Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonomi Olgusu, Bu Olguyu Azaltmaya Yönelik Çözüm Arayışları ve Bir Öneri: Rasyo Analizi Yoluyla Etkin Bir İnceleme Sisteminin Oluşturulması

Yıl 2007, Cilt: 6 Sayı: 6, - , 01.12.2007

Suphi Aslanoğlu , Seyfi Yıldız

Öz

Gelir yaratan ve kamu otoritesinden gizlenen faaliyetler bütünü olarak ifade edilen kayıt dışı ekonomi, bir ülkede ekonomik göstergelerin gerçekleri doğru yansıtmamasına ve dolayısıyla hatalı ekonomik politikaların uygulanmasına neden olmaktadır. Kayıt dışı ekonomi olgusu, günümüzde sadece gelişmekte olan ülkeler açısından değil aynı zamanda gelişmiş ülkeler açısından da karşı karşıya kalınan önemli sorunlardan birisi haline gelmiştir. Ülke ekonomileri açısından yarattığı olumsuz etki, sözkonusu olgu ile mücadeleyi ve tedbirler alınmasını gerekli kılmaktadır. Kayıt dışı ekonomi ile mücadelede etkinliğin sağlanması için alınması gerekli en önemli tedbirlerden birisi, inceleme mekanizmanın etkinliğini sağlamaya yönelik önlemlerin hayata geçirilmesidir. Etkin bir inceleme sisteminin oluşturulması ve incelemede etkinliğin sağlanması ise, alternatif inceleme tekniklerinin uygulanmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu bağlamda, incelemelerde rasyo analizinden yararlanılması, etkin bir inceleme sisteminin oluşturulması yönünde önemli bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, kayıt dışı ekonomi olgusunu azaltmaya yönelik bir çözüm önerisi olarak inceleme mekanizmasının etkinliğine ilişkin sözkonusu yöntem üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akbulak, Y. ve A.K. Tahtakılıç (2003), “Kayıt Dışı Ekonomi Üzerine Düşünceler”, Banka-Mali ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, Yıl: 40, Sayı: 468.
• Aktürk, Ergün ve diğerleri (2004), “Parasalcı Ekonometrik Yaklaşımla Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Tahmini” İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Yıl: 19, Sayı: 215.
• Altuğ, Osman (1999), “Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları” Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı: 15.
• Altuğ, Osman (1994), Kayıt Dışı Ekonomi, Cem Ofset Matbaacılık Sanayi A.Ş., İstanbul.
• Altuğ, Osman, “Kayıt Dışı Ekonomiyle Kalkınma Modeli ve Mali Milat Uygulaması”, <www.aso.org.tr/asomedya/mart2002-ft.html#forum>, 28.08.2007.
• Avder, Erdoğan, “Kayıt Dışı Ekonomi ve Etkileri”, <http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/erdogan/011/>, 30.07.2007
• Aydemir, Şinasi (1995), Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonomi, Hesap Uzmanları Derneği Yayını, İstanbul.
• Bilen, Abdulkadir (2007), “Kayıt Dışı Ekonomi ve Kayıt Dışı Ekonomiyi Önlemeye Yönelik Çabalar”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 36.
• Burgess, Robin ve Nicholas Stern (1993), “Taxation and Development”, Journal of Economic Literature, Vol.31, No.2, Çev. Mustafa Durmuş (2007), “Vergileme ve Kalkınma”, Maliye Dergisi, Sayı: 152.
• Çolak, Ömer Faruk (2003), “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonomi ve Siyasal Yapılanma”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 14 (49).
• D.P.T. (2001), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Kayıt Dışı Ekonomi Özel İhtisas Komisyon Raporu, Ankara.
• Durmuş, Ahmet Hayri (1990), Mali Tablolar Tahlili, Nihat Sayar Yayın ve Yardım Vakfı, İstanbul.
• Güredin ve diğerleri (1998), Muhasebe Denetimi ve Mali Analiz, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 385, Eskişehir.
• Işık, Nihat ve Mustafa Acar (2001), “Kayıt Dışı Ekonomi: Ölçme Yöntemleri, Boyutları, Yarar ve Zararları Üzerine Bir Değerlendirme”, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı: 21.
• Kıldiş, Yusuf (2000), “Kayıt Dışı Ekonominin Ulusal ve Uluslararası Boyutu ve Çözüm Önerileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2.
• Kırkulak, Berna (1999), “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Vergilendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 132.
• Kızılot, Şükrü ve Ş. Ertan Çomaklı (2004), “Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Kayıt Dışı Ekonomi İlişkisi ve Mevzuat Açısından Değerlendirilmesi”, XIX. Türkiye Maliye Sempozyumu, Basılmamış Tebliğ.
• Koçyiğit, Murat (1998), “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları ve Kayıt Altına Alınması İçin Gereken Düzenlemeler”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Mavral, Ülker (2001), Karapara Kayıt Dışı Ekonomi İlişkisi ve Türkiye’ye Yansımaları, Vergi Denetmenleri Derneği Yayını, Şafak Matbaacılık, Ankara.
• Metin, Kazım (1994), “Vergi İncelemelerinde Mali Tablolar Analizi”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 75.
• Mustafa Durmuş (2007), “Vergileme ve Kalkınma”, Maliye Dergisi, Sayı: 152.
• Özçelik, Özer ve Ercan Yaşar (2006), “Kayıt Dışı Ekonomi Olgusunu Azaltmaya Yönelik Öneriler”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı: 74, Ocak-Şubat-Mart.
• Richardson, Grant (2006), “Determination of Tax Evasion: A Cross-country Investigation”, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, Volume: 15.
• Seviğ, Veysi (2006), “Kayıt Dışılık Üstüne”, Dünya Gazetesi, 05.06.2006.
• Şamiloğlu, Famil (2001), “Etkin Bir Vergi Denetiminde Finansal Tabloların Analizinin Önemi”, Mali Çözüm Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 56, Temmuz-Ağustos-Eylül.
• Maliye Hesap Uzmanları Vakfı (2002), Türk Vergi Sistemi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, T.O.B.B. Yayınları, Ankara.
• Ülgen, Sinan ve Ulaş Öztürk (2007), Kayıt Dışı Ekonomi, Türkiye Serüveni, Deloitte.
• Yetim, Sedat (1999), Türkiye’de Vergi Kaçakçılığı ve Kayıt Dışı Ekonomi, Türkiye Bankalar Birliği Yayını, Yayın No: 215, İstanbul.