HİKMET TEMEL AKARSU’NUN FELEKLERİ TEMAŞA OYUNUNDA BİLİMİN HÜZÜNLÜ BİR HİKÂYESİ: TAKİYÜDDİN EL-RAŞİD VE DAR-Ü’R RASAD–ÜL CEDİD

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 7, 233 - 238, 31.12.2021

Nevnihal Erdoğan

Öz

“Felekleri Temaşa” adlı üç perdelik müzikal: Takiyüddin el-Raşid adlı Şam doğumlu Türk matematikçi ve astronomun İstanbul’da kurmuş olduğu “Dar-ü’r Rasad-ül Cedid” adıyla bildiğimiz rasathanenin hazin hikâyesinden yola çıkarak kaleme alınmış bir sahne eseri. 16. Yüzyılın sonlarında İstanbul’da kurulan fakat taassuba yenik düşerek havaya uçurulan Takiyüddin’in rasathanesinin başına gelenleri anlatıyor. 1575 yılında İstanbul’da müneccimbaşılığa atanan Takiyüddin El-Raşid tarafından kurulan “Dar-ü’r Rasad-ül Cedid” adlı rasathane, Osmanlı astronomi geleneğini oluşturması için iyi bir fırsat olmasına rağmen uzun ömürlü olamamıştır.

Yazar Hikmet Temel Akarsu kaleme almış olduğu “Felekleri Temaşa” tiyatro oyunuyla taassup ve fanatizmin tarih boyunca Osmanlı bilim potansiyelini nasıl heba ettiğini vurgulayan, tarihsel yanlışlarımızı ortaya koyan bir projeksiyon yapmayı başarmıştır. Makalemizin gayesi Hikmet Temel Akarsu’nun “Felekleri Temaşa” adlı oyunundan hareketle Batı karşısında bilimsel üstünlüğü kaybetmemize neden olan anlayışlardan birinin dramatik hikâyesini temel alan bir tiyatro eserini analiz etmek ve buradan hareketle bilimselliğin gelişimine dair çıkarsamalarda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Felekleri Temaşa,, Takiyüddin el-Raşid,, Dar-ü'r Rasad-ül Cedid,, Astronomi,, Müzikal oyun,, Hikmet Temel Akarsu

Kaynakça

• Akarsu, H.T., (2016), Osmanlı Sefiri – Müzikal Komedi (Bütün Oyunları:1), İstanbul:Verita-Küçük Yayıncı
• Akarsu, H.T., (2017a), Çariçenin Fendi – Tarihsel Komedi (Bütün Oyunları:2), Istanbul:Verita-Küçük Yayıncı
• Akarsu, H.T., (2017b),Yunus Emre: Yanarım Aşkın Oduna Düşüben – Müzikal Oyun (Bütün Oyunları:3) İstanbul:Verita-Küçük Yayıncı
• Akarsu, H.T., (2017c) Malazgirt: Özgürlerin Kaderi – Tarihi Oyun (Bütün Oyunları:4), İstanbul:Verita-Küçük Yayıncı.
• Akarsu, H.T.,(2018), Teolojik Dörtlü – Tragedyalar (Tarihçiler-Vandallar-Ruhbanlar-Müridler) (Bütün Oyunları:5), İstanbul:Verita –Küçük Yayıncı
• Akarsu, H.T., (2019a), Rant Rezidans – Oyunlar (Yazar Ajanı- Ekodekalog – Rant Rezidans) (Bütün Oyunları:6), İstanbul:Verita- Küçük Yayıncı.
• Akarsu, H.T.,(2019b) Yurtdışı Sevdası – Oyunlar (Yurtdışı Sevdası – Taşhan – Özgürlük Başka Yerde) (Bütün Oyunları:7). İstanbul:Verita- Küçük Yayıncı.
• Akarsu, H.T., (2020). Felekleri Temaşa - Müzikal Oyun (Felekleri Temaşa, Çalınan Tez, Asilzadeler) (Bütün Oyunları: 8), İstanbul:Verita- Küçük Yayıncı.
• Akgül,U.,(1997), “Osmanlının Uzaya Bakan Gözü Takiyüddin ve İstanbul Rasathanesi”, Bilim ve Teknik, c.XXXI(351), 34-40.
• Aydın, C.,(2004a), “Türk Bilim Tarihi Yazımı’na ‘Zihniyet’, ‘Din’ ve ‘Bilim’İlişkisi:Osmanlı Örneği”, Türkiye Araştırmaları Literatürü Dergisi, 2(4),29-44.
• Aydüz, S., (2004), “Osmanlı Astronomi Müesseseleri”,Türkiye Araştırmaları Literatürü Dergisi, 2(4),411-453.
• Aydüz, S., (2006). “Osmanlı Devletin’de Müneccimbaşılık Müessesesi”, Belleten, 70(257), 167-264
• Demir, R.,(1993), “İstanbul Rasathanesi’nde Yapılmış Olan Gözlemler”, Belleten, c.LVII (218),161-172.
• Unat, Y.,(2008),”İslam Dünyasında Astronomi Çalışmaları ve İslam Astronomisinde Batıya Etkileri”, Ortaçağ İslam Dünyasın’da Bilim ve Teknoloji(makaleler), Ankara, 181-198.
• Unat, Y.,(1999), “Osmanlı Astronomisine Genel Bir Bakış”, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt 8, Yeni Türkiye Yayınları, Editör:Güler Eren, Ankara, 411-420.
• Unat, Y., (2001), “Türk Teknoloji Tarihinde İki Örnek:Cezerî ve Takîyüddîn”, 1.Türk Bilim ve Teknoloji Tarih Kongresi Bildirileri (15-17 Kasım 2001), Türk Teknoloji Tarihi, Yayına Hazırlayan:Emre Dölen, Mustafa Kaçar, İstanbul 2003, 75-94.
• ( www.teknolojiprojeleri.com (24.03.2021)