıldığı yere ve kullanım amacına uygun olarak tasnif edilmiştir. Elde edilen verilerin dokümantasyonu araştırma problemiyle ilişkilendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda günümüz eğitim ve din eğitiminde kullanılan veya kullanılabilecek video, fotoğraf barındırma/paylaşma platformlarının oldukça fazla olduğu, iletişim tabanlı bire bir/toplu, sesli/görüntülü, yazışma/paylaşım yapma uygulamalarından da yaygın bir şekilde istifade edildiği görülmüştür. Bu araçlarla öğrenme-öğretme süreçlerinin daha sağlıklı, etkili ve kalıcı hale gelmesi, öğrenciler açısından derslerin daha eğlenceli, katılımcı ve etkileşimli bir hale dönüşmesi için tüm paydaşların zihinsel anlamda hazır ve beceri hususunda yeterli olabilmeleri maksadıyla dinamik bir eğitime tabi tutulmaları gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, İletişim ve Ortam temelli dijital araçlar, Sınıflandırma

Function and Classification of Communication-Environment Based Digital Tools in Religious Education

Öz

The aim of this study is to focus on the communication and media-based tools that all educational components use or can use, and to analyze how communication and media-based tools can be utilized in the sharing of content obtained through hardware and software-based digital tools. It also aims to classify these tools on the basis of minimum criteria such as being easily accessible, affordable, user-friendly, with what kind of infrastructure, by whom and where they can be used. In the study, document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. For this purpose, a literature review was conducted and inferences were made in terms of the subject of the study by examining the relevant sources. For this purpose, the literature on communication and media-based digital tools used in the field of religious education as well as general education was reviewed, and thus the data of the study were obtained. The data obtained were classified according to the user, the place of use and the purpose of use. The documentation of the data obtained was associated with the research problem. As a result of the study, it was seen that there are quite a lot of video, photo hosting/sharing platforms that are used or can be used in today's education and religious education, and communication-based one-to-one / collective, audio / video, correspondence / sharing applications are also widely used. In order for the learning-teaching processes to become healthier, more effective and permanent with these tools, and for the lessons to become more fun, participatory and interactive for students, all stakeholders should be subjected to dynamic training in order to be mentally ready and competent in terms of skills.

Anahtar Kelimeler

Religious education, Communication and Media-based digital tools, Classification

Kaynakça

• Aktaş, H. (2020). Din öğretiminde kullanılan öğretme modelleri. M. Z. Aydın & R. Demir (Eds.), Güncel bilgiler ışığında din öğretiminde yöntemler içinde (ss. 41-83). Nobel.
• Altun, E. ve Ateş, A. (2007). İletişim teknolojileri. Ö. Demirel & E. Altun (Eds.), Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (ss. 90-107). Pegem.
• Altunbay, M., & Bıçak, N. (2018). Türkçe eğitimi derslerinde ‘Z kuşağı’ bireylerine uygun teknoloji tabanlı uygulamaların kullanımı. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 10(1), 127-142.
• Alyaz, Y. (2003). Bilgisayar ve öğretimde kullanılması. E. Koşar vd. (Eds.), Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme içinde (2. baskı, ss.129-170). Pegem.
• Argon, T., & Özçelik, N. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlikleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(16), 70-89.
• Arıcı, B., & Dalkılıç, E. (2006). Animasyonların bilgisayar destekli öğretime katkısı: bir uygulama örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 421-430.
• Erden, M. (2011). Eğitim bilimine giriş (6. baskı). Arkadaş.
• Arslan, M. H. (2023). Sosyal medya okuryazarlığı bağlamında ortaöğretim öğrencilerinin sosyal medya kullanımları: TikTok örneği (Tez No. 810863) [Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Atan, F., & Kocasaraç, H. (2022). Dijital öğrenme-öğretme araçları. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1-17.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem, teknik ve ilkeler. Özyurt.
• Barut, L. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları ile bilgisayar öz yeterlik algıları arasındaki ilişki (Tez No. 395678) [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Başaran, İ. E. (1984). Eğitime giriş (5. baskı), Sevinç.
• Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: ekonomi, toplum ve kültür (ağ toplumunun yükselişi) (E. Kılıç, Çev.) (2. baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 16(16), 423-442.
• Çelikten, M. (2002). Okul Müdürlerinin Bilgisayar Kullanma Becerileri. Milli Eğitim Dergisi, (155-156), 1-3. https://scholar.google.com.tr/citations?user=rkB2Dd4AAAAJ&hl=tr
• Çetinkaya, L., & Keser, H. (2014). Öğretmen ve öğrencilerin tablet bilgisayar kullanımında yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 13-34. https://doi.org/10.18039/ajesi.87426
• Çevik, İ. (2004). Görsel malzemenin din öğretiminde kullanımı (Tez No. 148987) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çubukçu, A., & Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, (5), 148-174. https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/73bDc.pdf
• Demir, Ö., & Cesur, F. (2019). DKAB ve İHL meslek dersleri öğretmenlerinin derslerinde kullandıkları öğretim teknolojileri-materyaller ve konuya ilişkin görüşleri. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, 63-97. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bayburt-ilahiyat/issue/51097/643862 Deperlioğlu, Ö., & Köse, U. (2010). Web 2.0 teknolojilerinin eğitim üzerindeki etkileri ve örnek bir öğrenme yaşantısı. Akademik Bilişim, 337-342. https://avesis.sdu.edu.tr/yayin/d4fd4f03-42ae-440b-ad1c-060d59c9d050/web-2-0-teknolojilerinin-egitim-uzerindeki-etkileri-ve-ornek-bir-ogrenme-yasantisi
• Elvan, D., & Mutlubaş, H. (2020). Eğitim-öğretim faaliyetlerinde teknolojinin kullanımı ve teknolojinin sağladığı yararlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(6), 100-109.
• Ergişi, K. (2005). Bilgi teknolojilerinin okulda etkin kullanımı ile ilgili okul yöneticilerinin teknolojik yeterliklerinin belirlenmesi (Kırıkkale ili örneği) (Tez No. 190249) [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ergüney, M. (2017). İletişimin dijitalleşmesi ve iletişim fakültelerinde yeni medya eğitimi. Ulakbilge, 5(15), 1475-1486.
• Erişen, Y., & Çeliköz, N. (2007). Eğitimde bilgisayar kullanımı. Ö. Demirel & E. Altun (Eds.). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (ss. 112-143). Pegem.
• Güneş, A. (2016). Din öğretimi materyalleri (2. baskı). Dem.
• Güneş, A., & İnce, B. (2021). Din öğretimi öğretmenlerinin teknoloji ve materyal kullanımına ilişkin görüşleri. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 7(53), 3343-3358.
• Gürsel, M. (1995). Okul yönetimi (2. baskı). İnci.
• Işık, U. (2007). Medya bağımlılığı teorisi doğrultusunda internet kullanımının etkileri ve internet bağımlılığı (Tez No. 217464) [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karasu, T. (2018). İmam hatip meslek ve DİKAP dersi öğretmenlerinin eğitim bilişim ağı (EBA) ile ilgili görüşleri. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 925-943.
• Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (2. baskı). Pegem.
• Kılavuz, M. A. (1998). Çocuğun dini eğitimi ve öğretiminde bilgisayarın yeri ve önemi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(7), 373-378.
• Konuk, N., & Güntaş, S. (2019). Sosyal medya kullanımı eğitimi ve bir eğitim aracı olarak sosyal medya kullanımı. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries (Journal EMI), 3(4), 1-25.
• Korkmaz, M. (2017). Din dersi öğretmenlerinin bir öğretim materyali olarak filmleri kullanma durumları. Bilimname Düşünce Platformu, (33), 35-66. https://doi.org/10.28949/bilimname.34556
• Koç, A. (2021). İmam hatip ortaokulu öğrencilerinin okul iklimi algıları ile okula bağlılıkları arasındaki ilişki. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 798-812. https://doi.org/10.33206/mjss.822914
• Koçoğlu, B. (2024) Öğrenci, öğretmen ve okul yöneticilerine göre imam-hatip lisesi meslek derslerinin öğretiminde dijital araçların kullanılması (Tez No. 897346) [Doktora tezi, Akdeniz Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Koşar, E., & Çiğdem, H. (2003). Eğitim ortamı tasarımı, araç-gereç ve materyal özellikleri. E. Koşar vd. (Eds.), Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme içinde (2. baskı, ss. 28-51). Pegem.
• Kurtoğlu-Erden, M., & Uslupehlivan, E. (2020), Eğitimde teknoloji kullanımının bugünü ve geleceğine ilişkin öğretmen adaylarının düşüncelerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 109-126.
• Mahudi, C. H. (2024). Digital-based İslamic religious education: a new orientation in enhancing student engagement and spiritual understanding, Global International Journal of Innovative Research, 2(10), 2487-2501. https://doi.org/10.59613/global.v2i10.342
• McLuhan, M., & Powers, B. R. (2020). Global köy (B. Öcal-Düzgören, Çev.). Scala.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 05 Aralık 2024].
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2021a). Anadolu imam hatip lisesi Kur’an-ı Kerim 9. https://dogm.eba.gov.tr/panel/upload/etkilesimli/pdf/kk09.pdf [Erişim Tarihi: 05 Aralık 2024].
• Nasaruddin, A. H., Das, S. W. H., & Ladigi, S. (2023). Digital-based İslamic religious education (ıre) learning model at senior high school. Indonesian Journal of Islamic Education Studies (IJIES), 6(1), 79-92. https://doi.org/10.33367/ijies.v6i1.3525
• Ormanlı, O. (2012). Dijitalleşme ve Türk sineması. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 2(2), 32-38.
• Ortaöğretim Genel Müdürlüğü. (2023). Web tabanlı dijital eğitim araçları öğretmen rehber kitabı. https://ogmmateryal.eba.gov.tr/kitap/web2/index.html [Erişim Tarihi: 05 Aralık 2024].
• Ot, F. (2021). İmam hatip okullarında öğrenim gören öğrencilerin sosyal medya kullanma alışkanlıkları (Edirne örneği) (Tez No 705027) [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özcan, M., & Keskin, B. (2020). Dijitalizasyon bağlamında sosyal dönüşüm. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(29), 2214-2229. https://doi.org/10.26466/opus.775748
• Sancak, Y. (2018). Çizgi filmlerin din eğitimindeki rolü hakkında din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin görüşleri: Sivas ve Kars ili örneği. [Yüksek lisans tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, (58), 40-45. https://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/yayin/Seferoglu_Ogretmen_Yeterlikleri_BAAE_2004-58.pdf [Erişim Tarihi: 05 Aralık 2024].
• Som, S., & Kurt, A. A. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 104-119.
• Sunal, G. (2016). Sanal gerçeklik ve dijital sinemanın olanakları. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(2), 294-309.
• Şahin, İ. (2003). Küreselleşme, dijital teknoloji ve eğitim’de yeni yaklaşımlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 441-451.
• Şimşek, A. (2012). Araştırma modelleri. A. Şimşek (Eds.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (ss. 80-107). Anadolu Üniversitesi.
• Taştekin, O. (2003). Bilgisayar destekli teknolojinin görsel sınıf projesinde din kültürü ve ahlak bilgisine uygulanabilirliği. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, (12), 179-198. http://ktpmakale.isam.org.tr/detayilhmklzt.php?navdil=eng&midno=53673750&MakaleAdi2=din
• Turan, S. (2002). Teknolojinin okul yönetiminde etkin kullanımında eğitim yöneticisinin rolü. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, (30), 271-281. https://avesis.uludag.edu.tr/yayin/706eee61-8f12-48ae-b47d-5cdb3be4852e/teknolojinin-okul-yonetiminde-etkin-kullaniminda-egitim-yoneticisinin-rolu
• Turhan, D. G. (2017). Dijital aktivizm. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(26), 26-44.
• Uçar, R. (2021). Öğretim yöntem ve teknikleri. H. Âşık Ev (Eds.), Din eğitiminde özel öğretim yöntemleri içinde (ss. 123-163). Lisans.
• Uşun, S. (2000). Dünyada ve Türkiye’de bilgisayar destekli öğretim (1. baskı). Pegem.
• Yalın, H. İ. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (14. baskı). Nobel.
• Yanpar-Yelken, T. (2014). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (12. baskı). Anı.
• Yaşlı, M. E. (2007). Ortaöğretim kurumları 9. ve 10. sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde nitelikli materyal ve verimliliğe olan etkisi (Konya il merkezi örneği) (Tez No. 211400) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yeşil, F. (2003). Din eğitim öğretiminde araç-gerecin önemi ve kullanımı. (Tez No. 124811) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin.
• URL 1. Google nedir, hangi amaçlar için kullanılır? https://www.demircode.com/blog/google-nedir-google-neis-yapar [Erişim Tarihi: 01 Aralık 2024].
• URL 2. Google araçları nelerdir? https://www.crmmedya.com/google-nedir/ [Erişim Tarihi: 02 Aralık 2024]. URL 3. Youtube nedir?, nasıl kullanılır? https://www.radaar.io/tr/destek-121/blog-388/youtube-nedir-ve-nasil-kullanilir-1116/ [Erişim Tarihi: 03 Aralık 2024].
• URL 4. Facebook nedir?, nerelerde kullanılır? https://egegen.com/blog/facebook-nedir-ne-ise-yarar/ [Erişim Tarihi: 04 Aralık 2024].
• URL 5. Instagram nedir ve nasıl çalışır? https://turk.net/blog/instagram-rehberi-nedir-nasil-kullanilir-ve-ne-ise-yarar/ [Erişim Tarihi: 05 Aralık 2024].
• URL 6. Tiktok nedir? nasıl kullanılır? https://pazarlamailetisimi.com/tiktok-nedir-nasil-kullanilir-jetonlar-ne-ise-yarar/ [Erişim Tarihi: 06 Aralık 2024].
• URL 7. X nasıl bir sosyal medya aracıdır? https://tweetdelete.net/tr/kaynaklar/how-is-twitter-aka-x-different-from-other-social-networks/ [Erişim Tarihi: 07 Aralık 2024].
• URL 8. Khan Academy nedir, hangi amaçlar için kullanılır? http://www.khanacademy.org.tr/hakkimizda.asp?ID=12#1 [Erişim Tarihi: 08 Aralık 2024].
• URL 9. Udemy nedir, ne tür kurslar alınabilir? https://www.udemy.com/course/din-bilimleri-kursu/ [Erişim Tarihi: 09 Aralık 2024].
• URL 10. Coursera nedir, nasıl giriş yapılır? https://turk.net/blog/coursera-nedir-ve-ucretsiz-sertifika-nasil-alinir/ [Erişim Tarihi: 10 Aralık 2024].
• URL 11. Weebly nedir hangi amaçlar için kullanılır? https://www.egitimcantasi.com/arac/weebly [Erişim Tarihi: 11 Aralık 2024].
• URL 12. Webnode site kurma aracı nedir? https://tr.mybestwebsitebuilder.com/webnode-incelemesi [Erişim Tarihi: 12 Aralık 2024].
• URL 13. Eba nedir, ne işe yarar? https://www.iienstitu.com/blog/eba-nedir-eba-ne-ise-yarar [Erişim Tarihi: 13 Aralık 2024].
• URL 14. Perusall nedir, nasıl kullanılır? https://www.perusall.com/ [Erişim Tarihi: 14 Aralık 2024].
• URL 15. Blackboard Learn hangi amaçlar için kullanılabilir? https://teknodestek.com.tr/blackboard-nedir/ [Erişim Tarihi: 15 Aralık. 2024].
• URL 16. Socrative kimler tarafından kullanılabilir? https://www.egiteknoloji.com/socrative-kullanim-rehberi.html [Erişim Tarihi: 16 Aralık 2024].
• URL 17. Kahoot nasıl bir öğrenme ortamı sunar? https://support.kahoot.com/hc/tr/articles/360021489353-Kahoot-nas%C4%B1l-kullan%C4%B1l%C4%B1r-%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma-modlar%C4%B1 [Erişim Tarihi: 17 Aralık 2024].
• URL 18. Schoology’i kimler kullanabilir? https://yapayzeka.tech/projeler/schoology [Erişim Tarihi: 18 Aralık 2024].
• URL 19. Edmodo nedir, nasıl çalışır? https://uzem.mu.edu.tr/tr/edmodo-4805#:~:text=Nedir%3F,g%C3%B6nderebilir%20ve%20ders%20dok%C3%BCmanlar%C4%B1%20payla%C5%9Fabilirsiniz [Erişim Tarihi: 19 Aralık 2024].
• URL 20. Slideshare ile hangi paylaşımlar yapılabilir? https://www.slideshare.net/slideshow/slideshare-nedir/7254090 [Erişim Tarihi: 20 Aralık 2024].
• URL 21. Zoom nedir ve hangi amaçlar için kullanılır? https://manpower.com.tr/blog/zoom-nedir-zoom-nasil-kullanilir#:~:text=Zoom%20nedir%20k%C4%B1saca%20tan%C4%B1mlayal%C4%B1m.,web%20seminerleri%20hizmeti%20de%20sunar [Erişim Tarihi: 21 Aralık 2024].
• URL 22. Google Meet nasıl kullanılır? https://uzemigunsem.gedik.edu.tr/google-meet-nedir [Erişim Tarihi: 22 Aralık 2024].
• URL 23. Microsoft Teams kimler kullanılabilir? https://www.webtekno.com/microsoft-teams-nedir-nasil-kullanilir-h121140.html [Erişim Tarihi: 23 Aralık 2024].
• URL 24. Whereby’i kimler tercih edebilir? https://mobidictum.com/tr/goruntulu-gorusmeler-icin-alternatif-uygulama-whereby/ [Erişim Tarihi: 24 Aralık 2024].
• URL 25. Wooclap nedir ne işe yarar? https://www.egitimcantasi.com/arac/wooclap/ [Erişim Tarihi: 25 Aralık 2024].
• URL 26. Skype eğitim amaçlı kullanılabilir mi? https://www.tamindir.com/blog/yeni-baslayanlar-icin-skype-rehberi_14995/ [Erişim Tarihi: 26 Aralık 2024].
• URL 27. Blog sayfaları nasıl oluşturulur? https://www.limonhost.net/makaleler/nedir/blogger-nedir-ne-ise-yarar/ [Erişim Tarihi: 27 Aralık 2024].
• URL 28. Tumblr’in diğer uygulamalardan farkı nedir? https://www.tamindir.com/blog/tumblr-nedir_82543/ [Erişim Tarihi: 28 Aralık 2024].
• URL 29. WhatsApp’ı hangi amaçlar için kullanılır? https://gezgindunyasi.com/whatsapp-nedir-nasil-kullanilir/ [Erişim Tarihi: 29 Aralık 2024].
• URL 30. Telegram nedir ne işe yarar? https://telegram.org/faq?setln=tr#:~:text=WhatsApp'tan%20farkl%C4%B1%20olarak%20Telegram,%2C%20mp3%20vb.)%20payla%C5%9Fabilirsiniz [Erişim Tarihi: 30 Aralık 2024].
• URL 31. Bip nasıl bir uygulamadır? https://www.turkcell.com.tr/servisler/BiP [Erişim Tarihi: 31 Aralık 2024]. URL 32. Gmail hangi amaçlar için kullanılır? https://support.google.com/mail/answer/9297879?hl=tr#zippy=%2Cneden-gmaile-ge%C3%A7meliyim [Erişim Tarihi: 01 Ocak 2025].
• URL 33. Hotmail ile ne tür belgeler gönderilebilir? https://www.veridyen.com/blog/hotmail-nedir/ [Erişim Tarihi: 02 Ocak 2025].
• URL 34. Müslüman bilim adamları serisi. https://www.youtube.com/MEBDinOgretimiTV [Erişim Tarihi: 03 Ocak 2025].
• URL 35. YouTube uygulaması. https://www.youtube.com/ [Erişim Tarihi: 04 Ocak 2025].
• URL 36. Eğitici ve eğlenceli dinî oyunlar ve animasyonlar. https://www.dindersioyun.com/2020/05/ihl-meslek-dersleri.html [Erişim Tarihi: 04 Ocak 2025].
• URL 37. Çocuklar için dinî hikayeler ve çizgi filmler. https://www.dindersioyun.com/2020/05/1001-dini-kavram-milyoner-oyunu.html [Erişim Tarihi: 04 Ocak 2025].
• URL 38. Metaverse ve Hac. https://www.yenisafak.com/foto-galeri/teknoloji/metaverse-ile-gidilen-kbe-hac-kabul-olur-mu-2058263 [Erişim Tarihi: 05 Ocak 2025].
• URL 39. Eğitici ve eğlenceli dinî oyunlar ve animasyonlar. https://www.dindersioyun.com/2020/05/ihl-meslek-dersleri.html [Erişim Tarihi: 05 Ocak. 2025].
• URL 40. Çocuklar için dinî hikayeler ve çizgi filmler. https://www.youtube.com/watch?v=tcK7HL9_v98 [Erişim Tarihi: 05 Ocak 2025].