AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ VE ADAY ÜLKELERİN SAĞLIK HARCAMALARI AÇISINDAN BENZERLİK VE FARKLILIK ANALİZİ

Yıl 2016, Sayı: 9, 23 - 46, 05.02.2016

Canser Boz , Prof. Dr. Haydar Sur

Öz

Bu çalışmanın amacı, (Dünya Sağlık Örgütü) WHO tarafından belirlenen temel sağlık harcaması göstergeleri çerçevesinde, Türkiye ve diğer AB üyesi-aday ülke konumundaki ülkelerin grafiksel düzlemde gösteriminin sağlanarak alt gruplara ayrılması, aralarında var olabilecek benzerlik ve farklılıkların ortaya konulması ve ülkemizin genel eğilime göre konumunun tespitinin yapılmasıdır. Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamış olduğu raporlardan ve istatistiklerden elde edilen veriler 28 ülke için toplanmış ve ilgili veriler Çok Boyutlu Ölçekleme (Multidimensional Scaling- MDS ) yöntemi ile analiz edilmiştir. MDS analizi sonucunda ülkelerin amaca uygun şekilde iki grup altında toplandıkları görülmüştür. Yapılan analiz sonucunda birinci boyutta Avusturya, Danimarka, Fransa, Almanya, Lüksemburg ve Hollanda analiz kapsamına alınan sağlık harcaması göstergeleri bakımından benzer ülkelerdir ve bir alt grup olarak düşünülebilirler. Ayrıca birinci boyutta Türkiye, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Polonya, Romanya ve Makedonya’nın benzer ülke olarak algılandıkları tespit edilmiştir. Sağlık harcamaları açısından Türkiye’nin en benzer olduğu ülkelerin Polonya ve Romanya olduğu görülmüştür. Yirmi sekiz Avrupa ülkesi arasında sağlık harcaması göstergeleri bakımından Hollanda ve Kıbrıs birbirine en benzemez ülkelerdir. Farklılık matrisine göre Türkiye’nin sağlık harcamaları açısından en farklı olduğu ülkelerin ise Avusturya, Belçika, Kıbrıs, Danimarka, Fransa, Almanya, İrlanda, İsveç olduğu tespit edilmiştir. Kişi başına toplam sağlık harcaması düzeyi, ulusal sağlık harcamasının Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)’daki payı, kişi başına toplam kamu sağlık harcaması düzeyi ve genel kamu harcamaları içinde kamu sağlık harcamalarının payı gibi göstergelerde Türkiye’nin gelişmiş Avrupa ülkelerinden geride olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çok Boyutlu Ölçekleme, Sağlık Harcaması, Sağlık Göstergeleri, Avrupa Birliği, MDS

Kaynakça

• Ateş, Metin. (2011). Sağlık İşletmeciliği. 1. Baskı. İstanbul. Beta Yayınları.
• Mutlu, Ayşegül. Işık, Kadir. (2012). Sağlık Ekonomisine Giriş. 1. Baskı. Bursa. Ekin Yayıncılık
• Uwe, E. Reinhardt. Peter, Hussey. Gerard, Anderson. (2013). Global Health Care Expenditure And National Budget Impact Economics Essay. Ukessays: Essays. 08.08.2015 tarihinde http://www.ukessays.com/essays/economics/global- health-care-expenditure-and-national-budget-impact-economics-essay.php?cref=1 adresinden erişildi.
• Özsarı, Haluk. (2013). Sağlık Harcamaları. 1. Baskı. İstanbul. Nobel Tıp Kitapevi. [5] Newhouse, Joseph. (1977). Medical Care Expenditure: A Cross National Survey. Journal of Human Resources, 12, 115- 125.
• Gerdtham, Ulf. Jonsson, Colleen. (1992). An Econometric Analysis of Health Care Expenditure, A Cross Section Study of OECD Countries”. Journal of Health Economics,11, 63-84.
• Hitiris, T. Posnett, J. (1992). TheDeterminants and the Effects of Health Expenditure in Developed Countries. Journal of Health Economics, 11, 173-181.
• Getzen, E. Thomas. (2000). Forecasting Health Expenditures: Short, Medium and Lon(Long) Term. Journal of Health Care Finance, 26, 56-72.
• Huang, Seng, Lee. (2004). Factors Influencing Healthcare Spending in Singapore: A Regression Model. International. Journal of The Computer, the Internet and Management,12, 51-62.
• Edgman, Michael. (1996). Economics and Contemporary Issues. The Dryden Press. 166
• Xu, Ke. Saksena, Priyanka. Holly, Alberto. (2011). The Determinants Of Health Expenditures A Country Level Panel Data Analysis. WHO Working Paper.
• Fujino, S. (1987). Health Economics in Japan: Prospects for the Future. In: Smith G., ed. Health Economics: Prospects for the Future. Croom Helm.
• Murthy, Vesudeva. Ukpolo, Victor. (1994). Aggregate Health Care Expenditure in the United States: Evidence From Cointegration Tests. Applied Economics, 26, 797 – 802.
• Akdur, Recep. (2015). Sağlık Harcamaları. 01.08.2015 tarihinde http://www. recepakdur.com/upload/Utopya_sa%C4%9Fl%C4%B1k_harcamalr%C4%B1_ RA.pdf adresinden erişildi.
• Löthgren, Mickael. Ulf, G. Gerdtham. (2002). New panel results on cointegration of international health expenditure and GDP. Applied Economics, s.1679-1686.
• Çelik, Yusuf. (2013). Sağlık Ekonomisi, 1. Baskı. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Kurtulmuş, Sevgi. (1998).Sağlık Ekonomisi ve Hastane Yönetimi. İstanbul: Değişim Dinamikleri Yayınları.
• Tokgöz, Erol. (1981). Sosyal Gelişmede Sağlık. 1. Baskı.Ankara: DPT Yayınları. [19] Sayın, Ferhan. (2015). Ekonomik Büyüme ile Sağlık Harcamaları Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Eşbütünleşme Analizi. Makro ve Mikro Boyutlarıyla Sağlık Ekonomisi içinde. Ed: Burcu Güvenek.1. Baskı.289-308.
• Mehrara, Mohsen. Musai, Maysam. (2011). Health Expenditure and Economic Growth: An ARDL Approach for the Case of Iran. Journal of Economics and Behavioral Studies, 3,249-256.
• Çetin, Murat. Ecevit, Eyyüp. (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11, 166-182.
• Sachs, J.D.(2001). Macroeconomics And Health: İnvesting İn Health For Economic Development, Report Of The Commission On Macroeconomics And Health, World Health Organization, Switzerland.
• Akdur, Recep. (2015). Sağlık Harcamaları 15.08.2015 tarihinde
• http://www.recepakdur.com/upload/Utopya_sağlık_harcamalrı_RA
• adresinden erişildi.
• Kalaycı, Şeref. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri.4. Baskı. Ankara: Asil Yayıncılık.
• Kurt, G. (1992) Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Tekniklerinden Çok Boyutlu Ölçekleme ve Bir Uygulama (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Everitt, B. Howell, D. (2005). Encyclopedia of Statistics in Behavioral Science.3.Baskı John Wiley & Sons,Ltd.
• İşler, Didar. (2014). Akaryakıt İstasyonları Marka Konumlandırma Süreci: Ispartaıda Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle Bir Uygulama. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7.
• Özdamar, Kazım. (2004). Paket programları ile istatistiksel veri analizi-2 (çok değişkenli analizler). 1. Baskı. İstanbul: Kaan Kitapevi.
• WHO (2015). World Healh Organization 08.07.2015 taraihinde http://www. who.int/countries/en/ adresinden erişildi
• OECD (2015). OECD Health Data 11.08.2015 tarihinde http://www.oecd.org/ els/health-systems/health-data.htm adresinden erişildi
• World Bank (2015) World Bank Countries 10.08.2015 tarihinde http://www. worldbank.org/en/country adresinden erişildi
• Sağlık Bakanlığı (2010) Avrupa Birliği Ve Sağlık Bakanlığı Uyum Çalışmaları Raporu, Ankara
• Erol, Hatice. Özdemir, Abdulah. (2014). Türkiye’de Sağlık Reformları ve Sağlık Harcamalarının Değerlendirilmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi,4, 9-34.
• Sığırlı, Deniz. Ediz, Bülent. Cangür, Şengül. Ercan, İlker. Kan, İsmet. (2006). Türkiye Ve Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerin Sağlık Düzeyi Ölçütlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle İncelenmesi, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi,13,81-85.
• Ersöz, Filiz. (2008). Türkiye ile OECD ülkelerinin sağlık düzeyleri ve sağlık harcamalarının analizi. İstatistikçiler Dergisi,2, 95-104.