SAĞLIK KURUMLARININ ETKİNLİKLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Sayı: 15, 63 - 88, 26.08.2019

Faruk Yılmaz , İlhan Kerem Şenel

https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.600856

Cited By: 5

Öz

Günümüzde,
mülkiyetine bakılmaksızın tüm işletmeler kaçınılmaz bir rekabet ortamı
içerisinde faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Bu durum işletmeleri, rekabet
gücü elde etmelerini sağlayacak bazı önlemler almaya ve bu yolla maliyetlerini
azaltmaya yönlendirmiştir. Bu
bağlamda sağlık hizmetleri sunumunda maliyetin önemli bir kısmı komplike
vakaların ele alındığı eğitim ve araştırma statüsündeki hastanelerde gerçekleşmektedir.
Bu nedenle çalışmada Ankara, İstanbul ve İzmir’de faaliyet gösteren eğitim ve
araştırma statüsüne sahip Genel Eğitim Hastaneleri, Üniversite Hastaneleri ve
Sağlık Bakanlığı-Üniversite Ortak Hastaneleri değerlendirilmiştir. Bu çalışmada
ele alınan 45 hastanenin görece etkinliklerinin değerlendirilmesinde
matematiksel programlama tabanlı Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır.
Analizde girdi değişkeni olarak uzman hekim, hemşire, diğer sağlık personeli ve
yatak sayısı; çıktı değişkeni olarak ayaktan
muayene sayısı, taburcu olan hasta sayısı, yatak doluluk oranı ve ameliyat
sayısı belirlenmiştir. Analiz sonucunda 13 hastanenin (%28,89)
toplam etkin, 18 hastanenin (%40) teknik etkin ve 14 hastanenin (%31,11)  ise ölçek etkin olduğu saptanmıştır. Ayrıca
analizde etkin olmayan hastanelerin atıl değerleri hesaplanmış ve etkinlik
hedefleri oluşturulmuştur. Sonuç olarak eğitim ve araştırma statüsüne sahip bu
hastanelerde kaynakların genellikle etkin biçimde kullanılamadığı sonucuna
varılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, sağlık kurumları, veri zarflama analizi

Kaynakça

• Akdoğan, M. (2001). Veri Zarflama Analizi Tekniğiyle Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Ölçümü: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Banker, R. D. (1984). Estimating Most Productive Scale Size Using Data Envelopment Analysis. European Journal of Operational Research, 17(1), 35-44. Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.
• Bauer, P. W. (1990). Recent Developments in the Econometric Estimation of Frontiers. Journal of Econometrics, 46(1-2), 39-56.
• Benli, Y. K. (2006). İstanbul Menkul Kıymet Borsası İmalat Sanayi İçin Etkinlik ve Toplam Faktör Verimliliği Analizi. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Boz, C., Yılmaz, F., & Şenel, İ. K. (2018). Türkiye Kamu Hastane Birliklerinin Yatak Kullanım Performansı Üzerinde Etkili Olan Faktörler. Ombudsman Akademik, 9, 203-221.
• Byrnes, P., & Valdmanis, V. (1994). Analyzing Technical and Allocative Efficiency of Hospitals. İçinde A. Charnes, W. W. Cooper, A. Y. Lewin & L. M. Seiford (Eds.), Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology, and Applications. New York: Springer Science and Business Media; 129-144.
• Chang, H. H. (1998). Determinants of Hospital Efficiency: The Case of Central Government-owned Hospitals in Taiwan. Omega, 26(2), 307-317.
• Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. L. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429-444.
• Cheng, Z., Tao, H., Cai, M., Lin, H., Lin, X., Shu, Q., & Zhang, R. (2015). Technical Efficiency and Productivity of Chinese County Hospitals: An Exploratory Study in Henan Province, China. BMJ Open, 5(9), e007267. Coelli, T. (1996). Guide to DEAP Version 2.1: A Data Envelope Analysis (Computer) Programs. Armidale: University of New England.
• Coelli, T. J., Rao, D. S. P., O'Donnell, C. J., & Battese, G. E. (2005). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. New York: Springer Science and Business Media.
• Cook, W. D., & Zhu, J. (2005). Modeling Performance Measurement: Applications and Implementation Issues in DEA. New York: Springer Science and Business Media.
• Cooper, W. W., Seiford, L. M., & Tone, K. (2006). Introduction to Data Envelopment Analysis and Its Uses: With DEA-Solver Software and References. New York: Springer Science and Business Media.
• Drucker, P. F. (1986). Management: Tasks, Responsibilities, Practices. New York: Truman Talley Books.
• Erpolat, S. (2011). Veri Zarflama Analizi (Ağırlık Kısıtlamasız, Ağırlık Kısıtlamalı, Şans Kısıtlı, Bulanık) Türkiye’deki Özel Bütçeli İdarelerin Etkinlik Analizi. İstanbul: Evrim Yayınevi ve Bilgisayar San.Tic. Ltd. Şti.
• Ersoy, K., Kavuncubasi, S., Ozcan, Y. A., & Harris, J. M. (1997). Technical Efficiencies of Turkish Hospitals: DEA Approach. Journal of Medical Systems, 21(2), 67-74. Farrell, M. J. (1957). The Measurement of Productive Efficiency. Journal of the Royal Stntistical Society Series A, 120(3), 253-290.
• Grosskopf, S., & Valdmanis, V. (1987). Measuring Hospital Performance: A Non-Parametric Approach. Journal of Health Economics, 6(2), 89-107. Harrison, J. P., Coppola , M. N., & Wakefield, M. (2004). Efficiency of Federal Hospitals in the United States. Journal of Medical Systems, 28(5), 411-422. Koopmans, T. C. (1951). Analysis of Production as an Efficient Combination of Activities, Activity Analysis of Production and Allocation. New York: Wiley.
• Lovell, C. K., & Schmidt, P. (1988). A Comparison of Alternative Approaches to the Measurement of Productive Efficiency. İçinde A. Dogramaci & R. Färe (Eds.), Applications of Modern Production Theory: Efficiency and Productivity. Dordrecht: Springer; 3-32.
• Maniadakis, N., Kotsopoulos, N., Prezerakos, P., & Yfantopoulos, J. (2009). Health Care Services Performance Measurement: Theory, Methods and Empirical Evidence. European Research Studies, 12(3), 151-170.
• Ozcan, Y. A. (2014). Performance Measurement Using Data Envelopment Analysis (DEA) İçinde Y. A. Ozcan (Ed.), Health Care Benchmarking and Performance Evaluation. Boston, MA: Springer; 15-47.
• Ozcan, Y. A., & Ersoy, K. (1994). Efficiency of Health Care in Republic of Turkey. TIMS XXXII, Anchorage, Alaska, USA.
• Özden, Ü. H. (2008). Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye'deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
• Sahin, I., Ozcan, Y. A., & Ozgen, H. (2011). Assessment of Hospital Efficiency Under Health Transformation Program in Turkey. Central European Journal of Operations Research, 19(1), 19-37.
• Seiford, L. M., & Thrall, R. M. (1990). Recent Developments in DEA: The Mathematical Programming Approach to Frontier Analysis. Journal of Econometrics, 46(1-2), 7-38.
• Sherman, H. D., & Zhu, J. (2006). Service Productivity Management: Improving Service Performance Using Data Envelopment Analysis (DEA). New York: Springer Science and Business Media.
• Yılmaz, F. (2018). Sağlık Kurumlarının Performanslarının Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yolalan, R. (1993). İşletmeler arası Göreli Etkinlik Ölçümü. Ankara: MPM Yayınları.
• Zhu, J. (2014). Quantitative Models for Performance Evaluation and Benchmarking: Data Envelopment Analysis With Spreadsheets. New York: Springer.