TRANSAKSİYONEL ANALİZ YAKLAŞIMI BAĞLAMINDA BİR FİLM ANALİZİ: ÖLÜ OZANLAR DERNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 21 - 44, 30.09.2021

Bahadır Çelikel

Öz

Eric Berne tarafından geliştirilen Transaksiyonel Analiz Yaklaşımı (TA), insanların tanık oldukları, gözlemledikleri ve öğrendikleri olaylar sonrasında kişiliklerinde meydana gelen değişimleri işlemektedir. Yaklaşım, temel olarak üç ego durumundan bahsetmektedir. Bunlar kısaca önyargılarımızı ve ahlak kurallarımızı belirleyen Ebeveyn Ego, özgür ve mantıksal karar alma mekanizması olan Yetişkin Ego, duygularımızı kapsayan Çocuk Ego Durumlarıdır. Ebeveyn ve çocuk egonun kişilik üzerinde doğumdan itibaren etkisinin olduğu düşünüldüğünde anne ve babanın çocuklarının Yetişkin Ego Durumlarını ortaya çıkarmalarında büyük bir sorumluluk sahibi olduklarını ve anne/babaların, kendi doğrularını çocukları üzerinde dayatma eğilimlerinin yanlış olduğunun söylemek mümkündür. Kısaca yatılı bir okulda kalan ve baskıcı bir aile/okul ortamı içerisinde yaşayan bir grup öğrencinin birbirleri, aileleri ve öğretmenleri ile olan ilişkilerini anlatan “Ölü Ozanlar Derneği” isimli filmde edebiyat öğretmeni Keating’in de öğrencilerinin Yetişkin Ego Durumlarını kullanabilmelerini sağlamak için çalışmalar yaptığı gözlemlenmiştir. Ayrıca Uslu Çocuk Ego Durumu ile yetiştirilmek istenilen öğrencilerin, Keating’in yaptığı çalışmalar sonucunda Asi Çocuk Ego Durumu ve Yetişkin Ego Durumundan örnekler verdikleri de gözlemlenmiştir. Bu çalışma ile Ölü Ozanlar Derneği filmi Eric Berne’nin Transaksiyonel Analiz Yaklaşımı kapsamında analiz edilmiş, filmdeki karakterlerin gösterdikleri tepkiler yaklaşım çerçevesinde incelenmiştir. Yaklaşımın ifade ettiği kavramlar film aracılığı ile örneklendirilmiş ve anlaşılması kolaylaştırılmıştır. Daha anlaşılabilir kavramlar sayesinde konuyla ilgili yapılacak olan çalışmalara fayda sağlayabilmek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Transaksiyonel Analiz, Ego Durumları, Transaksiyonlar, Oyunlar, Ölü Ozanlar Derneği

A Film Analysis in the Context of Transactional Analysis Approach: Dead Poets Society

Öz

Transactional Analysis Theory (TA), developed by Eric Berne, deals with the changes that occur in people's personalities after the events they witnessed, observed and learned. The theory basically talks about three ego states. These are briefly the Parent Ego, which determines our prejudices and moral rules, the Adult Ego, which is the free and logical decision-making mechanism, and the Child Ego States, which encompass our emotions. Considering that the parent and child ego have an effect on the personality from birth, it is possible to say that the parents have a great responsibility in revealing the Adult Ego States of their children and the tendency of the parents to impose their own truths on their children is wrong. In the movie "Dead Poets Association", which tells about the relationships of a group of students staying at a boarding school and living in an oppressive family/school environment with each other, their families and their teachers, it has been observed that the literature teacher Keating works to enable his students to use their Adult Ego States. In addition, it was observed that the students who wanted to be raised with the Adapted Child Ego State gave examples of the Vindictive Child Ego State and the Adult Ego State as a result of Keating's studies. In this study, Dead Poets Society movie was analyzed within the scope of Eric Berne's Transactional Analysis Approach, and the reactions of the characters in the movie were examined within the framework of the approach. The concepts expressed by the approach were exemplified through the film and made easier to understand. Thanks to more understandable concepts, it is aimed to benefit from the studies to be carried out on the subject.

Anahtar Kelimeler

Transactional Analysis, Ego States, Transactions, Games, Dead Poets

Kaynakça

• Akkoyun, F. (1995). Transaksiyonel Analiz ve Yetişkin Olmak. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 28(1), 1-11. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000343
• Atasoy, F.S. (2019). Genç Amatör Futbolcuların Transaksiyonel Analize Dayalı Ego Durumları ve Takım Mevkileri Bağdaşım Düzeylerinin Performansları ile İlişkisi: Samsun İli Örneği (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Baloğlu, U. (2018). Masumiyet Filminde Çocuk, Televizyon ve Bağlanma İlişkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(1), 1-30.
• Danış, M.Z. (2006). Davranış Bilimlerinde Ekolojik Sistem Yaklaşımı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 9(9), 45-53.
• Dökmen, Ü. (1994). İletişim Çatışmaları ve Empati, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Duyan, V. (2019). Transaksiyonel Analiz. Duyan V. (Editör). Sosyal Hizmet Kuramları ve Yaklaşımları içinde (s. 104-128), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Harris, T.A. (2020). Ben Ok’im Sen Ok’sin. (Çev. M. Şahin, N. Sağlam, H. Uğur, D. Akıcı). İstanbul: Okyanus Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 1967).
• Dead Poets Society, (2021). IMDB. Erişim Adresi: https://www.imdb.com/title/tt0097165/
• Karababa, A. (2016). Ergenlerde Transaksiyonel Analiz Ego Durumları, Yaşam Pozisyonları ve İnsani Değerler Açısından Yalnızlık. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Keçeci, A. (2007). Hemşirelik Eğitiminde İletişime Yeni Bir Yaklaşım: Transaksiyonel Analiz. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-12. https://doi.org/10.34056/aujef.769576
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 170-189.
• Özerk, H. (2008). Özel Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerinin, Transaksiyonel Analiz Kuramı Çerçevesinde, Birbirlerinde Gözlemledikleri ve Birbirlerinden Bekledikleri Ego Durumlarının Karşılaştırılması. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Saruhan, M.A. (2019). Hükümlülerin Transaksiyonel Analiz Teorisine Göre Benlik Durumlarının Belirlenmesi: Kırıkkale Sulakyurt Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Örneği. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Sevim, A. S. (1996). Transaksiyonel Analize Dayalı Bir Eğitim Programının Evli Çiftlerin Ego Durumları ve Evlilik Yaşamlarına İlişkin Bazı Değişkenlere Etkisi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gürel, N. T. (2011). Uçuş Eğitmenlerinin Eğitim Performanslarının Transaksiyonel Analiz Ego Durumları Açısından Değerlendirilmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, Ç., Zengin, O. (2019). Bir Eğitim Materyali Olarak “Canım Kardeşim” Filminin Sosyal Hizmet Eğitiminde Kullanımı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (70), 667-674. https://doi.org/10.17755/esosder.434976
• Yönder, M. (2012). Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Transaksiyonel Analiz Kuramına Göre Ego Durumları. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Zengin, E. (2019). Transaksiyonel Analiz Ego Durumlarının İletişime Etkisi Bağlamında “Ters Yüz” Filminin Analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 30-51.