GÜNDELİK HAYAT BAĞLAMINDA LEVANTEN KİMLİĞİNİN SUNUMU

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 24 - 53, 31.12.2022

Adviye İkbal Baydar , Cevdet Yılmaz

Öz

Levantenler, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Fransa, Hollanda, İtalya, İngiltere, Almanya ve Avusturya-Macaristan gibi Avrupa ülkelerinden gelerek Osmanlı Devleti’nin liman kentlerine yerleşmişler, kendi batılı yaşam tarzlarını getirmişler, bu topraklarda zenginleşmişler, yerel halkı etkilemişler ve yerel halktan da etkilenmişlerdir. Uzun süre Levanten, Rum, Ermeni ya da yabancı Hristiyanlarla evlenmişler; Müslümanlarla ilişkilerini minimumda tutmaya çalışmışlardır. Ancak günümüzde Müslüman evliliklerin çok yoğun olduğu görülmektedir. Bu çalışmada gündelik hayat pratikleri bağlamında İzmir Levantenlerinin kimlik oluşum süreçleri ve kimlik sunumları fenomenolojik yaklaşım ve sembolik etkileşimci kuram çerçevesinde analiz edilmiştir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemi kapsamında İzmir’de ve İzmir dışında yaşayan 15 Levanten ile derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. 15 katılımcıya ait ham veriler; S. Thompson’un “Halk Edebiyatı Motif İndeksi: Masallar, Türküler, Mitler, Hayvan Masalları, Orta çağ Aşk Hikâyeleri, Kıssalar, Kısa ve Komik Orta çağ Masalları, Fıkralar ve Yöresel Efsanelerdeki Anlatı Öğelerinin Sınıflandırması” adlı eseri temel alınarak belirlenen motif kodlamalar bağlamında analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucu, Levantenlerin kimliklerini İzmir’deki kadim tarihsel geçmişleri üzerinden Avrupalı, modern, Hristiyan, melez kimlikler ve çok dilli olarak kurguladıklarını ortaya koymuştur. Doğunun da kültürel unsurlarını kültürlerine entegre ederek zaman içerisinde Levanten kimliğini yansıtan ortak bir kültür oluşturdukları saptanmıştır. Kimliklerini toplumsal ilişkilerindeki değişimler çerçevesinde tekrar tekrar kurguladıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gündelik hayat, Levantenler, Kültürel Kimlik, İzmir

Kaynakça

• Ataseven, F. B., Araboğlu, A. (2015). İki Ayrı Dilde İki Aynı/ Ayrı Otobiyografik Yapıt Üzerine Etnometodoloji-Çevrebilim Odaklı Bir İnceleme, RumeliDE Journal of Language and Literature Studies 2015.3 (October), s.78-89) file:///C:/Users/Lenovo/Downloads/2015-3-4—bilir-ataseven--f--araboglu--a--iki-ayri-dilde-iki-ayni--ayri-otobiyografik-yapit-uzerine-etnometodoloji-ceviribilim-odakli-bir-inceleme--an-ethnomethodology-translation-oriented-analysis-on-two-same%20(1).pdf, (Erişim Tarihi: 12.05.2021).
• Aydoğdu, H. (2018). Fenomenoloji ve Bilimler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 2, ISSN: 1304-4990, Sayfa Aralığı: 1291-1322, https://app.trdizin.gov.tr/dokuman-goruntule?ext=pdf&path=CrnWZGRsXTjRjLjWxD978OSUAL2jXitizhVYmCxNvH4LCiFi5c9Z-2gSG8eqwWwipovjzFTNo-Kzd_-vN7v28Sjyv8u0Fw6zx1PyOkegtYtL-gMxSjAcnA0RTFm6unsTxLBlXwT0Q0PJOOrNZNDwslEz0u56EivUezR3_d3zDGv4vV8I1R04wKzcn1ftmLTqewj_hFVk-VYPIlnlPJRTeHnUAgdtB9aZLCwH8V-7sZA=&contentType=application/pdf, (Erişim Tarihi: 08.05.2021).
• Balkız, B., Öğütle, V., S. (2012) Peter L. Berger ve Thomas Luckmann’ın “Gerçekliğin Sosyal İnşası” Teorisi ve Eleştirisi, Sosyoloji Dergisi, Sayı: 27: 33-49, ISSN: 1300-5642, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/593790, Erişim Tarihi: 03.06.2021.
• Berger, P., L., Berger, B., Kellner, H. (2000). Modernleşme ve Bilinç, Pınar Yayınları, İstanbul, ss.264.
• Berger P., L., Luckman, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşâsı Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi, ss. 299.
• Biçer, S. (2014). Çevre Haberlerinin Yapısal Analizi ve Okuyucu Farkındalığı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Bourdieu, P. (2015a). Ayrım Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi, Hebetik Yayınları, Ankara, ss. 788.
• Bourdieu, P. (2015b). Eril Tahakküm, Bağlam Yayınları, İstanbul, ss. 159.
• Busquet, G. (2017). L’espace politique chez Henri Lefebvre : l’idéologie et l’utopie. Justice spatiale - Spatial justice, Université Paris Ouest Nanterre La Défense, UMR LAVUE 7218, Laboratoire Mosaïques, 2012, Utopies et justice spatiale, 5, http://www.jssj.org/article/lespace-politique-chez-henri-lefebvrelideologie-et-lutopie/. ffhalshs-01518765f, Erişim Tarihi: 08.06.2021.
• Certeau, M., D. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi- 1 Eylem, Uygulama, Üretim Sanatları, Dost Yayınları, Ankara, ss. 332.
• Certeau, M., D., Giard, L., Mayol, P. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi-II Konut, Mutfak İşleri, Dost Kitabevi, Ankara, ss.304.
• Cevizli, A. (1999). Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul, Üçüncü Basım, ss.975.
• Dedeoğlu, A., Ö. (2002). Tüketici Davranışları Alanında Kalitatif Araştırmaların Önemi ve Multidisipliner Yaklaşımlar, D.E.Ü.İ.İ.B.F Dergisi, Cilt: 17 Sayı: 2, s.75-92. Doğan, B., Oral, S. (2020). Toplumsal Gerçekliğin İnşasında Etnometodoloji ve Sembolik Etkileşimcilik Kuramlarının Etkisini Kavramak, Hafıza Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı: 1, Yıl: 2, s.39- 50.
• Giddens, A., Pierson, C. (2001) Anthony Giddens’la Söyleşiler Modernliği Anlamlandırmak, Alfa Yayınları, İstanbul, ss.250.
• Giddens, A. (2014). Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori, dördüncü basım, Metis yayınları, İstanbul, ss.276.
• Giddens, A., Sutton, P., W. (2014). Sosyolojide Temel Kavramlar, Phoenix Yayınları, Ankara, çeviren: Ali Esgin, ss.414.
• Goffman, E. (2017). Etkileşim Ritüelleri Yüz Yüze Davranış Üzerine Denemeler, Heretik Yayınları, Ankara, ss. 302.
• Goffman, E. (2018b). Karşılaşmalar Etkileşim Sosyolojisinde İki Çalışma, Heretik Yayınları, Ankara, ss. 164.
• Gordon Marshall Sosyoloji Sözlüğü, 2005, çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 917 sayfa, https://www.academia.edu/9041164/sosyoloji_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC, Erişim Tarihi: 12.05.2021).
• Güçlü, A., Çakır, H. (2020). Süryaniliğin Kadınların Aile Yaşamına Kültürel Yansıması: Midyat Örneği, Fe Dergi 12, no: 2, 103-115.
• Handjeri, A. (1841). Dictionnaire Français-Arabe-Persan et Turc, Université Impériale, 2. Cilt, Moskova.
• İngiliz Konsolosluk Raporlarına Göre İzmir Ticareti (1864-1914), (1998). İzmir Ticaret Odası, yayın no: 5, İzmir, ss.323.
• Kasaba, R. (1993). Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi On Dokuzuncu Yüzyıl, Belge Yayınları, İstanbul, ss.148.
• Kasaba, R. (1994). İzmir, içinde Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri (1800-1914), 1994, Editörler: Çağlar Keyder, Y. Eyüp Özveren, Donald Quataert, Tarih Vakfı Yayınları, ss.ss.1-22.
• Kayıcı, H. (2018). 19. Yüzyıl Sonlarında Edirne Sancağı’nda Ticaret ve Sanayi, Osmanlı Dönemi Balkan Ekonomisi içinde, 2018, editörler: Prof. Dr. Zafer Gölen, Prof. Dr. Birol Çetin, Doç. Dr. Abidin Temizer, Gece Kitaplığı Yayınları, Ankara, s.309-354.
• Kıray, M. (1998). Örgütleşmeyen Kent: İzmir bağlam yayınları
• Kocakaplan, S., Ç. (2017). 18. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi ve Gümrüğü, Ötüken Yayınları, İstanbul, ss.318.
• Koç, M. (2017). Dramaturjik Teori Çerçevesinde Sosyal Medyada Engelli Bireylerin Benlik Sunumu, Selçuk İletişim, 10 (1): s.262-281.
• Lefebvre, H. (2016). Modern Dünyada Gündelik Hayat, Metis Yayınları, İstanbul, ss. 220.
• Oban, R., Ç. (2007). Levanten Kavramı ve Levantenler Üzerine Bir İnceleme, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, ISSN 1300-5766 Sayı: 22 Güz, s.337-356.
• Özveren, Y. E., (1994). Beyrut, ss. 75-102, içinde, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri (1800-1914), Editörler: Çağlar Keyder, Y. Eyüp Özveren, Donald Quataert, Tarih Vakfı Yayınları.
• Peker, M. (2015). Sahil Kasabasından Büyükşehire Evrimleşme Sürecinde İzmir’e Göç, İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İzmir, ss.288.
• Pınar, İ. (2006). Levant, Levanten ve Levantenlik ya da Öteki’ni Tanımlama Bağlamında Kavramların Yeniden Üretimi, Avrupalı mı Levanten mi? içinde Yayına Hazırlayanlar: Arus Yumul, Fahri Dikkaya, Bağlam Yayınları, İstanbul, 33-38.
• Qribi, A. (2010). Socialisation et Identité. L’apport de Berger et Luckmann à travers “la Construction Sociale de la Réalité, dans Bulletin de Psychologie 2010/2 (No: 506), Pages 133-139, https://www.cairn.info/revue-bulletin-de-psychologie-2010-2-page-133.htm, Erişim Tarihi: 05.06.2021.
• Schütz, A. (1998). Fenomenoloji ve Toplumsal Bilimler, çeviren: Mehmet Dağ, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: XI, İzmir, ss.141-157, Alfred Schutz, Phenomenology and Social Sciences, Collected Papers içinde, Hague 1962; ilk yayınlanışı, Philosophical Essays in Memory of Edmund Husserl içinde, M. Farber, Cambridge, Mass: Harvard University Press, 1940, https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/4211/1998_11_DAGM.pdf?sequence=1&isAllowed=y, Erşim Tarihi: 10.05.2021.
• Schütz, A. (1970). On Phenomenology and Social Relations, Edited and with an Introduction by Helmut R. Wagner, the University of Chicago Press, Chicago, ss.327, https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=L_E50oryv-cC&oi=fnd&pg=PA1&dq=schutz+phenomenology&ots=514zBuVlvP&sig=cwbcr1_G9nU-wmbOsESgv_tp2sA&redir_esc=y#v=onepage&q=schutz%20phenomenology&f=false, Erişim Tarihi: 10.05.2021
• Smyanelis, M. (2009). İzmir 1830-1930 Unutulmuş Bir Kent mi? Bir Osmanlı Limanından Hatıralar, İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, s.280.
• Terzi, E., G. (2014). Toplumsal Yapı ile Bireysel Eylem Arasındaki İlişki Bağlamında Pierre Bourdieu’nün Habitus Kavramı, Eğitim Bilim Toplum Dergisi/ Cilt:12, Sayı: 46, Bahar, s: 73-83, https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TwpneU16SXpNdz09, Erişim Tarihi: 09.06.2021.
• Uluocak, Ş. (2018). Bilgi Sosyolojisi Açısından Gerçekliğin Sosyal İnşası Ve Gadamer Hermeneutiği, Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5 (1), 135-157. https://dergipark.org.tr/en/pub/deuefad/issue/37120/428173, Erişim tarihi: 05.06.2021.
• Ünal, N. (2015). İki Osmanlı Liman Kenti İzmir ve Selanik, İmge Yayınları, Ankara, ss.295.
• Yerasimos, S. (2006). Levanten Kimdir?, Avrupalı mı Levanten mi? içinde Yayına Hazırlayanlar: Arus Yumul, Fahri Dikkaya, Bağlam Yayınları, İstanbul, 29-32.
• Yıldırım, E. (1999). Antony Giddens’ın Yapılanma Teorisi, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 1 s. 25-44), https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/301063, Erişim Tarihi: 03.06.2021.
• Yıldız, M. (2012). İzmir Levantenleri Üzerine İnceleme, Turan Stratejik Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:4, Sayı:13, Kış.
• Yöre, S. (2008) Osmanlı/ Türk Müzik Kültüründe Levanten Müzikçiler, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Issue 24, s.413-437.
• Yumul, A. (2006). Melez Kimlikler, Yayına Hazırlayanlar: Avrupalı mı Levanten mi?, Yayına Hazırlayanlar: Arus Yumul, Fahri Dikkaya, Bağlam Yayınları, İstanbul, s.39-50.
• İnternet Kaynakları http://www.levantineheritage.com/pdf/Les_anciennes_familles_italiennes-Willy_Sperco.pdf Erişim Tarihi: 12.05.2022.