TÜRKİYE’DE EV HİZMETLERİNDE İŞÇİ ÇALIŞTIRANLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Yıl 2023, , 1131 - 1156, 30.05.2024

Suheyla Yılmaz Mustafa Bostancı

https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1470877

Öz

Ülkemizde ve diğer ülkelerde kadınların istihdama katılmasıyla birlikte ev hizmetlerinde işçi çalıştırma ihtiyacı günden güne artmaktadır. Bunun sonucunda da ev hizmetlerinde çalışan işçi sayısı ve dolayısıyla ev hizmetlerinde işçi çalıştıran sayısı da artmaktadır. Tıpkı diğer işlerde olduğu gibi ev hizmetlerinde işçi çalıştıranların bir takım hak ve yükümlülükleri bulunmaktadır. Ev hizmetlerinde işçi çalıştıran kişi sayısındaki artış hak ve yükümlülüklerin yasal olarak belirlenmesi ihtiyacını beraberinde getirmektedir. Bu hak ve yükümlülüklere istinaden yasal sınırların çizilmesi zaruridir.
Bu çalışmanın temel amacı ev hizmetlerinde işçi çalıştıranların mevcut durumunu ortaya koymak ve yaşanabilecek hak kayıplarına çözüm önerilerinde bulunmaktır. Çalışmada, ilk olarak ev hizmetleri kavramının sınırları ve özellikleri belirlenmiştir. Sonrasında ev hizmetlerine ilişkin ulusal yasal konum tasvir edilmiş, akabinde ev hizmetlerinde işçi çalıştıranların hak ve yükümlülükleri incelenmiştir. Sonuç kısmında ise yaşanabilecek hak kayıplarına çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Bu çalışma ile ev hizmetlerinde işçi çalıştıranlar için önemli ölçüde farkındalık artışı sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ev Hizmetleri, İşverenler, Çalıştıranlar, Hak ve Yükümlülükler.

Kaynakça

• Akkaya, M. (2018). Ev Hizmeti Kavramı ve Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul
• Boydak, A. B. (2018). “Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Ev Hizmetlerinde Çalışanların Durumu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(1), 145-158.
• Erdoğdu, S. ve Toksöz G. (2013). Kadınların görünmeyen emeğinin görünen yüzü: Türkiye’de Ev İşçileri, Uluslararası Çalışma Örgütü, Ankara. Ulutaş, Ç. Ü., ve Öztepe, N. D. (2013). “Ev Hizmetlerinde Mesleki Sağlık ve Güvenlik Sorunu”, Çalışma İlişkileri Dergisi, 4(2), 44-57.
• ISSA. (2019). ISSA Good Practice Awards. https://www.issa.int/sites/default/files/ documents/members/2-gpa-brochure-Europe2019-255071.pdf (erişim tarihi: 22.05.2024)
• İŞKUR. (2023). İşsizlik Ödeneği. https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/issizlik-sigortasi/issizlik-odenegi/ (erişim tarihi: 02.04.2024)
• İŞKUR. (2023). Özel İstihdam Büroları. https://www.iskur.gov.tr/ozel-istihdam-burolari/ (erişim tarihi: 02.04.2024)
• Manav, A. E. (2015). “Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı”, TBB Dergisi (120), 42,509-538.
• Okur, A. R. (2004). “Ev Hizmetlerinde (İşlerinde) Çalışanların Sigortalılığı”. Kamu-İş, 7(3), 1-22.
• Özçam, S. (2017). Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sosyal Güvenlik Haklarına Yönelik Algıları: Ankara’da Bir Araştırma, Sakarya Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi. Sakarya.
• Resmi Gazete. (2003). 4857 Sayılı İş Kanunu. 42(25134). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4857.pdf (erişim tarihi: 02.04.2024)
• Resmi Gazete. (2006). 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5510.pdf (erişim tarihi: 02.04.2024)
• Resmi Gazete. (2011). 6098 Sayılı Borçlar Kanunu. 50(27836). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6098.pdf (erişim tarihi: 02.04.2024)
• Resmi Gazete. (2012). 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6331.pdf (erişim tarihi: 02.04.2024)
• Resmi Gazete. (2015). Ev Hizmetlerinde 5510 Sayılı Kanunun Ek 9’uncu Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150401-16.htm (erişim tarihi: 02.04.2024)
• SGK. (2013), Kayıtlı İstihdamın Teşviki Kapsamında Kurumlararası İşbirliğine İlişkin En İyi Avrupa Birliği Uygulamaları, Sosyal Güvenlik Kurumu Yayını, No: 98, Ankara.
• Tiritoğlu Ersoy, H. H. (2022). İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Ev Hizmetlerinde Çalışanlar, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Vidinlioğlu, E. (2017). Uluslararası ve Ulusal Mevzuat Kapsamında Ev Hizmetlerinde Çalışanların İş İlişkisi ile Sigortalılıkları, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Yüksek lisans Tezi, Samsun.
• Yıdırımalp, S. (2014). “Türkiye'de Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sorunları”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 45-59.
• Yıldırımalp, S., ve İslamoğlu, E. (2016). “Ev Hizmetinde Çalışanların Sosyal Güvenliği: Çalışan ve Çalıştıran Ekseninde Bir Değerlendirme”, Sakarya İktisat Dergisi, 1-17.
• Yücesoy, Y., ve Demir, M. (2011). Çalışma Yaşamında Haklar El Kitabı. https://media.iskur.gov.tr/13501/calisma-yasaminda-haklar-el-kitabi.pdf (erişim tarihi: 02.04.2024)