SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE OLİMPİYATLAR VE BOYKOTLAR

Yıl 2025, Sayı: 104, 367 - 382

Mehmet Derelioğlu , Faik Öz

https://doi.org/10.17753/sosekev.1632321

Öz

Bu araştırmanın amacı, Soğuk Savaş dönemindeki Olimpiyatlarda spor ve siyaset ilişkisinin, sporcular ve organizasyonlar üzerindeki etkilerini incelemek ve günümüz sporundaki politik müdahalelerin devam edip etmediğini değerlendirmektir. Bu çalışma, soğuk savaş döneminde SSCB ve ABD arasında Olimpiyatlarda uygulanan boykotların etkilerinin tarihsel karşılaştırmalı yöntem yaklaşımıyla incelenmesini amaçlamaktadır. Soğuk Savaş dönemi, uluslararası siyasetin Olimpiyatlar özelinde spor üzerindeki etkisini açıkça göstermiştir. 1980 Moskova ve 1984 Los Angeles Olimpiyatları'nda yaşanan boykotlar, Olimpiyat Oyunları'nın sportif başarıyla sınırlı kalmadığını, aynı zamanda diplomatik bir araç olarak kullanıldığını ortaya koymuştur. Sovyetler Birliği’nin 1979 yılında Afganistan’ı işgali, Batı dünyasında büyük tepkiye yol açmış ve ABD liderliğinde gerçekleştirilen boykot çağrısı, Batı bloğunun Sovyetler Birliği’ni uluslararası alanda izole etme stratejisinin bir parçası olarak şekillenmiştir. 1980 Moskova Olimpiyatları’na yönelik ABD liderliğindeki boykota misilleme olarak 1984 Los Angeles Olimpiyatları'nın Sovyetler Birliği tarafından boykot edilmesi, iki süper güç arasındaki devam eden gerilimleri ve müttefikleri üzerindeki etkisini gözler önüne sermiştir. Bu boykotlar, sporcuların kariyerlerini olumsuz etkilerken, uluslararası spor organizasyonlarının tarafsızlığı konusundaki tartışmaları da alevlendirmiştir. IOC, bu tür müdahaleleri önlemek amacıyla tarafsızlık ilkesini güçlendirmeye çalışsa da spor ve siyaset arasındaki bağ günümüzde de devam etmektedir. Son yıllarda spor organizasyonları, insan hakları ve politik gerginlikler nedeniyle eleştirilmeye devam etmektedir. Spor ve siyaseti tamamen ayrıştırmak için dünya liderleri radikal kararlar almalı, denetim mekanizmaları kurmalı ve siyasetin spora müdahalesi durumunda caydırıcı cezalar uygulanmalıdır. Sonuç olarak, spor ve siyaset arasındaki etkileşim tarih boyunca devam etmiş ve Soğuk Savaş boykotları, bu ilişkinin en belirgin örneklerinden biri olarak tarihe geçmiştir.

Anahtar Kelimeler

Soğuk savaş , Spor ve siyaset , Boykotlar , Uluslararası spor organizasyonları

The Olympics and Boycotts During the Cold War Era

Öz

The aim of this research is to examine the relationship between sports and politics during the Cold War period in the Olympics, and to assess whether political interventions continue in contemporary sports. This study aims to investigate the effects of the boycotts between the USSR and the USA during the Cold War in the Olympics using a historical comparative approach. The Cold War era clearly demonstrated the impact of international politics on sports within the context of the Olympics. The boycotts during the 1980 Moscow and 1984 Los Angeles Olympics revealed that the Olympic Games were not limited to athletic achievements but were also used as a diplomatic tool. The Soviet Union's invasion of Afghanistan in 1979 provoked a strong reaction from the Western world, and the boycott call led by the United States was part of the Western bloc’s strategy to isolate the Soviet Union internationally. In retaliation to the U.S.-led boycott of the 1980 Moscow Olympics, the Soviet Union’s boycott of the 1984 Los Angeles Olympics highlighted the ongoing tensions between the two superpowers and their influence on their allies. These boycotts not only negatively affected athletes' careers but also intensified debates over the neutrality of international sports organizations. Although the International Olympic Committee (IOC) has attempted to strengthen its neutrality principle to prevent such interventions, the connection between sports and politics continues to persist today. In recent years, sports organizations have continued to face criticism due to human rights issues and political tensions. In order to fully separate sports from politics, world leaders must make radical decisions, establish monitoring mechanisms, and impose deterrent sanctions when politics interferes with sports. In conclusion, the interaction between sports and politics has persisted throughout history, and the Cold War boycotts remain one of the most prominent examples of this relationship.

Anahtar Kelimeler

Cold war , Sport and politics , Boycotts , International sports organization

Kaynakça

• Allison, L. (2004). The global politics of sport: The role of global institutions in sport. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203005460
• Aydın, Y., Tunç, A. Ç., & Orhan, B. E. (2023). Modern Olimpiyat Oyunlarının politik, ekonomik, sosyal, teknolojik, yasal, çevresel ve sürdürülebilirlik açısından bir çerçevesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 118–131.
• Baade, R. A., & Matheson, V. A. (2016). Going for the gold: The economics of the Olympics. Journal of Economic Perspectives, 30(2), 201–218. http://dx.doi.org/10.1257/jep.30.2.201
• Bairner, A. (2016). Sport, politics and nationalism: The politics of the international sport system. Routledge.
• Barney, R. K., Wenn, S. R., & Martyn, S. G. (2002). Selling the five rings: The International Olympic Committee and the rise of Olympic commercialism. University of Utah.
• Bingöl, H., & Polat, S. (2021). Sporun siyasi bir unsur olarak liderler tarafından kullanılması. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 111–117 https://doi.org/10.47257/busad.1023937
• Boniface, P. (2012). JO politiques. JC Gawsewitch Editeur.
• Brownell, S. (2008). Beijing’s games: What the Olympics mean to China. Rowman & Littlefield. https://doi.org/10.1111/J.1548-1433.2009.01161_3.X
• Büyükbaykal, G. N. (Ed.). (2022). Spor bilimleri alanında uluslararası araştırmalar III. Eğitim.
• Congar, K. (2021, 19 Şubat). Devlet eliyle doping yaptıklarının anlaşılmasının ardından Rus Olimpiyat Sporcularının Rusya bayrağı yerine "Rusya Olimpiyat Komitesi" (ROC) adı altında yarışacağı kaydedildi. Euronews Türkiye. https://tr.euronews.com/2021/02/19/rusya-ya-doping-cezas-rus-tak-m-icin-yeni-isim-ve-bayrak-secildi
• Crowther, N. (2004). The state of the modern Olympics: Citius, altius, fortius? European Review, 12(3), 445–460. https://doi.org/10.1017/S1062798704000377
• Çetin, C. (2014). Spor iletişimi. Nobel Akademik.
• Çeviker, A., Taşdemir, D. Ş., & Güler, Y. E. (2023). Boycotts in the history of the modern Olympic Games. International Journal of Eurasian Education and Culture, 8(22), 1943–1964. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.734
• Erdal, R. (2007). Olimpiyat oyunları ve olimpik sporlar. İstanbul Baskıevi Matbaacılık.
• Francis, M. M., & Wright-Rigueur, L. (2021). Black Lives Matter in historical perspective. Annual Review of Law and Social Science, 17(1), 441–458. https://doi.org/10.1146/annurev-lawsocsci-122120-100052
• Gaddis, J. L. (2006). The Cold War: A new history. Penguin.
• Grix, J. (2013). The politics of sports mega-events. Political Studies Review, 11(1), 18–27. https://doi.org/10.1111/j.2041-9066.2012.00090.
• Guttmann, A. (2002). The Olympics: A history of the modern games. University of Illinois.
• Güçlü, M. (2001). Olimpiyat oyunları ve spor sponsorluğu. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 223–229.
• Hill, C. (1992). Olympic politics: The political nature of the Olympic Games. Manchester University.
• Hoberman, J. (1986). The Olympic crisis: Sport, politics, and the moral order. Rutgers University Press.
• Karahan, B. G. (2016). Modern olimpiyat oyunlarında siyaset ve boykotlar. International Journal of Sport Exercise and Training Sciences, 1(2), 114–119. https://doi.org/10.18826/ijsets.30355
• Karaküçük, S. (1986). Milletlerarası Politikada ki Önemi Açısından Olimpiyat Oyunları. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, M., & Aslan, M. (2016). Sovyet toplumunda sporun rolü. Tarih Okulu Dergisi, 9(25), 195–213. http://dx.doi.org/10.14225/Joh887
• MacAloon, J. J. (2013). This great symbol: Pierre de Coubertin and the origins of the modern Olympic Games. Routledge.
• Memiş, U. A., & Yıldıran, İ. (2011). Batı kültürlerinde kadınların spora katılımlarının tarihsel gelişimi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(3), 17–26.
• Mendot, I., & Karakaş, F. (2024). Sporda ödül yönetmelikleri ve sportif başarıya etkisi: ABD ve Türkiye karşılaştırması. OZ Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 39–48. https://doi.org/10.5281/zenodo.14930771
• Neuman, W. L. (2013). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar (S. Özge, Çev. Ed.). Yayın Odası 2.
• Özcan, A. A. (2017). Soğuk Savaş dönemi: Başlangıcı, gelişimi, sonu. Academia. https://www.academia.edu/13723063
• Özgen, İ. (2016). Boykot. Socrates Dergi. https://socratesdergi.com/yazi/boykot
• Postlethwaite, V., & Grix, J. (2016). Beyond the acronyms: Sport diplomacy and the classification of the International Olympic Committee. Diplomacy & Statecraft, 27(2), 295–313. https://doi.org/10.1080/09592296.2016.1169796
• Riordan, J. (1977). Sport in Soviet society: Development of sport and physical education in Russia and the USSR. Cambridge University.
• Seçilmiş, K. (2004). Antik çağdan günümüze olimpiyat oyunları. İl Press Basım ve Yayın.
• Senn, A. E. (1999). Power, politics, and the Olympic Games. Human Kinetics.
• Şahin, Y. (2010). “Olimpiyat Kenti”nden “Olimpiyat Devleti”ne. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(1), 73–80.
• Tekin, Ö. Ü. G. (2023). Soğuk savaş döneminde Sovyet sporu (1945–1991). In Spor Bilimlerine Kuramsal Bakış V (pp. 31–56). Gazi Kitabevi.
• Tokatlıoğlu, A. E. (2013). İki Dünya Savaşı arası dönemde Türkiye’de spor ve siyaset ilişkisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Toohey, K., & Veal, A. J. (2007). The Olympic Games: A social and cultural history. CABI.
• Yıldırım, Y., & Gökten, K. (2018). Olimpiyat ve Dünya Kupası organizasyonlarına ekonomi-politik bakış. Eğitim Bilim Toplum, 16(62), 74–94.
• Yılmaz, Ö. (2021). Soğuk Savaş ve olimpiyatlar. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(4), 75–81.
• https://anlatilaninotesi.com.tr/20210809/rusya-tokyodaki-rus-sporcularin-degerlendirilmesinde-siyasetin-oncelikli-tutuldugu-durumlari-1045196423.html [Erişim tarihi: 20.02.2025].
• https://gergedan.press/kirk-yil-sonra-yeniden-hatirlamak-1980-moskova-yaz-olimpiyatlari-7368/ [Erişim tarihi: 08.03.2025].
• https://www.milliyet.com.tr/the-others/rusvet-olimpiyat-mesalesini-sondurdu-5265571 [Erişim tarihi: 20.02.2025].
• https://www.salom.com.tr/haber/128354/51-yil-donumunde-munih-katliaminda-yasananlari-hatirliyoruz [Erişim tarihi: 20.02.2025].
• https://sputnikmediabank.com/media/508100.html [Erişim tarihi: 20.02.2025].
• https://thecharnelhouse.org/2014/02/09/spartakiade-a-bolshevik-alternative-to-the-olympics/ [Erişim tarihi: 20.02.2025].